“ไท” เป็นชื่อของกลุ่มชนที่ใช้ภาษาตระกูลไท รวมถึงกลุ่มชนบางส่วนในภาคอีสานของอินเดีย (อาหม) ที่ปัจจุบันมิได้พูดภาษาตระกูลไทแล้ว และชาวไทยในประเทศไทย ก็เ...

'จิตร ภูมิศักดิ์' ปัญญาชนหัวก้าวหน้าคนสำคัญของไทยในช่วงทศวรรษ 2490-2500 จิตรมีแนวคิด 'ซ้าย' ที่สะท้อนให้เห็นจากงานเขียนของเขาหลายชิ้น บางครั้งก็ 'ซ้าย...

หลวงวิจิตรวาทการ, “ปาฐกถาเรื่องการเสียดินแดนไทยให้แก่ฝรั่งเศส วันที่ 17 ตุลาคม 2483 ใน วิจิตรอนุสรณ์, หน้า 159 มีความว่า “ถ้าหากเราได้ดินแดนที่เสีย...

ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยรัฐนิยมฉะบับที่ 4 เรื่องการเคารพ ธงชาติ, เพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี ลงวันที่ 8 กันยายน 2482 มีเนื้อหาใจความว่า (หั...

“ตามที่ได้มีการประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยรัฐนิยมใช้ชื่อประเทศ ประชาชน และสัญชาติ ลงวันที่ 24 มิถุนายน 2483 ซึ่งในภาษาอังกฤษให้ใช้ชื่อเรียกประเทศไท...

การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมสมัยท่านผู้นำ จอมพล ป. พิบูล ซึ่งทำเอาหญิงวัยกลางคน-หญิงแก่ ลำบาก! ที่บ้านของฉันที่สุโขทัย มีต้นลานที่ลูกสาวนำมาปลูกไว้เพื...

ทหารญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้ชื่อว่ามีความกล้าหาญเด็ดเดี่ยว อาจเป็นด้วยการปลูกฝังค่านิยม "ยอมตายไม่ยอมแพ้" ทำให้หลายคนยอม "พลีชีพ" เพื่อเล่นงาน...

ไม่เชื่อผู้นำ-เกิดแสนคำนึง เพลงสะท้อนปฏิกิริยานโยบายวัฒนธรรม หลังสงครามโลก นอกจากหลวงประดิษฐไพเราะจะเป็นนักดนตรีไทยฝีมือเยี่ยม เป็นดุริยกวีที่มีผลง...

ทศวรรษ 2480 รัฐบาล จอมพล ป. พิบูลสงคราม ใช้อุดมการณ์ชาตินิยมทางเศรษฐกิจ สนับสนุนมีบทบาทนำในการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในช่วงสงครามโลกครั้ง...

พระสงฆ์อีสานที่มีบทบาทสนับสนุนประชาธิปไตยของรัฐในระบอบการปกครองแบบใหม่ และช่วยเผยแพร่สำนึกเกี่ยวกับชาติในยุคประชาธิปไตยชาตินิยม คือ สมเด็จพระมหาวีระวง...

"---การห้อยผ้าแดงผ้าขาวนี้ดูออกจะคล้ายกับว่าเมืองอุทัยธานีของเราเต็มไปด้วยประเพณีชาวจีนไปเสียแล้ว---"  เป็นพระราชปรารภในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้า...

ในบทความชิ้นก่อนของผม (จาก “สยาม” มาเป็น “ไทย” แล้วทำไม “ไทย” จึงต้องมี “ย”) ได้บอกเล่าความเป็นมาของการเปลี่ยนชื่อประเทศจาก “สยาม” มาเป็น “ไทย” โดยมิไ...