ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
---|---|
เผยแพร่ |
เจ้าดารารัศมี พระภรรยาเจ้าในรัชกาลที่ 5 สิ้นพระชนม์ด้วยสาเหตุใด?
เจ้าดารารัศมี พระราชชายา ทรงเป็นพระภรรยาเจ้าในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อรัชกาลที่ 5 สวรรคตใน พ.ศ. 2453 ต่อมาใน พ.ศ. 2457 เจ้าดารารัศมีได้กราบทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จกลับไปประทับ ณ นครเชียงใหม่ เป็นการถาวร ทรงปฏิบัติพระกรณียกิจทั้งด้านพุทธศาสนา การศึกษา การเกษตร อย่างต่อเนื่อง กระทั่งเจ้าดารารัศมีสิ้นพระชนม์ด้วยพระอาการประชวรเมื่อ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2476
พระอาการประชวรของเจ้าดารารัศมี
รศ. (พิเศษ) นพ. เอกชัย โควาวิสารัช สูตินรีแพทย์ที่มีประสบการณ์กว่า 35 ปี ผู้สนใจศึกษาประวัติศาสตร์ และนำหลักการทางวิทยาศาสตร์การแพทย์มาวิเคราะห์อาการป่วยของบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์ โดยอิงจากหลักฐานชั้นต้นและชั้นรองเท่าที่สืบค้นได้มากที่สุด เพื่อนำข้อมูลมาประมวลและวิเคราะห์หาสาเหตุการเจ็บป่วยอย่างมีหลักการ ได้สันนิษฐานถึงเหตุสิ้นพระชนม์ของเจ้าดารารัศมีไว้ในผลงานเล่มล่าสุด “ชันสูตรประวัติศาสตร์ ไขปริศนาเหตุสิ้นพระชนม์” (สำนักพิมพ์มติชน) ว่า
เอกสารส่วนใหญ่เขียนไว้คล้ายคลึงกันว่า พระองค์สิ้นพระชนม์ด้วยพระโรคพระปัปผาสะพิการ เช่น
หนังสือ “49 ราชินีไทย” โดย พิมาน แจ่มจรัส ปรากฏข้อความที่เกี่ยวข้องกับพระอาการประชวรดังนี้
“…ในวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2476 ขณะที่พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ประทับอยู่ที่พระตำหนักสวนเจ้าสบาย อำเภอแม่ริม ได้เริ่มประชวรพระปัปผาสะพิการ กระเสาะกระแสะเรื่อยมา นายแพทย์ทางเชียงใหม่ได้พยายามถวายการพยาบาลอย่างเต็มที่ แต่พระอาการก็ยังไม่ทุเลา
เจ้าแก้วนวรัฐฯ จึงเชิญเสด็จมาประทับที่คุ้มรินแก้ว อำเภอเมืองเชียงใหม่ เพื่อแปรสถาน แต่พระอาการก็ไม่ดีขึ้น เจ้าแก้วนวรัฐฯ จึงได้สั่งซื้อเครื่องเอ็กซเรย์ชนิดย้ายที่ได้จากชะวา ส่งมาทางเครื่องบิน ต้องสิ้นเงิน 4,200 บาท มาฉายดูพระปัปผาสะ
แม้กระนั้นพระอาการก็มีแต่ทรุดลง ในวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2476 เวลา 15.14 น. พระราชชายาเจ้าดารารัศมีก็สิ้นพระชนม์ ศิริพระชนมายุได้ 60 ปี 3 เดือน 13 วัน…”

ยกเว้นหนังสือ “เรื่องของแม่” พระนิพนธ์ใน พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร ที่ทรงเคารพนับถือเจ้าดารารัศมีเป็น “เจ้าย่า” ที่ให้ข้อมูลต่างออกไปว่า พระองค์ประชวรด้วย พระโรควัณโรค
“…เด็จพ่อ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน-ผู้เขียน) ทรงได้รับการกระทบกระเทือนพระทัยอีกครั้งเมื่อได้ข่าวการประชวรของเจ้าย่า (เจ้าดารารัศมี พระราชชายา-ผู้เขียน) ที่จริงเจ้าย่าทรงพระประชวรด้วยวัณโรคมาหลายปีแล้ว แต่ในระยะหลังก่อนวันประสูติครบ 60 พระชันษา พระอาการกระเตื้องขึ้น ท่านทรงนึกสนุกว่าจะจัดงานอย่างไรบ้าง แต่เมื่อทรงทราบเรื่องพระองค์บวรเดชเท่านั้น พระอาการก็กลับทรุดลงเรื่อยๆ จนถึง พ.ศ. 2476 จึงสิ้นพระชนม์…”

เจ้าดารารัศมีสิ้นพระชนม์ด้วยสาเหตุใด?
รศ. (พิเศษ) นพ. เอกชัย เล่าว่า พระโรคพระปัปผาสะพิการ น่าจะมีความหมายว่า ปอดเสียสภาพเดิมไป หรือมีรอยโรคที่ปอด ซึ่งเจ้าดารารัศมีประชวรมานาน อย่างน้อยก็น่าจะตั้งแต่ช่วงหลังจากที่พระองค์เสด็จกลับไปประทับ ณ นครเชียงใหม่ อย่างถาวรเมื่อ พ.ศ. 2457
ทว่ายังมี พระโรควัณโรค ที่พระองค์เจ้าวิมลฉัตรทรงพระนิพนธ์ถึงพระอาการประชวรของเจ้าดารารัศมีไว้ และพระอาการดีขึ้นก่อนวันคล้ายวันประสูติ 60 ปี เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2476
ข้อพิจารณาคือ พระประวัติตอนนี้ต่างจากข้อความในหนังสือ “49 ราชินีไทย” ที่บอกว่า พระองค์เริ่มประชวรเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2476 ซึ่งหากนับถึงวันที่เจ้าดารารัศมีสิ้นพระชนม์คือวันที่ 9 ธันวาคม ปีเดียวกันนั้น จะเป็นเวลาไม่ถึง 6 เดือน
ดังนั้น ช่วงที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จเลียบมณฑลพายัพเมื่อ พ.ศ. 2469 เจ้าดารารัศมีน่าจะยังไม่ประชวร หรืออาจยังไม่ปรากฏพระอาการประชวรมากนัก เพราะทรงเป็นผู้จัดการพระราชพิธีรับเสด็จทั้งหมด ทำให้อย่างมากสุดพระองค์น่าจะประชวรไม่เกิน 7 ปี
รศ. (พิเศษ) นพ. เอกชัย จึงชันสูตรพระโรคพระปัปผาสะพิการเป็น 2 โรค คือ พระโรควัณโรคพระปัปผาสะ (วัณโรคปอด) และพระโรคพระปัปผาสะอุดกั้นเรื้อรัง (โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง)
อย่างไรก็ตาม นายแพทย์เจ้าของผลงาน “ชันสูตรประวัติศาสตร์ ไขปริศนาเหตุสิ้นพระชนม์” สันนิษฐานว่า จากหลักฐานชั้นต้นทั้งหมดที่มีในขณะนี้ ที่บรรยายว่าพระองค์เริ่มประชวรในช่วงที่มีพระชันษามาก ทรงมีพระอาการประชวรต่อเนื่องมาระยะหนึ่ง และต้องมีการถ่ายภาพรังสีในการติดตามรักษา พระอาการเหล่านี้สอดคล้องกับอาการของวัณโรคปอดชนิดทุติยภูมิ
ดังนั้น เจ้าดารารัศมีจึงมีแนวโน้มสิ้นพระชนม์ด้วยพระโรควัณโรคพระปัปผาสะ
อ่านเพิ่มเติม :
- “เจ้าดารารัศมี” เจ้าหญิงนครเชียงใหม่ ถวายตัวในรัชกาลที่ 5 กับชีวิตใน “ราชสำนักสยาม”
- เจ้าดารารัศมี “เมียโปลีซี” ของรัชกาลที่ 5
- เหตุใดรัชกาลที่ 5 ตรัสถึงเจ้าดารารัศมีว่า “ฉันผิดไปเสียแล้ว ลูกเขาควรจะเป็นเจ้าฟ้า แต่ฉันลืมตั้งจึงตาย”
- “ตำหนักเจ้าดารารัศมี” ในพระบรมมหาราชวัง หน้าตาเป็นอย่างไร
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
เอกชัย โควาวิสารัช. ชันสูตรประวัติศาสตร์ ไขปริศนาเหตุสิ้นพระชนม์. กรุงเทพฯ : มติชน, 2567.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 19 กันยายน 2567