| ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ท่านผู้หญิงเปลี่ยน ภาสกรวงศ์ ภริยาเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) เป็นที่รู้จักมาถึงปัจจุบันด้วยท่านเป็นผู้แต่งตำราอาหาร “แม่ครัวหัวป่าก์” ที่ทุกวันนี้ก็ยังมีผู้นำสูตรมาปรุงเป็นอาหารจานเด็ดนิยมรับประทานกันแพร่หลาย ด้านชีวิตครอบครัว ท่านมีทายาท 5 คน แล้วลูกสาวท่านผู้หญิงเปลี่ยนคนไหนที่ได้เป็น “เจ้าจอม” ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ลูกสาวท่านผู้หญิงเปลี่ยน
ท่านผู้หญิงเปลี่ยน ภาสกรวงศ์ เกิดเมื่อวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2390 เป็นธิดาคนโตของนายสุดจินดา (พลอย ชูโต) กับนางนิ่ม ธิดาของคุณหญิงเปี่ยม ซึ่งคุณหญิงเปี่ยมเป็นธิดาของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) ที่เกิดกับหม่อมปาน
เมื่อเจริญวัยขึ้น ท่านได้สมรสกับเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) บุตรสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) ที่เกิดกับหม่อมอิน
ท่านผู้หญิงเปลี่ยนมีบุตรธิดารวม 5 คน คือ
คุณเพ่ง ได้เป็นเจ้าหมื่นศรีสรรักษ์
คุณพิศว์ ได้เป็นเจ้าจอมในรัชกาลที่ 5
คุณพาสน์ ได้เป็นนายราชาณัตยานุหาร
คุณพัฒน์ ได้เป็นหม่อมของเจ้านายท่านหนึ่ง
คุณพวง ได้เป็นภรรยาของพระยาดำรงค์ราชพลขันธ์
เป็นอันว่า ลูกสาวท่านผู้หญิงเปลี่ยนที่ได้เป็นเจ้าจอมในรัชกาลที่ 5 ก็คือ “คุณพิศว์” นั่นเอง
เจ้าจอมพิศว์ ในรัชกาลที่ 5
คุณพิศว์ เกิดเมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2413 เมื่ออายุได้ราว 13 ปี ได้ติดตามเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ผู้เป็นบิดาเข้าไปในวังอยู่เสมอ ทำให้ได้เข้าเฝ้าฯ รัชกาลที่ 5 และคุ้นเคยกับข้าราชบริพารทั้งฝ่ายหน้าฝ่ายใน
ต่อมา เมื่อถึงงานพระราชพิธีโสกันต์ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจันทราสรัทวาร พระราชธิดาในรัชกาลที่ 5 ประสูติแต่พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคนารีรัตน์ รัชกาลที่ 5 โปรดให้คุณพิศว์ทำหน้าที่เป็นนางเชิญมยุรฉัตรเข้ากระบวนแห่ในงานพระราชพิธี
ทั้งยังทรงมีพระราชกระแสขอคุณพิศว์จากเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ ท่านจึงได้ให้ท่านผู้หญิงเปลี่ยนนำคุณพิศว์เข้าถวายตัวรับราชการเป็นฝ่ายใน
เมื่อเข้ามาใช้ชีวิตในวังแล้ว เจ้าจอมพิศว์ได้อาศัยอยู่ที่ตำหนักของเจ้าจอมมารดาแพ (แพ บุนนาค) ในรัชกาลที่ 5 ซึ่งเป็นญาติผู้ใหญ่ในสายสกุลบุนนาคเช่นเดียวกัน
เจ้าจอมพิศว์เป็นที่รักของชาววังอย่างยิ่ง เนื่องด้วยท่านเป็นคนไม่เย่อหยิ่งถือตัว ซึ่งเรื่องนี้ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล พระราชนัดดาในรัชกาลที่ 5 ทรงเล่าว่า แม้เจ้าจอมพิศว์ถูกคนรุ่นลูกรุ่นหลานหยอกล้อ แต่ท่านก็ไม่ถือโทษโกรธเคือง แต่กลับเห็นเป็นเรื่องสนุกขบขัน
พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล ทรงเล่าว่า ครั้งหนึ่งหลานๆ เคยล้อเลียนคิ้วของท่านว่าเขียนไม่เท่ากัน ระดับคิ้วซ้ายขวาเปลี่ยนขึ้นลงไม่เหมือนกันสักครั้ง เจ้าจอมพิศว์ก็ไม่โกรธอันใด
เจ้าจอมพิศว์ยังรักสัตว์เป็นชีวิตจิตใจ โดยเฉพาะสุนัข ปรากฏหลักฐานดังคำบอกเล่าของ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ พระราชนัดดาในรัชกาลที่ 5 และพระอนุชาในพระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล ที่ทรงเล่าว่า
“ผมยังจำได้ว่า นอกจากท่านจะเป็นคนรักเด็กแล้ว ท่านยังเป็นคนรักสัตว์อย่างจับจิตจับใจ สิ่งที่ท่านชอบที่สุดได้แก่ สุนัข ท่านเลี้ยงสารพัดชนิดตั้งแต่หมาไทยไปจนถึงหมาเทศราคาแพง ๆ บางครั้งผมก็ขอท่านไปเลี้ยง บางครั้งท่านก็เอาของผมไป…”
ลูกสาวท่านผู้หญิงเปลี่ยนท่านนี้ เปรียมเสมือนลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น เพราะท่านขึ้นชื่อเรื่องต้มหมูแฮมได้อร่อยและหอมชวนรับประทาน รวมทั้งยังทำน้ำพริกได้หลายสูตรหลายรสชาติอีกด้วย รัชกาลที่ 5 จึงโปรดปรานฝีมือการทำอาหารของเจ้าจอมพิศว์
เจ้าจอมพิศว์มีอายุยืนยาวถึง 5 แผ่นดิน ท่านถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2508 สิริอายุ 95 ปี
อ่านเพิ่มเติม :
- “แม่ครัวหัวป่าก์” ตำราอาหารไทย ที่ได้แรงบันดาลใจจากตำราดูแลบ้านของอังกฤษ
- โศกนาฏกรรมชีวิตของ “แม่ครัวหัวป่าก์” จากบันทึกปริศนา ฤๅถูกคนเมาทำร้ายจนเสียชีวิต?
อ้างอิง :
ฮิมวัง. “‘เจ้าจอมพิศว์’ ใน ร.5 สตรีชาววังคนแรก ๆ ในสยามที่ชอบเลี้ยงสุนัขเป็นชีวิตจิตใจ”.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 29 สิงหาคม 2567
