| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
เมื่อเท้าสิลราช เจ้าเมืองผลึก กับลูกสาวคือ สุวรรณมาลี ติดมรสุมอยู่กลางมหาสมุทร (อินเดีย) ปู่เจ้าบอกทางรอดว่า “จงตัดคลื่นฝืนไปทิศอิสาน จะพบพานผู้วิเศษข้างเพทไสย” เมื่อมุ่งไปทางทิศอีสานก็ได้พบ-พระฤาษีเกาะแก้วพิสดาร-จริง ๆ แสดงว่า “เกาะแก้วพิสดาร” อยู่ในเขตทะเลอันดามันหรือที่ใดที่หนึ่งของมหาสมุทรอินเดีย ไม่ใช่ “เกาะเสม็ด” ในอ่าวไทยที่จังหวัดระยองอย่างที่เข้าใจกัน
ทะเลอันดามันไม่ได้มีเพียงหมู่เกาะนาควารี แต่มีหมู่เกาะอันดามันและหมู่เกาะอื่น ๆ เป็นพืดยืดยาวตามแนวพม่าลงไปถึงสุมาตราของอินโดนีเซียโน่น แม้เกาะของนางผีเสื้อสมุทร สุนทรภู่ก็กำหนดให้อยู่ในบริเวณนี้ด้วย คำว่า “ปีศาจ”-“ยักษ์”-“นาค” รวมทั้ง “ผีเสื้อ” (มาจาก “ผีเชื้อ”) ล้วนหมายถึงคนพื้นเมือง
และดูเหมือนว่าเกาะอันเป็นถิ่นของนางผีเสื้อสมุทรจะอยู่ค่อนไปทางตอนบนแถบหมู่เกาะอันดามันที่บันทึกของพระสงฆ์บอกว่ามีมนุษย์กินคน ดังปากคำของนางเงือกที่บอกกับพระอภัยมณี ดังนี้ (จัดย่อหน้าใหม่ – กองบรรณาธิการ)
ฝ่ายเงือกน้ำคำนับอภิวาท ข้าพระบาททราบสิ้นทุกถิ่นฐาน
อันน้ำนี้มีนามตามบุราณ อโนมานเคียงกันสีทันดร
เป็นเขตแคว้นแดนที่นางผีเสื้อ ข้างฝ่ายเหนือถึงมหิงษะสิงขร
ข้างทิศใต้ไปเกาะแก้วมังกร หนทางจรเจ็ดเดือนไม่เคลื่อนคลา
ไปกลางย่านบ้านเรือนหามีไม่ สมุทรไทซึ้งซึกลึกหนักหนา
แต่สำเภาชาวเกาะเมืองลังกา เขาแล่นมามีบ้างอยู่ลางปี
ถ้าเสียเรือเหลือคนแล้วนางเงือก ขึ้นมาเลือกเอาไปชมประสมศรี
เหมือนพวกพ้องของข้ารู้พาที ด้วยเดิมทีปู่ย่าเป็นมนุษย์
ปากคำนางเงือกระบุชัดเจนว่าบริเวณนี้มี “สำเภาชาวเกาะเมืองลังกา” แล่นผ่านไป-มาอยู่ด้วย แสดงว่าอยู่บนเส้นทางคมนาคมการค้าแถบทะเลอันดามันชัดเจน
บนเส้นทางคมนาคมการค้าในทะเลอันดามันนี้เอง มี “เกาะแก้วพิสดาร” ของพระฤาษีผู้วิเศษอยู่ด้วย ฉะนั้นจึงมี “พวกเรือแตกแขกฝรั่งแลอังกฤษ ขึ้นเป็นศิษย์อยู่สำนักนั้นหนักหนา” ดังปากคำของนางเงือกบอกว่า (จัดย่อหน้าใหม่ – กองบรรณาธิการ)
แต่โยคีมีมนต์อยู่ตนหนึ่ง อายุถึงพันเศษถือเพทไสย
อยู่เกาะแก้วพิสดารสำราญใจ กินลูกไม้เผือกมันพรรณผลา
พวกเรือแตกแขกฝรั่งแลอังกฤษ ขึ้นเป็นศิษย์อยู่สำนักนั้นหนักหนา
ด้วยโยคีมีมนต์ดลวิชา ปราบบรรดาภูตพรายไม่กรายไป
แม้นพระองค์ทรงฤทธิ์จะคิดหนี ถึงโยคีเข้าสำนักไม่ตักไษย
เผื่อสำเภาเขาซัดพลัดเข้าไป ก็จะได้โดยสานไปบ้านเมือง
แต่ทางไกลไม่น้อยถึงร้อยโยชน์ ล้วนเขาโขดคิรีรัตน์ขนัดเนื่อง
กลางคงคาสาระพัดจะขัดเคือง จงทราบเบื้องบงกชบทมาลย์
แม้กำลังดังข้าจะพาหนี เจ็ดราตรีเจียวจึงจะถึงสถาน
อสุรีมีกำลังดังปลาวาฬ ตามประมาณสามวันจะทันตัว
สรุปว่า เกาะแก้วพิสดารในจินตนาการของสุนทรภู่อยู่ทางใต้ของทะเลอันดามัน ค่อนลงไปทางเกาะสุมาตรกับเกาะชวาของอินโดนีเซีย
อ่านเพิ่มเติม :
- “นางเงือก” จากเรื่อง “พระอภัยมณี” มีขาหรือไม่?
- ทำไมพระอภัยมณีเป่าปี่ ?
- พระอภัยมณีได้นางเงือกเป็นเมีย “รักที่ฉาบฉวยหรือยั่งยืน”?
- ฉากรัก “สุดสาคร” ในวัยคะนอง โดนยั่วในชุดฤๅษี แถมล่มปากอ่าว!
อ้างอิง :
สุจิตต์ วงษ์เทศ. “ทะเลอันดามันในพระอภัยมณีของสุนทรภู่”, ใน อันดามันสุวรรณภูมิ ในประวัติศาสตร์อุษาคเนย์. กรงเทพฯ : มติชน, 2547.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 6 กันยายน 2561
