“ทะเล 4 สี” ทะเลดำ ทะเลแดง ทะเลขาว ทะเลเหลือง อยู่ไหนกันบ้าง ทำไมเรียกเช่นนั้น?

กองเรือ ทะเลดำ ทะเล 4 สี — ภาพวาดกองเรือในทะเลดำ ยุคสงครามไครเมีย โดย Ivan Aivazovsky (ภาพจาก Wikimedia Commons)

ผู้เขียน	ธนกฤต ก้องเวหา
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 19 กันยายน พ.ศ.2567

รู้หรือไม่? โลกของเราไม่ได้มีแค่ทะเลสีฟ้าหรือเขียว แต่ยังมี “ทะเล 4 สี” คือทะเลที่มีชื่อสากลเป็น “สี” อยู่ 4 แห่งด้วยกัน ได้แก่ ทะเลดำ ทะเลแดง ทะเลขาว และทะเลเหลือง ทะเลเหล่านี้อยู่ที่ไหนกันบ้าง และทำไมได้ชื่อนี้?

ทะเล 4 สี

ทะเลดำ (Black Sea)

ทะเลดำเป็นทะเลที่อยู่ระหว่างทวีปยุโรปฝั่งตะวันออกกับดินแดนคอเคซัสของทวีปเอเชีย ทางใต้คือเอเชียน้อย (Asia Minor) หรืออนาโตเลีย (ตุรกี) ถือเป็นทะเลที่แยกยุโรปกับเอเชียออกจากกัน มีพื้นที่ 436,400 ตารางกิโลเมตร ระดับความลึกสูงสุดที่ 2.2 กิโลเมตร

สมัยโบราณ ชาวกรีกเคยเรียกทะเลดำว่า “Inhospitable Sea” หรือทะเลไร้อำนวย เพราะเป็นผืนน้ำที่ยากต่อการเดินเรือ ทั้งมีชนพื้นเมืองที่ดุร้าย ไม่ค่อยเป็นมิตรกับพวกเขา ต่อมาเมื่อชาวกรีกเริ่มตั้งรกรากเป็นนิคมกรีกโพ้นทะเลตามแนวชายฝั่งทะเลดำ จึงเปลี่ยนชื่อเป็น “Hospitable Sea” หรือทะเลไมตรี

ส่วนสาเหตุที่เรียก ทะเลดำ เพราะระดับน้ำตั้งแต่ความลึก 150 เมตรลงไปจะเต็มไปด้วยแบคทีเรียกลุ่มซัลเฟอร์ (Sulfur bacteria) และ “ก๊าซไข่เน่า” หรือไฮโดรเจนซัลไฟด์ (Hydrogen sulfide) พืชและสัตว์ หรือวัตถุจากผิวน้ำที่จมลงสู่ก้นทะเล พวกมันจะถูกปกคลุมและย่อยสลายเป็นตะกอนสีดำ เมื่อเกิดพายุ คลื่นลมจะทำให้ผืนน้ำมีสีเข้มและดูน่ากลัว เป็นที่มาของชื่อ “Black Sea” นั่นเอง

ตะกอนสีดำยังปะปนอยู่กับดินโคลนและทรายตามชายหาดรอบ ๆ พื้นที่ทะเลดำด้วย

ภาพดาวเทียม ทะเลดำ — ภาพดาวเทียมของทะเลดำ (ภาพโดย NASA ใน visibleearth.nasa.gov)

ทะเลแดง (Red Sea)

ทะเลแดงอยู่ระหว่างทวีปแอฟริกากับคาบสมุทรอาหรับของทวีปเอเชีย ทางเหนือมีคาบสมุทรไซนายและคลองสุเอซ ที่เชื่อมต่อกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ส่วนทางใต้เชื่อมกับมหาสมุทรอินเดีย มีพื้นที่ 438,000 ตารางกิโลเมตร มีจุดที่ลึกที่สุด 3.04 กิโลเมตร

ชื่อของทะเลแดงแปลตรงตัวจากภาษากรีกโบราณว่า “Erythra Thalassa” หรือทะเลเอริเธียน (แปลว่า “ทะเลสีแดง” นั่นแหละ) อย่างไรก็ตาม มีภาษาในยุโรปเท่านั้นที่เรียกทะเลแดงตามชาวกรีก เพราะในภาษาฮีบรู เรียกทะเลแห่งนี้ว่า Yam Suph หรือ “ทะเลแห่งกก” (Sea of Reeds) จากดงต้นกกบริเวณอ่าวสุเอซ และ “ทะเลแห่งฮาห์” (Sea of Hah) เทพแห่งน้ำหลากของอียิปต์โบราณ

สมมติฐานเกี่ยวกับที่มาของชื่อทะเลแดงคือ ทะเลแดงเต็มไปด้วย “สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน” หรือไซยาโนแบคทีเรีย (Cyanobacteria) โดยเฉพาะสายพันธุ์ย่อยที่เรียกว่า Trichodesmium erythraeum ที่สามารถเปลี่ยนน้ำทะเลที่ปกติมักมีสีน้ำเงินอมเขียว ให้กลายเป็นสีน้ำตาลอมแดง (Reddish Brown) ได้

ทะเลแดง ภาพดาวเทียม — ภาพดาวเทียมของทะเลแดง (ภาพโดย NASA ใน Wikimedia Commons)

ทะเลขาว (White Sea)

ทะเลขาวอยู่บริเวณชายฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศรัสเซีย เป็นส่วนหนึ่งของมหาสมุทรอาร์กติก ล้อมรอบด้วยภูมิภาคคาเรเลียทางตะวันตก คาบสมุทรคานินทางตะวันออก และคาบสมุทรโคลาทางเหนือ ทั้งหมดคือพื้นที่ของรัสเซีย ทะเลขาวจึงถือเป็นน่านน้ำภายในของรัสเซีย มีพื้นที่ 90,000 ตารางกิโลเมตร ความลึกสูงสุดอยู่ที่ 340 เมตร

ทุก ๆ ปีทะเลขาวจะถูกปกคลุมด้วยน้ำแข็งเป็นเวลา 6-7 เดือน เป็นที่มาของชื่อทะเลแห่งนี้

ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 15-17 ทะเลขาวเป็นเส้นทางหลักการค้าทางทะเลของรัสเซีย ก่อนจะลดบทบาทลงหลังการสร้างกรุงเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กเมื่อ ค.ศ. 1703 ซึ่งเชื่อมรัสเซียกับยุโรปตะวันตกผ่านทะเลบอลติก เพื่อตัดปัญหาข้อจำกัดของทะเลขาว ที่ส่วนใหญ่ของปีมักปกคลุมไปด้วยผืนน้ำแข็ง

ทะเลขาว ภาพดาวเทียม — ภาพดาวเทียมของทะเลขาว เปรียบเทียบระหว่างเดือนเมษายน ปี 2000 กับเดือนพฤษภาคม ปี 2001 (ภาพโดย NASA ใน Wikimedia Commons)

ทะเลเหลือง (Yellow Sea)

ทะเลเหลือง หรือทะเลหวาง อยู่ทางตอนเหนือของทะเลจีนตะวันออก อยู่ระหว่างจีนแผ่นดินใหญ่ทางตะวันตกกับคาบสมุทรเกาหลีทางตะวันออก และเป็นส่วนหนึ่งของมหาสมุทรแปซิฟิก มีพื้นที่ 380,000 ตารางกิโลเมตร ระดับความลึกสูงสุดที่ 152 เมตร

ที่มาของชื่อทะเลเหลืองนั้น มาจาก “ตะกอนดิน” สีเหลือง จากแม่น้ำฮวงโห (黄河) หรือแม่น้ำเหลือง (ชื่อแม่น้ำมาจากสาเหตุเดียวกันกับชื่อทะเล) ทำให้สีของน้ำทะเลเป็นสีเหลือง โดยตะกอนดินและทรายเหล่านี้ถูกพัดพามาจากที่ราบทางตอนบนและทิศตะวันตกของจีน

นอกจากนี้ ตะกอนที่พัดพามากับน้ำยังอุดมไปด้วยแร่ธาตุ เหมาะกับการเพาะปลูกในสองฟากฝั่งแม่น้ำ แต่แม่น้ำเหลืองซึ่งมีความเชี่ยวกรากสูงมักสร้างปัญหาน้ำกัดเซาะทำลายตลิ่ง ไปจนถึงภัยพิบัติอุทกภัยที่สร้างความเสียหายอย่างหนักแก่ชุมชนริมน้ำอยู่บ่อยครั้ง ทำให้ได้สมญานามว่า “แม่น้ำวิปโยค” หรือเปยจู้เหอ (悲劇河)