| ผู้เขียน | ปดิวลดา บวรศักดิ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ปกติเรามักจะเห็นคนส่วนใหญ่เขียนชื่อเมืองหลวงของ สปป.ลาว ว่า “เวียงจันทน์” แม้แต่ราชบัณฑิตก็กำหนดเอาไว้ว่าต้องเขียนเช่นนี้ แต่ สุจิตต์ วงษ์เทศ นักโบราณคดี-ประวัติศาสตร์ กลับเสนอต่างออกไป เป็น “เวียงจันท์”
เพราะอะไร?
นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 เดือนธันวาคม พ.ศ. 2540 มีบทความหนึ่งที่น่าสนใจ คือ “กำเนิดเวียงจัน ตำนานพญานาค-บุรีฤๅสร้าง” เขียนโดย มหาสิลา วีระวงส์ นักประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมชาวลาว ว่าด้วยจุดเริ่มต้นของเวียงจันทน์ รวมไปถึงที่มาของชื่อ “เวียงจันทน์” ว่ามาจากอะไร
ครั้งนี้จึงขอหยิบยกประเด็นเรื่องชื่อมาให้ได้อ่านกัน ตามที่บทความได้นำเสนอไว้ โดยมหาสิลากล่าวถึงที่มาของชื่อเวียงจันทน์ว่ามาจาก “ดอกจันทน์” แบ่งออกได้เป็น 3 เรื่องเล่า ดังนี้…
“อย่างไรก็ตามเถิด ชื่อนครเวียงจันที่เรียกว่าเวียงจัน ตามตำนานนิทาน ๓ ฉบับ ซึ่งได้กล่าวมานี้ พอจะสรุปใจความได้ว่า เหตุที่ได้ชื่อว่า ‘เวียงจัน’ นั้น ก็เพราะ ไม้จันทน์ เป็นเครื่องหมาย คือ
๑. หนังสือพงศาวดารไทย ของพระบริหารเทพธานี กล่าวว่าเมืองนี้ล้อมด้วยไม้จันทน์ จึงเรียกว่าเวียงจันทน์
๒. หนังสือนิทานขุนบรมอ้างว่า พระมหาปาสมันต์เอาตำนานมาจากเมืองเขมร มาอ่านแล้ว บอกว่า ตรงปากปาสักนั้น พระฤๅษีเอาหลักไม้จันทน์ฝังหมายไว้ (จึงเรียกว่าเวียงจันทน์เช่นกัน)
๓. หนังสือพื้นเมืองบุรีจัน บอกว่า พระฤๅษีสามพี่น้องมาจากภูเขาควาย แล้วได้เอาหลักไม้คูนและไม้จันทน์มาฝังหมายไว้ที่หัวดอนสักขระนทีดอน (เกาะ) นั้นจึงเรียกว่า ดอกจันทน์
และเมืองนี้จึงได้นามว่าเวียงจันทน์ และไม้จันทน์นี้ภาษาบาลีใช้ว่า จันทนะ จึงมีคนนิยมเขียนเวียงจัน เป็น ‘เวียงจันทน์’ ด้วยประการฉะนี้”
นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมเมืองหลวงของลาวถึงเขียนว่าเวียงจันทน์ และคนไทยส่วนใหญ่ก็ใช้คำนี้มาเนิ่นนาน
ทว่ายังมีอีกคำหนึ่งที่ใช้กัน นั่นคือ “เวียงจันท์” ซึ่งเจ้าของบทความก็คาดว่าน่าจะเกิดมาจาก “สุจิตต์ วงษ์เทศ” ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดี ตั้งแต่สมัยก่อตั้งนิตยสารศิลปวัฒนธรรม เมื่อ พ.ศ. 2522
เหตุผลที่ทำให้ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดีใช้คำว่า “เวียงจันท์” เป็นเพราะอ้างอิงจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่สามารถเชื่อถือได้
“ข้าพเจ้าเคยเรียนถาม… ว่าทำไมท่าน (สุจิตต์ วงษ์เทศ) เลือกเขียนคำว่า ‘เวียงจัน’ เป็น ‘จันท์’ ไม่ใช้ ‘จันทน์’? ท่านกรุณาให้ความกระจ่างว่า ตามตำนานปรัมปราความเป็นมาของเมืองนี้ที่เกี่ยวกับจันทน์ อันมากมายหลายเรื่องนั้น เป็นเพียงนิทาน เป็นแค่เรื่องแต่งเล่าให้พิสดารเท่านั้นเองเชื่อถือไม่ได้
แต่ที่ท่านใช้ ‘จันท์’ นั้นก็เพราะเขียนตามชื่อ พระยาจันทบุรีฯ เจ้าเมืองคนหนึ่งที่เคยครองเมืองนี้ มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ เชื่อถือได้ จึงเขียนเป็นเวียงจันท์ด้วยเหตุฉะนี้มา”
อ่านเพิ่มเติม :
- “เสียมกุก” ชาวสยามจากแอ่งสกลนคร ศูนย์กลางที่ “เวียงจันทน์”
- รัชกาลที่ 3 รับสั่ง เจ้าเวียงจันทน์กบฏเพราะ “ท่านผู้ใหญ่” พูดหมิ่นลาว จะตัดหัวเจ้าอนุวงศ์
- เหตุขัดแย้งในเวียงจันทน์สู่การอพยพของชาวลาว ปฐมบท “เมืองน้ำดำ” กำเนิดเมืองกาฬสินธุ์
อ้างอิง :
http://legacy.orst.go.th/?knowledges=ชื่อเมืองหลวง-๕-ตุลาคม-๒
มหาสิลา วีระวงส์. กำเนิดเวียงจัน ตำนานพญานาค-บุรีฤๅสร้าง. ศิลปวัฒนธรรม ปีที่ 19 ฉบับที่ 2 เดือนธันวาคม, 2540.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 19 เมษายน 2567
