| ผู้เขียน | ธนกฤต ก้องเวหา |
|---|---|
| เผยแพร่ |
พิซซ่า (Pizza) แป้งแผ่นกลมแบน ราดซอสมะเขือเทศ ปรุงสุกด้วยเตาอบ อาหารอิตาเลียนแสนอร่อยที่นิยมแพร่หลายไปทั่วโลก ถือกำเนิดขึ้นที่เมือง เนเปิลส์ (Naples) หรือ นาโปลี (Napoli) เมืองใหญ่อันเก่าแก่ของแคว้นกัมปาเนีย ทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศอิตาลี
คำว่า “Pizza” เชื่อว่าเพี้ยนจากคำว่า “Pinsa” ในภาษาอิตาเลียน แปลว่า “ขนมปัง” เพราะเมนูพิซซ่าในอดีตนั้นเริ่มต้นจากขนมปังแผ่นบาง ๆ โรยหน้าด้วยสมุนไพรและเครื่องเทศ อบให้สุกแล้วเสิร์ฟแบบง่าย ๆ ในฐานะอาหารของชนชั้นล่างหรือผู้ยากไร้ที่ไม่สามารถหาซื้ออาหารดี ๆ รับประทานได้
ตำนานเกี่ยวกับพิซซ่าพบในมหากาพย์ภาษาละตินเรื่อง เอเนียด (Aeneid) ของเวอจิล (Virgil) เล่าถึง เอนีอาส (Aeneas) บรรพชนของชาวโรมัน ชนชาติที่สร้างสรรค์อารยธรรมอันมีศูนย์กลางอยู่ ณ กรุงโรม คาบสมุทรอิตาลี เอนีอาสกับกลุ่มผู้ติดตามของเขานั่งจับกลุ่มกันกินขนมปังแผ่นบางทำจากข้าวสาลีอยู่ใต้ต้นไม้ แต่ด้วยรสชาติอันจืดชืดของขนมปังเปล่า ๆ พวกเขาจึงเกิดความคิดรังสรรค์มื้ออาหารนี้ขึ้นใหม่ โดยใส่เห็ดกับสมุนไพรจากป่าละแวกนั้นลงบนแผ่นขนมปัง เกิดเป็นเมนูแสนอร่อย ซึ่งเชื่อว่าเป็นต้นกำเนิดของพิซซ่าในวรรณกรรมโบราณ
ข้อมูลทางโบราณคดีเกี่ยวกับต้นกำเนิดพิซซ่าเชื่อมโยงกับเมืองเนเปิลส์ ห่างออกไปทางใต้ของกรุงโรม 226 กิโลเมตร มีการค้นพบเตาฟืนโบราณภายในซากปรักหักพังของปอมเปอี นครโบราณที่ถูกภูเขาไฟวิสุเวียสถล่มตั้งแต่ ค.ศ. 79 จุดนี้ห่างจากเนเปิลส์เพียง 23 กิโลเมตรเท่านั้น เตาฟืนดังกล่าวยังหลงเหลือร่องรอยเถ้าถ่านของขนมปังติดอยู่ เป็นหลักฐานยืนยันว่าชาวโรมันอบขนมปังในเตาฟืนมาตั้งแต่สมัยนั้นแล้ว
ทั้งนี้ ต้นกำเนิดพิซซ่าแบบที่เรารู้จักเพิ่งปรากฏในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 ที่เมืองเนเปิลส์อีกเช่นเคย เมืองแห่งนี้มีเรื่องราวและพัฒนาการของพิซซ่าที่มีรูปร่างหน้าตาใกล้เคียงกับปัจจุบันมากที่สุด
เนเปิลส์เป็นหนึ่งในเมืองใหญ่ของคาบสมุทรอิตาลีที่มีประชากรหนาแน่น และเพิ่มจำนวนสูงขึ้นเรื่อย ๆ ทุกปีก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 18 แล้ว แต่สภาพเศรษฐกิจของเมืองไม่ได้เอื้ออำนวยให้ทุกคนมีอันจะกิน คนยากจนจึงเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างไม่หยุดหย่อน และพวกเขาก็ประสบปัญหาในการหาอาหารดี ๆ รับประทาน การทนกินขนมปังเปล่า ๆ วันแล้ววันเล่าทำให้ชาวเนเปิลส์ผุดไอเดียนำมะเขือเทศกับสมุนไพรราคาถูกมาใส่ขนมปังแล้วอบในเตาฟืน เป็นจุดเริ่มต้นของพิซซ่าแห่งเมืองเนเปิลส์
เมนูอย่าง พิซซ่า จึงเป็นคำตอบของชาวเมเปิลส์ผู้ยากไร้ในสภาวการณ์ดังกล่าว และกลายเป็นเมนูยอดนิยม เพราะพิซซ่าสามารถทำได้ด้วยวัตถุดิบราคาถูก หาได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็น น้ำมัน กระเทียม เกลือ รวมถึงแป้งขนมปัง ร้านพิซซ่าจึงผุดขึ้นมาทั่วทุกมุมเมืองเพื่อรองรับความต้องการของผู้คนที่หิวโหยเหล่านี้ เรียกได้ว่า เดินไปตรอกซอกซอยไหนของเนเปิลส์ก็ต้องเจอ พิซซ่าในยุคนั้นจึงเป็นอาหารของชนชั้นล่างอย่างแท้จริง เป็นสาเหตุที่ครั้งหนึ่ง พิซซ่าเคยถูกดูแคลนว่าเป็น “ขนมปังจากท่อน้ำทิ้ง” และ “น่าขยะแขยง” (disgusting)
จุดเปลี่ยนของเมนูพิซซ่ามาถึงในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 เมื่อปี 1889 พิซซ่าถูกอัพเกรดให้กลายเป็นเมนูสำหรับชนชั้นสูง โดยเชฟอิตาเลียนนามว่า รัฟฟาเอเล เอสโปชิโต (Raffaele Esposito) เขาลงมือรังสรรค์พิซซ่าเป็นอาหารจานหรู เสิร์ฟแด่ กษัตริย์อัมแบร์โตที่ 1 (King Umberto I) แห่งอิตาลี และราชินีมาร์เกอริตา (Queen Margherita)
รัฟฟาเอเล เอสโปชิโต มิได้มีความพยายามล่วงเกินกษัตริย์และราชินีด้วยการถวายอาหารชนชั้นล่างแต่อย่างใด กลับเป็นความต้องการของทั้งสองพระองค์ที่ประสงค์จะลิ้มลองอาหารพื้นเมืองของเนเปิลส์ หลังเสวยแต่พระกระยาหารจานหรูมาตลอด 3 วัน ตั้งแต่เสด็จเยือนเมืองเนเปิลส์
เอสโปชิโตนำเสนอพิซซ่าหรู 3 หน้า ราชินีมาร์เกอริตาพอพระทัยกับพิซซ่าหน้ามะเขือเทศ ผสมชีสมอสซาเรลลา และใบโหระพาเป็นที่สุด พิซซ่าหน้าดังกล่าวจึงโด่งดังเป็นพลุแตกและฮอตฮิตทั่วบ้านทั่วเมืองตั้งแต่นั้น ปัจจุบันพิซซ่าหน้านี้เรียกว่า “Pizza Margherita” เพื่อเป็นเกียรติแก่พระนาง ถือเป็นรูปลักษณ์หรือภาพแทนของพิซซ่าอิตาเลียนในเวลาต่อมา
พิซซ่าเป็นที่รู้จักมากขึ้นในช่วงทศวรรษ 1930 เมื่อแรงงานชาวเนเปิลส์อพยพไปยังเมืองใหญ่ทางภาคเหนือของอิตาลีเพื่อหางานทำ วัฒนธรรมอาหารของพวกเขาจึงติดตัวไปด้วย “Neapolitan Pizza” หรือพิซซ่าเมืองเนเปิลส์สูตรดั้งเดิม (รวมถึง Pizza Margherita) จึงเป็นที่รู้จักมากขึ้น ขณะเดียวกันก็พัฒนาจากพิซซ่าที่ใช้วัตถุดิบสุดเรียบง่ายมาเพิ่มเนื้อสัตว์และสมุนไพรอื่น ๆ มากขึ้น เกิดเป็นพิซซ่าอิตาเลียนที่หลากหลายยิ่งขึ้น
อย่างไรก็ตาม ขึ้นชื่อว่า Neapolitan Pizza หรือนาโปลีพิซซ่าแล้ว จะต้องทำจากแป้งโดว์โรยหน้าด้วยมะเขือเทศที่ปลูกบริเวณแม่น้ำเซเบโตกับแม่น้ำเซเล่ ชีสมอสซาเรลลาจากมอนดรากอน ใบโหระพาอิตาลีที่ปลูกตามริมหน้าต่างของอาคารในเมืองเนเปิลส์ และน้ำมันมะกอกจากต้นมะกอกบริเวณชายฝั่งแคว้นกัมปาเนียหรืออุทยานแห่งชาติชิเลนโต ยิ่งไปกว่านั้น จะต้องอบในเตาฟืนที่ทำจากไม้โอ๊กเท่านั้น ใช้เวลาอบไม่เกิน 1 นาที 30 วินาที เพื่อให้ได้นาโปลีพิซซ่าที่มีรอยเกรียมแซมตามขอบอย่างเป็นเอกลักษณ์
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพอิตาลีที่กระจายไปอยู่ในพื้นที่ทั่วยุโรป แอฟริกา หรือดินแดนอื่น ๆ ทั่วโลกก็ไม่พลาดที่จะสร้างสรรค์เมนูพิซซ่าในต่างแดน เรื่องราวของพิซซ่าอิตาเลียนจึงไปอยู่ในการ “รับรู้” และ “รับรส” ของผู้คนทั่วทุกมุมโลกนั่นเอง
อ่านเพิ่มเติม :
- การเดินทางของ “ข้าวโพด” จากพืชป่าในอเมริกา สู่อาหารของคนและ(ปศุ)สัตว์ทั่วโลก
- “ทรัฟเฟิล” ราชันเห็ดที่แพงกว่าทองคำ จากอิตาลีสู่การค้นพบที่ “เชียงใหม่”
- ผักและผลไม้ในครัวคนไทย ที่ “โคลัมบัสจัด” ให้จนได้อร่อย
อ้างอิง :
Delicious Italy. The First Pizza, Antica Pizzeria Brandi, Naples. February 22, 2022. From https://www.deliciousitaly.com/campania-naples-food/the-first-pizza
Gayle Turim. HISTORY. Who Invented Pizza?. July 27, 2012. From https://www.history.com/news/a-slice-of-history-pizza-through-the-ages
Italian Food Company. A Slice of History – Traditional Neapolitan Pizza. October 20, 2020. From https://italianfoodcompany.com/blogs/editorials/a-slice-of-history-traditional-neapolitan-pizza
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 5 พฤษภาคม 2566
