ปาร์ตี้ 18 วัน ฉลองสัมพันธ์กษัตริย์อังกฤษ-ฝรั่งเศส งานอลังการยุคโบราณใช้งบเท่าไหร่?

ภาพเขียนสี เหตุการณ์ Field of Cloth of Gold งานเลี้ยง ปาร์ตี้ ระหว่าง พระเจ้าเฮนรี กษัตริย์อังกฤษ กับ กษัตริย์ฝรั่งเศส — ภาพเขียนสีเหตุการณ์ Field of Cloth of Gold ไม่ปรากฏชื่อผู้วาด คาดว่าพระเจ้าเฮนรีที่ 8 รับสั่งให้วาดภาพนี้ขึ้นในปลายรัชสมัยของพระองค์ ภาพจาก Royal Collection Trust (Public Domain)

ผู้เขียน	กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่	วันเสาร์ที่ 30 ธันวาคม พ.ศ.2566

ปาร์ตี้ 18 วัน งานเลี้ยง ฉลองสัมพันธ์ “พระเจ้าเฮนรีที่ 8” กษัตริย์อังกฤษ กับ “พระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1” กษัตริย์ฝรั่งเศส งานอลังการยุคโบราณใช้งบเท่าไหร่?

ในศตวรรษที่ 16 ปรากฏงานเฉลิมฉลองยิ่งใหญ่ขึ้นครั้งหนึ่ง เมื่อประมุขจากสองราชวงศ์ผู้ปกครองแผ่นดินอันเป็นคู่อริยักษ์ใหญ่ในยุโรปอย่างอังกฤษกับฝรั่งเศส จัดงานฉลองใหญ่โต หากเป็นยุคสมัยใหม่คงเรียกกันในภาษาชาวบ้านได้ว่า “ปาร์ตี้” ก็ว่าได้ งานที่ว่านี้มีขึ้น 18 วัน เป็นกิจกรรมหรูหราที่คนยุคหลังเรียกกันในชื่อ “Field of Cloth of Gold” หรือท้องทุ่งอันเต็มไปด้วยสีสันทองอร่าม ตามบรรยากาศเครื่องภูษาต่างๆ นานา ประดับตกแต่งด้วยผ้าสีทอง

งานฉลองครั้งใหญ่ในยุโรปเกิดขึ้นที่หุบเขาระหว่าง Guînes ของอังกฤษ กับ Ardres ของฝรั่งเศส พื้นที่อยู่ใกล้กับเมืองกาเลส์ (Calais) ประเทศฝรั่งเศส ระหว่างวันที่ 7-24 มิถุนายน ค.ศ. 1520 กินเวลายาว 18 วัน พื้นที่จัดงานในเวลานั้นยังอยู่ในการครอบครองของอังกฤษ มีผู้เข้าร่วมงานราว 12,000 คน มาจากทั้งกลุ่มเชื้อพระวงศ์ ขุนนาง คนรับใช้ และผู้เข้าร่วมชมทั่วไป

จากการประเมินของ ศาสตราจารย์ เกล็นน์ ริชาร์ดสัน (Glenn Richardson) ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ยุคโมเดิร์นตอนต้น จากมหาวิทยาลัยเซนต์แมรี่ส์ (St Mary’s University) ใน Twickenham เชื่อว่า หากงานฉลองลักษณะนี้จัดขึ้นในยุคปัจจุบัน คาดว่าต้องใช้งบประมาณมากถึง 15 ล้านปอนด์

กิจกรรมในงานเต็มไปด้วยพิธีแสนเอิกเกริก ซึ่งถูกออกแบบขึ้นเนื่องในโอกาสการสานสัมพันธ์ระหว่างพระเจ้าเฮนรีที่ 8 กษัตริย์อังกฤษ (Henry VIII) กับพระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 กษัตริย์ฝรั่งเศส (Francis I) ทั้งสองประเทศเคยเป็นคู่อริยักษ์ใหญ่ในยุโรป

ภาพพระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 (ฟรานซิสที่ 1) แห่งฝรั่งเศส โดย Jean Clouet คาดว่าวาดระหว่าง ค.ศ. 1527-1530 ไฟล์ภาพจาก Wikimedia Commons (ไฟล์ Public Domain)

บรรยากาศในงานเฉลิมฉลองเต็มไปด้วยพิธีการในแง่ศาสนา เทศกาล งานเลี้ยง ไปจนถึงการแข่งกีฬา กิจกรรมโดยส่วนใหญ่จัดขึ้นในเต็นท์อันเพียบพร้อม กระโจม และพื้นที่สำหรับจัดเลี้ยง การประดับตกแต่งเต็นท์และเครื่องแต่งกายของผู้ร่วมงานก็ถูกออกแบบและกำหนดออกมาในโทนสีทอง (นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมคนถึงเรียกอีเวนต์ว่า Field of Cloth of Gold)

ริชาร์ดสัน ยังเล่าว่า เนื่องจากมีผู้เข้าร่วมงานรวมแล้วนับหมื่นราย แค่ฝั่งอังกฤษก็บริโภคปลาราว 29,000 ตัวเข้าไปแล้ว ไข่อีก 98,000 ฟอง นกอีก 6,475 ตัว และใช้ไม้นับล้านท่อนเพื่อก่อไฟทำอาหาร ช่วงเวลานั้น ครัวของฝั่งฝรั่งเศสและอังกฤษมีลักษณะใกล้เคียงกันในทศวรรษที่ 1520s ต่างบริโภคเนื้อสัตว์เป็นส่วนมาก รองลงมาคือผัก ทั้งสองแห่งใช้เครื่องเทศและน้ำตาลในการทำอาหารค่อนข้างมาก คาดว่าส่วนผสมที่มีราคาสูงเหล่านี้นำเข้าจากเอเชียและแอฟริกา

คาดว่าวัตถุดิบในการทำอาหารที่เลี้ยงทั้งฝั่งฝรั่งเศสและอังกฤษมีที่มาจากกลุ่มพ่อค้าท้องถิ่น แต่ยังมีสิ่งของบางชนิดที่ยากจะแกะรอย แต่แน่นอนว่า อาหารที่ดีที่สุดและหายากที่สุดจะนำเสิร์ฟให้หมู่ราชวงศ์และชนชั้นสูง ส่วนอาหารระดับมาตรฐานทั่วไปมี 3 คอร์ส ถูกเลือกมาจากเมนูราว 50 ชนิด เนื้อสัตว์ที่มีให้รับประทานได้มีตั้งแต่หงส์ จนถึงนกยูง

นักประวัติศาสตร์มองว่า งานนี้ใช้แรงงานกำลังคนอย่างเข้มข้น โดยเฉพาะในแง่การเตรียมพื้นที่อันสวยงาม และจัดเตรียมสำรับอาหารสำหรับเหล่าข้าราชบริพารของทั้งสองฝ่าย แต่แน่นอนว่า ความหรูหราฟุ่มเฟือยเหล่านี้มีความหมายแฝง เจสสิกา เบรน (Jessica Brain) คอลัมนิสต์ของ Historic UK มองว่า สภาพความอลังการนี้ตอกย้ำและเพื่อเฉลิมฉลองความสัมพันธ์ระหว่างสองประเทศซึ่งเคยเป็นปฏิปักษ์กันอย่างรุนแรง สืบเนื่องมาตั้งแต่ “สงครามร้อยปี” ระหว่างศตวรรษที่ 14-15

พระเจ้าเฮนรี่ที่ 8 ช่วง ค.ศ. 1491-1547 ภาพโดย Hans Holbein คาดว่าวาดเมื่อ 1540 ไฟล์จาก Wikimedia Commons (ไฟล์ Public Domain)

เบรน อธิบายว่า ผู้ที่เป็นต้นคิดไอเดียของงานคนสำคัญคือ คาร์ดินัล Thomas Wolsey ซึ่งท่านเชื่อว่าการเฉลิมฉลองลักษณะนี้เป็นขั้นตอนที่จำเป็นในการรักษาและพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างสองฝ่ายโดยมีเป้าหมายสูงสุดคือป้องกันสงครามระหว่างทั้งสองประเทศ โดยในช่วงเวลาไล่เลี่ยกับ งานเลี้ยง อังกฤษถือเป็นมหาอำนาจในยุโรป ขณะที่ฝรั่งเศสมีอิทธิพลไปในระดับนานาชาติ ส่วนพระเจ้าชาร์ลสที่ 5 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ก็ปกครองอาณาจักรซึ่งเป็นอาณาจักรที่รู้จักกันดีอยู่แล้ว

ย้อนกลับไปในปี 1513 พระเจ้าเฮนรีที่ 8 โจมตีฝรั่งเศสและสู้รบกับกองทัพของฟรองซัวส์ด้วย เวลาต่อมา ในปี 1515 ฟรองซัวส์ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์แห่งฝรั่งเศส พระองค์แสดงให้เห็นถึงแสนยานุภาพทางทหารของฝรั่งเศสในการรบที่ Marignano สถานการณ์เหล่านี้ถือเป็นเรื่องลบต่อพระเจ้าเฮนรีที่ 8 กษัตริย์อังกฤษ ซึ่งมองว่า พระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 เป็นอุปสรรคอยู่บนเส้นทางไปถึงเป้าหมายของพระองค์ โดยทั้งพระเจ้าเฮนรีที่ 8 และฟรองซัวส์ที่ 1 ต่างเป็นกษัตริย์หนุ่มและล้วนมีความทะเยอทะยาน พระเจ้าเฮนรีที่ 8 เชื่อว่า พระองค์มีสิทธิ์ครองราชบัลลังก์ของฝรั่งเศส และหากจำเป็น พระองค์ยินยอมให้กำลังเพื่อให้ได้มาด้วย

เมื่อ ค.ศ. 1518 คาร์ดินัล Thomas Wolsey ที่ปรึกษาของพระเจ้าเฮนรีที่ 8 ซึ่งเป็นที่ปรึกษาผู้มีอิทธิพลทางความคิดในเวลานั้น ชักจูงให้บรรดามหาอำนาจในยุโรปร่วมลงนามสงบศึก ไม่ว่าจะเป็นอาณาจักรโรมัน, ฝรั่งเศส, อังกฤษ แต่อุปสรรคคือ ความสัมพันธ์ระหว่างอังกฤษกับฝรั่งเศสซึ่งเป็นปฏิปักษ์กันมายาวนาน

เมื่อมาถึงช่วงต้นศตวรรษที่ 16 ช่วงเวลานั้นสมดุลทางอำนาจในยุโรปอิงอยู่กับความสัมพันธ์ระหว่างสามผู้ปกครองดินแดนมหาอำนาจคือ พระเจ้าเฮนรีที่ 8, พระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 และพระเจ้าชาร์ลสที่ 5 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ แต่มาถึงช่วงหนึ่ง พระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 เริ่มกังวลกับการแผ่อำนาจในตอนกลางยุโรปโดยพระเจ้าชาร์ลสที่ 5 จึงเห็นว่าควรมีพระเจ้าเฮนรีที่ 8 เป็นพันธมิตรเพื่อคานอำนาจ

ในปี 1518 โอกาสในการวางสมดุลมาถึง เมื่อมีการเซ็นสัญญาสนธิสัญญาลอนดอน (Treaty of Universal Peace/Treaty of London) มีเนื้อหาว่าจะไม่รุกรานกัน และจะส่งกำลังไปช่วยหากฝ่ายใดถูกโจมตี (ช่วงเวลานั้นจักรวรรดิออตโตมันเริ่มแผ่ขยายอิทธิพล) ซึ่งตัวแทนของมหาอำนาจในยุโรปต่างร่วมลงนามเพื่อความสงบปราศจากการรบ

การจับมือกันกับอีกราชวงศ์เป็นแค่จุดเริ่มต้น ในปี 1519 ยังมีความตึงเครียดเกิดขึ้นอีกเล็กน้อย เมื่อทั้งพระเจ้าเฮนรีที่ 8 และพระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 ต่างอ้างสิทธิ์เป็นจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ต่อจากจักรพรรดิแม็กซิมิเลียนที่ 1 (Maximilian I) แต่ผลออกมาว่าทั้งคู่ล้มเหลว กลายเป็นพระเจ้าชาร์ลสที่ 5 ขึ้นเป็นจักรพรรดิแทน แม้ว่าในปี 1520 จะเกิดงานเฉลิมฉลองสันติระหว่างอังกฤษกับฝรั่งเศส แต่ลึกๆ แล้วสภาพการแข่งขันเพื่อชื่อเสียงและความโดดเด่นที่เหนือกว่ากันยังปรากฏให้เห็นในงาน

แม้ว่ากษัตริย์ทั้งสองพระองค์ต่างขึ้นชื่อเรื่อง (การสร้างภาพลักษณ์) ความนิยมในวัฒนธรรมแบบยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา หรือ “เรอเนซองส์” (Renaissance) แต่ด้วยความต้องการเอาชนะกัน ทำให้ทั้งสองฝ่ายต่างทุ่มทุนงบประมาณสำหรับงานฉลองกันแบบสุดโต่งเพื่อเอาชนะกันและกัน แต่ด้วยมาตรการทางการทูตที่ออกแบบไว้ก็ช่วยให้เกิดสถานะแบบ “เท่าเทียมกัน” มากกว่าเบ่งใส่กัน อาทิ ให้ทั้งคู่ลงแข่งในฝ่ายเดียวกันในเกมกีฬา มีระเบียบว่า กษัตริย์ทั้งสองประเทศไม่สามารถแข่งขันกันเองได้

อย่างไรก็ตาม จากคำบอกเล่าของฝั่งฝรั่งเศสซึ่งเล่าลือกันมา พระเจ้าเฮนรีที่ 8 กษัตริย์อังกฤษ ซึ่งอยู่ในอาการมึนเมาท้าพระเจ้าฟรองซัวส์ที่ 1 มาแข่งมวยปล้ำ แต่พระเจ้าเฮนรีที่ 8 เป็นฝ่ายพ่ายแพ้ ซึ่งพระองค์ยอมรับผลแต่ก็มาท้าแข่งยิงธนูต่อ

อีเวนต์นี้ถือว่าประสบความสำเร็จในระยะเวลาหนึ่ง อย่างไรก็ตาม ไม่นานหลังจากงานฉลองจบลง มหาอำนาจในยุโรปก็เข้าสู่สภาวะห้ำหั่นกันอีกครั้ง อังกฤษและฝรั่งเศสก็เข้าสู่ภาวะเผชิญหน้ากันในสงครามอีกครั้งหลังจากงานจบลงภายในเวลาแค่ 2 ปี หลังจากนั้นทั้งคู่ยังสลับฝั่งกันอีกครา

ในสงครามอิตาเลียนระหว่างปี 1521-1526 พระเจ้าเฮนรีที่ 8 กับฟรองซัวส์ที่ 1 อยู่คนละฝั่ง แต่ในช่วงสภาวะตึงเครียดในภูมิภาคระหว่างปี 1526-1530 อังกฤษกับฝรั่งเศสก็กลับมาร่วมมือกันอีก

อ่านเพิ่มเติม :