“ตลาดพลู” จากชุมชนบ้านสวนพลู ถิ่นชาวมลายู สู่ย่านคึกคักหลากเชื้อชาติ

สถานีรถไฟตลาดพลู โลเคชั่น ภาพยนตร์ หลานม่า
สถานีรถไฟตลาดพลู (ภาพจาก การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย)

“ตลาดพลู” คือตลาดในแขวงบางยี่เรือ เขตธนบุรี ชื่อตลาดนั้นสืบเนื่องมาจากตลาดตั้งอยู่ใกล้แหล่งขายส่งพลูแหล่งใหญ่ ซึ่งมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันแพร่หลายในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์

ต้นกำเนิดชื่อตลาดนั้นสัมพันธ์กับชุมชน “บ้านสวนพลู” ชุมชนเก่าแก่ของชาวมลายูจากปาตานีและรัฐสุลต่านทางใต้ ซึ่งเข้ามาตั้งถิ่นฐานในภาคกลางตั้งแต่ปลายสมัยอยุธยาถึงธนบุรี และเลือกทำสวนหมาก-พลู ส่งขายให้ชาวสยาม

ใบพลู
ใบพลู (ภาพจาก มติชนออนไลน์, วันที่ 14 กันยายน 2559)

ในยุคต้นรัตนโกสินทร์ หมากและพลูยังเป็นสิ่งจำเป็นของประชาชนส่วนใหญ่ อาชีพปลูกพลูขายจึงดำเนินไปอย่างเป็นล่ำเป็นสัน โดยเฉพาะบริเวณ 2 ฝั่งคลองบางกอกใหญ่ และคลองแยก เช่น คลองบางไส้ไก่ คลองบางสะแก และคลองด่าน

ส่วนพลูที่มีชื่อเสียงว่าเป็นพลูชนิดดีในสมัยนั้น ได้แก่ สวนพลูแถบวัดบางยี่เรือ วัดอินทาราม และวัดจันทาราม สวนเหล่านี้ถูกเรียกรวม ๆ ว่า “สวนพลูบางยี่เรือ”

ราวพุทธศตวรรษที่ 25 ชาวสวนและพ่อค้าชาวจีนได้โยกย้ายเข้ามาในพื้นที่ และ พ.ศ. 2447 (สมัยรัชกาลที่ 5) ความเจริญรูปแบบใหม่ที่เรียกว่า “ทางรถไฟ” ได้ตัดผ่านชุมชนกับมัสยิดของชาวมลายูพอดีบริเวณสถานีตลาดพลู ยิ่งดึงดูดพ่อค้าชาวอินเดียมุสลิมจากบ้านแขกและบ้านสมเด็จเข้ามาในพื้นที่ ทำให้ย่านนี้มีความหลากหลายและคึกคักมากยิ่งขึ้น

ความคึกคักของตลาด (ค้า) พลู เริ่มตั้งแต่เช้าตรู่ ในทุก ๆ เช้า เจ้าของสวนจะนำพลูใส่เข่งบรรทุกเรือมาขึ้นที่ท่าใหญ่แถบวัดบางยี่เรือ จุดนั้นจะมีพ่อค้าแม่ค้าขายปลีกมารับพลูจากท่าน้ำไปขายอีกทอดหนึ่ง ตลาดขายพลูจะดำเนินไปอย่างรวดเร็วและเร่งรีบเฉพาะช่วงเช้า มิได้เป็นตลาดถาวร

อย่างไรก็ตาม เมื่อคนทั่วไปมายังตลาดสดถาวรที่อยู่บริเวณใกล้เคียงแหล่งขายส่งพลู มักจะเรียกตลาดนั้นกันอย่างติดปากว่า “ตลาดพลู”

สถานีรถไฟตลาดพลู
บริเวณทางรถไฟติดกับตลาด (ภาพจาก มติชนออนไลน์, วันที่ 16 พฤศจิกายน 2567)
ภาพยนตร์ หลานม่า
บริเวณทางรถไฟติดกับตลาดเป็นหนึ่งในสถานที่ถ่ายทำภาพยนต์เรื่อง “หลานม่า“ ของค่าย GDH (ภาพจาก X @pizzakisster)

อ่านเพิ่มเติม : 

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง :

ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย. พิมพ์ครั้งที่ 6. (2546). ชื่อบ้านนามเมืองในกรุงเทพฯ. กรุงเทพฯ : มติชน.

Edward Van Roy; ยุกติ มุกดาวิจิตร แปล. (2565). Siamese Melting Pot ก่อร่างเป็นบางกอก. กรุงเทพฯ : มติชน.


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 23 มกราคม 2568