| ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ไม่นานมานี้ คณะนักโบราณคดีของจีนที่ทำการศึกษา “บันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน” (Liye Qin Slips) จากยุค “ราชวงศ์ฉิน” (221-207 ปีก่อนคริสต์ศักราช) พบที่ เมืองโบราณหลี่เย ประเทศจีน พบว่า ผู้หญิงในยุคราชวงศ์ฉินอาจมีสิทธิครอบครองมรดก ทรัพย์สมบัติ และมีความรับผิดชอบทางสังคมเช่นเดียวกับผู้ชาย ทั้งยังระบุว่า ข้าราชการยุคนั้นทำงานเร็วและมีประสิทธิภาพอีกด้วย
บันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน ที่ขุดพบจากเมืองโบราณหลี่เย ระบุว่า ผู้เป็นบิดานามว่า “ก่วง” ได้แจ้งกับสำนักงานรัฐบาลท้องถิ่นว่า ประสงค์จะแบ่งทรัพย์สินของตนเอง ทั้งบริวาร สินค้า และเงิน รวม 11 รายการ ให้ลูกสาวนามว่า “หู” ซึ่งกำลังจะแต่งงาน โดยบันทึกซีกไม้นี้ได้รับการรับรองจากเจ้าหน้าที่รัฐบาลท้องถิ่นนามว่า “เสิ่น” ในตอนนั้น
จางชุนหลง นักวิจัยประจำสถาบันวัตถุทางวัฒนธรรมและโบราณคดีมณฑลหูหนาน ซึ่งเป็นหนึ่งในทีมขุดค้นบันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน เผยว่า จำนวนทรัพย์สินดังกล่าวเทียบเท่ากับรายได้ของผู้ชายที่ทำงานเต็มเวลาในตอนนั้นเป็นเวลา 20 ปีเลยทีเดียว
นอกจากนั้น บันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน เมืองโบราณหลี่เย ยังระบุกรณีแม่ม่ายที่จัดการครัวเรือนด้วยตัวเอง และผู้หญิงที่ทำงานใช้แรงงานต่างๆ ร่วมกับผู้ชาย ซึ่งบ่งชี้ว่า ผู้ชายและผู้หญิงมีความรับผิดชอบทางสังคมเท่าเทียมกันในยุคราชวงศ์ฉิน
เมืองโบราณหลี่เย ตั้งอยู่ในอำเภอหลงซาน แคว้นปกครองตนเองเซียงซี กลุ่มชาติพันธุ์ถู่เจียและเหมียว มณฑลหูหนานทางตอนกลางของจีน โดยใน ค.ศ. 2002 คณะนักโบราณคดีขุดพบซีกไม้จากยุค “ราชวงศ์ฉิน” จากบ่อหมายเลข 1 ของซากเมืองโบราณแห่งนี้มากกว่า 36,000 อัน ซึ่งมีจำนวนคำทั้งหมดมากกว่า 200,000 คำ
บันทึกซีกไม้เหล่านี้ ถือเป็นอีกหนึ่งการค้นพบสำคัญของโบราณคดีราชวงศ์ฉินต่อจากสุสานนักรบดินเผา ส่วนใหญ่ประกอบด้วยเอกสารของรัฐบาลในอำเภอเชียนหลิง แคว้นต้งถิง ครอบคลุมระยะเวลา 1 ปีก่อนการรวมแผ่นดิน จนถึง 1 ปีก่อนการล่มสลายของราชวงศ์ฉิน
เนื้อหาของบันทึกซีกไม้เหล่านี้ ยังครอบคลุมข้อมูลประชากร การผลิต การจัดเก็บภาษี การขนส่งสิ่งของ ศาลยุติธรรม และการแพทย์ ซึ่งช่วยฉายภาพรวมการบริหารปกครองบ้านเมืองของ “ฉินสื่อหวง” จักรพรรดิองค์แรกของจีน รวมถึงการดำเนินงานของระบบปกครองระดับรากหญ้า
หลงจิงซา นักโบราณคดีและผู้นำการขุดค้นบ่อหมายเลข 1 กล่าวว่า ข้อมูลเกี่ยวกับราชวงศ์ฉินนั้นมีอยู่อย่างจำกัดมาโดยตลอด ซึ่งการตีความและจัดระเบียบเนื้อหาของบันทึกซีกไม้จำนวนมหาศาลเหล่านี้อาจเติมเต็มช่องว่างทางประวัติศาสตร์ได้
บันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน บ่งชี้การส่งเอกสารราชการต่างๆ ที่ราบรื่นในยุคราชวงศ์ฉิน การเบิกวัสดุที่มีประสิทธิภาพ และการบันทึกของระบบจัดการบุคลากรที่มีความละเอียดลออ สะท้อนการจัดตั้งระบบกำกับดูแลและประเมินผลจากบนลงล่างภายใต้อำนาจของฉินสื่อหวง
โจวตงเจิง ภัณฑารักษ์พิพิธภัณฑ์บันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน ระบุว่า ราชวงศ์ฉิน ใช้ระบบการปกครองแบบอำเภอและแคว้น ซึ่งส่งเสริมความสัมพันธ์ใกล้ชิดระหว่างรัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่น ระบบดังกล่าวไม่เพียงเป็นการสร้างสรรค์ใหม่ แต่มีส่วนส่งเสริมประวัติศาสตร์จีนอย่างมีนัยสำคัญอีกด้วย
จำนวนและชื่อเฉพาะของแคว้นที่ก่อตั้งขึ้นในยุคราชวงศ์ฉินนั้นถูกตีความแตกต่างกัน แต่การกล่าวถึง “แคว้นต้งถิง” ในบันทึกซีกไม้เหล่านี้ ซึ่งไม่เคยพบในเอกสารทางประวัติศาสตร์ใดๆ ได้มอบโอกาสใหม่ในการพิจารณาระบบการปกครองของราชวงศ์ฉิน
ทั้งนี้ บันทึกทางประวัติศาสตร์หลายฉบับชี้ว่า ราชวงศ์ฉินส่งเสริมการสร้างมาตรฐานการเขียน โดยมีการรวบรวมชื่อของสิ่งต่างๆ ตามประเพณีและระบบของราชวงศ์ฉิน
ทีมผู้เชี่ยวชาญเผยว่ายุคที่การสื่อสารและการคมนาคมยังด้อยพัฒนา แต่คำบัญชาจากรัฐบาลกลางสามารถเข้าถึงพื้นที่ชายแดนอันห่างไกลอย่างอำเภอเชียนหลิงโดยตรง บ่งชี้การรวมศูนย์อำนาจในระดับสูงภายใต้ราชวงศ์ฉิน และระบบจัดส่งที่ถูกพัฒนาขึ้นมาอย่างดี
จางชุนหลง เสริมว่า ความเร็วของการส่งเอกสารราชการสู่ประชาชน สะท้อนประสิทธิภาพของกลไกรัฐ โดยสำนักงานรัฐบาลในยุคราชวงศ์ฉินมักเปิดทำการตอน 6-7 โมงเช้า จนถึง 4-5 โมงเย็น และมีการส่งเอกสารกันตลอดทั้งวัน
ช่องทางการสื่อสารที่ราบรื่นของรัฐบาลระดับต่างๆ พึ่งพาหน่วยขนส่งแบบวิ่งผลัด โดยมีการบันทึกการส่ง การรับ และความล่าช้าของเอกสารราชการบนซีกไม้ พร้อมการประทับเวลาห่างกันสองชั่วโมงอย่างแม่นยำ
โจวตงเจิงกล่าวว่า เอกสารราชการที่อยู่ในบันทึกซีกไม้หลี่เยฉิน ยังเป็นบันทึกการประเมินการปฏิบัติงานของข้าราชการท้องถิ่น เช่น นายอำเภอและผู้ว่าราชการแคว้นในยุคราชวงศ์ฉิน ซึ่งต้องรายงานการบริหารปกครองพื้นที่ต่อราชสำนักทุกปี เพื่อการมอบรางวัลหรือลงโทษ
สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า ราชวงศ์ฉินใช้ระบบประเมินข้าราชการที่เข้มงวด เชื่อมโยงผลการปฏิบัติงานกับเงินเดือนและการเลื่อนตำแหน่ง กระตุ้นให้เหล่าข้าราชการต้องพยายามเพิ่มประสิทธิภาพของตนเอง
บันทึกซีกไม้ เมืองโบราณหลี่เย ยังมีเนื้อหาด้านอื่นๆ เช่น การเข้างาน การแต่งตั้ง และการโยกย้ายข้าราชการ รวมถึง “เรซูเม่” ที่แจกแจงตำแหน่ง วันแต่งตั้ง และ “บันทึกการเข้าออกงาน” ซึ่งระบุจำนวนวันที่ข้าราชการแต่ละคนเข้างาน และจำนวนงานที่ทำเสร็จสิ้น
ขณะเดียวกัน บันทึกซีกไม้หลี่เยฉินมีเนื้อหาเกี่ยวกับการดำเนินการทางกฎหมายกับบุคคลจำนวนมากอย่างเข้มงวดในตอนนั้น เช่น การไล่ล่าชาย 12 คน ที่ติดหนี้สินกับรัฐบาลในอำเภอหยางหลิง และการบังคับให้ใช้แรงงานเป็นการชดเชยกรณีไม่สามารถชำระหนี้สินได้
ลูกหนี้แต่ละคนต้องทำงานนาน 3 ปี 11 เดือน เมื่ออ้างอิงค่าจ้างรายวันตามมาตรฐานในตอนนั้น ซึ่งบ่งชี้ความเคร่งครัดของกฎหมายราชวงศ์ฉิน โดยบันทึกซีกไม้หลี่เยฉินลงรายละเอียดจำนวนคนที่ถูกบังคับใช้แรงงาน รวมถึงสถานะการหลบหนีและเสียชีวิตของพวกเขาเหล่านั้น
อำเภอเชียนหลิงเพียงแห่งเดียว มีผู้ถูกตัดสินให้ใช้แรงงานตลอดชีวิตถึง 4,376 ราย ในเดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติของปีที่ 34 แห่งรัชสมัยฉินสื่อหวง (213 ปีก่อนคริสต์ศักราช) โดยหนึ่งในเจ็ดของผู้ต้องโทษกลุ่มนี้เสียชีวิตภายในระยะเวลาหนึ่งปี
ปัจจุบันมีการเปิดเผยข้อมูลจากบันทึกซีกไม้หลี่เยฉินมากกว่าครึ่งหนึ่งสู่สาธารณชนแล้ว ซึ่งบันทึกซีกไม้แต่ละอันที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการบริหารปกครองบ้านเมืองทั่วไปในตอนนั้น ได้กลายเป็นสิ่งมหัศจรรย์ในตอนนี้ไปแล้ว
อ่านเพิ่มเติม :
- ไฉน “หลิวปัง” ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ฮั่น เป็นผู้นำแบบ “ร่วมทุกข์ได้ ร่วมสุขไม่ได้”
- “เครื่องใช้มังกรจีน” สมบัติชาติหายากสุดอลัง อายุกว่า 2,000 ปี สะท้อนทักษะการหล่อโลหะขั้นสูง
- กำแพงเมืองจีน ไม่ใช่สร้างแค่ในสมัยจิ๋นซีฮ่องเต้ แต่สร้าง-ซ่อมในหลายราชวงศ์
อ้างอิง :
บริการข่าวสารภาษาไทยของสำนักข่าวซินหัว “บันทึก ‘ซีกไม้’ โบราณ ฉายภาพความรุ่งโรจน์-ร่วงโรยของ ‘ราชวงศ์ฉิน’” วันที่ 22 เมษายน 2567
ภาพ : แฟ้มภาพซินหัว
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 23 เมษายน 2567
