| ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
แม่โขง เป็น “สุราปรุงพิเศษ” ด้วยระดับแอลกอฮอล์ 35 ดีกรี โดยเริ่มใช้ชื่อแม่โขงเมื่อปี 2484
แม่โขงเริ่มผลิตครั้งแรกที่โรงงานสุราบางยี่ขัน โรงงานสุราเก่าแก่ตั้งแต่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ที่มีนายอากรเป็นเจ้าของกิจการ ก่อนตกมาเป็นสมบัติของรัฐในปี 2447 โดยมีกรมสรรพสามิต กระทรวงการคลัง เป็นเจ้าของ ซึ่งถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นของรัฐในการเข้ามาดำเนินธุรกิจสุรา
กรมสรรพสามิตเปิดให้เอกชนเข้าไปดำเนินการแทน โดยแลกเปลี่ยนกับการจ่ายค่าตอบแทนให้แก่รัฐ หลักเกณฑ์ในลักษณะนี้ดำเนินไปจนถึงปลายรัชกาลที่ 7 ที่พระสวามิภักดิ์ภูวนารถเป็นผู้ได้รับสิทธิเป็นคนสุดท้าย
ปี 2470 กรมสรรพสามิต เข้ามาดำเนินการแทน และปรับปรุงโครงสร้างการบริหารให้ทันสมัยขึ้น ในเวลานั้นนักดื่มไทยเริ่มนิยมดื่ม “วิสกี้” กันอย่างแพร่หลาย ซึ่งวิสกี้เป็นสุราที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ แต่โรงงานสุราบางยี่ขันผลิตแต่ “สุราขาว” เพียงอย่างเดียว กรมสรรพสามิตจึงริเริ่มผลิต “สุราผสม” แบบไทย โดยใช้เครื่องสมุนไพรตามเภสัชตำหรับของยาดองเหล้าแบบโบราณขึ้นเป็นครั้งแรก เพื่อลดการนำเข้าวิสกี้ ต่อมาภายหลังได้มีพัฒนาเป็น “สุราปรุงพิเศษ” ในปี 2484
สุราปรุงพิเศษ ที่ผลิตขึ้นระยะแรกนี้ใช้ชื่อแบรนด์ว่า “สุราประเสริฐ” ตามชื่อผู้ปรุงสุราสูตรนี้คือ ประเสริฐ เทพหัสดิน ณ อยุธยา แต่ต่อมาเกิดกรณีพิพาทกับฝรั่งเศส หลวงวิจิตรวาทการ แต่งเพลงปลุกใจชื่อ “ข้ามโขง” ขึ้นมา ซึ่งได้รับความนิยมอย่างสูง กรมสรรพสามิตเลยเปลี่ยนชื่อ “สุราประเสริฐ” เป็น “แม่โขง”
ไม่เพียงเปลี่ยนชื่อแบรนด์ สูตรการปรุงสุราแม่โขงนี้ก็เปลี่ยนแปลงด้วยฝีมือของ “จุล กาญจนลักษณ์”
พ.ศ. 2487 จุล กาญจนลักษณ์ (พ.ศ. 2459-2530) เภสัชกร สังกัดกรมวิทยาศาสตร์ กระทรวงเศรษฐการ ถูกยืมตัวมาช่วยราชการที่โรงงานเมรัย บางลำพู ของกรมโรงงานอุตสาหกรรม เพื่อทดลองปรุงสูตร “สุราแม่โขง” ซึ่งได้ผลเป็นเป็นที่น่าพอใจ เมื่อประเสริฐ ผู้ปรุงคนแรกลาออกจากโรงงานสุรายางยี่ขัน กรมโรงงานจึงขอตัวนายจุล มาอยู่ที่โรงงานสุรา ก่อนจะออกจากราชการเพื่อไปทำงานที่โรงงานเมรัยเต็มตัว
1 มกราคม พ.ศ. 2503 รัฐบาลได้อนุญาตให้เอกชน คือ บริษัท สุรามหาคุณ จำกัด ของ สหัท มหาคุณ ที่มี อุเทน เตชะไพบูลย์ และเถลิง เหล่าจินดา เป็นหุ้นส่วน เช่าดำเนินกิจการโรงงานสุรายี่ขัน ภายใต้การควบคุมของ กรมโรงงานอุตสาหกรรม จุลก็โอนมาเป็นลูกจ้างของบริษัท จนได้รับแต่งตั้งเป็นรองผู้อำนวยการฝ่ายโรงงาน
1 มกราคม พ.ศ. 2523 บริษัท สุรามหาราษฎร จำกัด ของ สุเมธ เตชะไพบูลย์ ประมูลเช่าโรงงานสุราบางยี่ขัน นายจุลก็โอนมาเป็นรองผู้อำนวยการฝ่ายโรงงานและผู้เชี่ยวชาญให้กับสุรามหาราษฎร์
พ.ศ. 2524 เถลิง เหล่าจินดา, จุล กาญจนลักษณ์ และเจริญ ศรีสมบูรณานนท์ (ปัจจุบันคือ เจริญ สิริวัฒนภักดี) ก่อตั้ง บริษัท ที.ซี.ซี. จำกัด (ซึ่งมาจากอักษรภาษาอังกฤษตัวแรกจากชื่อของทั้ง 3 คน) และต่อมาได้ดำเนินการก่อตั้ง บริษัท สุราทิพย์ จำกัด ภายหลังประมูลโรงงานสุรากรมสรรพสามิต 12 แห่ง
ไม่เพียงแต่ แม่โขง จะเป็นที่ยอมรับของตลาดอย่างกว้างขวาง จุล ยังมีส่วนริเริ่มและผลักดันสุราไทยแบรนด์อื่น ดังที่เจริญ กล่าวไว้ในหนังสืออนุสรณ์งานศพของจุลว่า
“ โดยเมื่อปี 2518 ท่านได้กรุณาแนะนำผมว่า โรงงานสุราของ บริษัท ธารน้ำทิพย์ จำกัด ดำเนินธุรกิจขาดทุนหากปล่อยให้ล้มไปก็เป็นเรื่องน่าเสียดาย ควรช่วยกันรักษาไว้จะได้เป็นการพัฒนาสุราพิเศษไปอีกทางหนึ่ง จากจุดเริ่มต้นนี้ สุราแสงโสมก็เกิดขึ้น และต่อมาก็เกิดหงส์ทอง และสุราทิพย์ ด้วยความอัฉริยะในการปรุงสุราของท่านผู้อำนวยการ [จุล กาญจนลักษณ์]”
อ่านเพิ่มเติม :
- สุรา สงคราม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อีกหนึ่งยุทธปัจจัยแนวหน้า-แนวหลัง
- เปิดกรุ ปฏิทิน “แม่โขง” จากสุรายุคชาตินิยม ถึงความงามสตรียุค “อวบ” แล้วสวย
- “แม่โขง” ชื่อวิสกี้ไทยที่มาจากเพลงปลุกใจเรียกร้องดินแดนฝั่งขวาแม่น้ำโขง
อ้างอิง :
อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ นายจุล กาญจนลักษณ์ ต.ม. ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันพฤหัสบดีที่ 25 กันยายน 2530
สรกล อดุลยานนท์. จอมยุทธน้ำเมา เจริญ สิริวัฒนภักดี ผู้กระตุกหนวดเสือ, สำนักพิมพ์มติชน พ.ศ. 2537.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 2 มกราคม 2567
