ของหายต้องได้คืน! ประเทศไทยเคยได้โบราณวัตถุชิ้นไหนคืนอีกบ้าง นอกจาก “Golden Boy”?

ทับหลังสลักภาพเทวดาประทับนั่งเหนือหน้ากาล Golden Boy โบราณวัตถุ — ทับหลังสลักภาพเทวดาประทับนั่งเหนือหน้ากาล (ภาพจาก เว็บไซต์อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย)

ผู้เขียน	ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่	วันจันทร์ที่ 18 ธันวาคม พ.ศ.2566

เป็นข่าวฮือฮาส่งท้ายปี 2566 ก็ว่าได้ เมื่อ พิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโปลิทัน (The Metropolitan Museum of Art หรือ The MET) นิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา กำลังเตรียมส่งคืน โบราณวัตถุ ชิ้นสำคัญให้กับประเทศไทย นั่นคือ “รูปหล่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 6” หรือ “Golden Boy” ที่มีการประเมินมูลค่าว่าสูงร่วม 100 ล้านบาท เนื่องจากมีหลักฐานยืนยันชัดเจนว่าเป็นโบราณวัตถุที่ถูกขุดค้นพบในประเทศไทย

เหตุการณ์ดังกล่าวสร้างความตื่นเต้นและดีใจให้กับวงการโบราณคดีของไทย รวมไปถึงประชาชนมากมายที่จะได้สิ่งของชิ้นสำคัญซึ่งมีค่าทางประวัติศาสตร์อีกหนึ่งชิ้นกลับประเทศ

ศิลปวัฒนธรรมออนไลน์ จึงอยากพาทุกคนมารู้จัก “โบราณวัตถุ” ชิ้นอื่น ๆ นอกจาก “รูปหล่อพระเจ้าชัยวรมันที่ 6” หรือ “Golden Boy” ที่ติดตามคืนมาได้อย่างเป็นทางการ และอีกหลายชิ้นที่กำลังอยู่ระหว่างการติดตามคืน

เรื่องนี้ ดร. ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักวิชาการอิสระ ผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณคดี ซึ่งเป็นหนึ่งในคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย เล่าไว้ในบทความ “ศรีเทพ: มรดกในไทยและในต่างแดน” ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับธันวาคม 2566 ว่า

ย้อนไปเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 คณะกรรมการติดตามฯ สามารถติดตามคืนโบราณวัตถุสำคัญมาได้ 2 ชิ้น นั่นคือ “ทับหลังรูปพระยมทรงกระบือ” จากปราสาทหนองหงส์ อำเภอโนนดินแดง จังหวัดบุรีรัมย์ ที่ถูกลักลอบนำออกนอกประเทศอย่างผิดกฎหมาย และท้ายสุดถูกนำไปจัดแสดงที่ เอเชียน อาร์ต มิวเซียม (Asian Art Museum) ในเมืองซานฟรานซิสโก รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา

ส่วนอีกชิ้นคือ “ทับหลังรูปเทวดาประทับเหนือหน้ากาล” ที่สลักเป็นรูปบุคคลนั่งอยู่เหนือหน้ากาล หรือที่เรียกว่าเกียรติมุข จากปราสาทเขาโล้น อำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว ซึ่งถูกลักลอบนำออกจากประเทศอย่างผิดกฎหมายเช่นกัน

ทับหลังทั้ง 2 ชิ้น ถูกกำหนดอายุไว้ในช่วงสมัยเดียวกัน คือประมาณ พ.ศ. 1560-1630 หรือราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 จากการพิจารณาวิวัฒนาการของลวดลายบนทับหลัง

นอกจากนี้ ยังมีโบราณวัตถุชิ้นอื่น ๆ ที่ประเทศไทยทวงคืนมาได้ เช่น ภาชนะดินเผาทั้งสมัยก่อนประวัติศาสตร์และสมัยประวัติศาสตร์, พระพุทธรูป, ครอบพระเศียรทองคำ (แอบกระซิบว่ามีมากกว่า 300 รายการ!) ฯลฯ

ด้านโบราณวัตถุของไทยที่กำลังอยู่ในการติดตามคืน เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2561 คณะกรรมการการติดตามฯ ได้ทำหนังสือถึงกระทรวงต่างประเทศ (วธ.๐๔๐๗/๕๔๒๖) ขอความอนุเคราะห์จัดส่งหนังสือจากอธิบดีกรมศิลปากร ถึงผู้อำนวยการสำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิสหรัฐ

โดยมีหลายรายการที่กำลังอยู่ในระหว่างการทวงคืน เช่น โบราณวัตถุประเภทองค์ประกอบโบราณสถาน อย่าง ทับหลังเล่าเรื่องรามายณะ ตอนกุมภกรรณต่อสู้กับกองทัพวานร (ปราสาทพนมรุ้ง), ประติมากรรมรูปม้าเทพพาหนะ (ปราสามพนมรุ้ง) รวมถึง นาคปัก, เศียรพระพุทธรูปสมัยทวารวดี เป็นต้น

ยังมีเรื่องราวเกี่ยวกับการทวงคืนโบราณวัตถุของไทยอีกมากมายรอให้ทุกคนได้ติดตาม อ่านเต็ม ๆ ได้ที่ นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับธันวาคม 2566 อัดแน่นประเด็นเด็ด “ศรีเทพ มรดกโลก” และโบราณวัตถุทั้งเล่ม!

สั่งซื้อ ศิลปวัฒนธรรม ฉบับธันวาคม 2566 “ศรีเทพ มรดกโลก” ราคา 150 บาท ได้ที่