| ผู้เขียน | ธนกฤต ก้องเวหา |
|---|---|
| เผยแพร่ |
สำนักข่าวเอพีรายงานเมื่อวันที่ 5 กันยายน 2023 ว่ารัฐบาลอินเดียโดยนายกรัฐมนตรี นเรนทรา โมดี มีความปรารถนาจะเปลี่ยน ชื่อประเทศ จาก “อินเดีย” มาเป็น “ภารัต” (Bharat) ซึ่งเป็นภาษาสันสกฤตโบราณ คำดังกล่าวปรากฏในเอกสารเชิญร่วมรับประทานอาหารค่ำถึงแขกผู้เข้าร่วมการประชุม G20 สะท้อนท่าทีของพรรคชาตินิยมฮินดูของโมดี ในความพยายามลบล้างชื่อที่ (พวกเขา) มองว่าเป็นมรดกจากเจ้าอาณานิคมตะวันตก
คำเชิญดังกล่าว นางเทราปที มุรมู ประธานาธิบดีอินเดีย ถูกเรียกในฐานะ “ประธานาธิบดีแห่งภารัต” (President of Bharat) แทนที่จะเป็น “ประธานาธิบดีอินเดีย”
ทั้งนี้ ประเทศที่มีประชากรรวมกันมากกว่า 1.4 พันล้านคนแห่งนี้เป็นที่รู้จักอย่างเป็นทางการในสองชื่อ คือ อินเดีย และ ภารัต แต่ชื่อแรกถูกใช้กันมากที่สุดทั้งในประเทศและต่างประเทศ หลายคนที่ทราบข่าวนี้ หากไม่แปลกใจก็คง “งง” ไปเลยว่าอินเดียมีอีกชื่อว่า “ภารัต” ด้วยหรือ?
แต่อันที่จริง บทแรกในรัฐธรรมนูญอินเดียระบุไว้ชัดเจนว่า “India, that is Bharat, shall be a Union of States.” หรืออินเดีย ซึ่งก็คือภารัต จะเป็นสหภาพแห่งรัฐ
คำว่า Bharat เป็นคำภาษาสันสกฤตโบราณ เก่าแก่สืบย้อนไปถึงยุคพระเวท และคำนี้ก็สื่อถึงพื้นที่อินเดียด้วย
การเปลี่ยนชื่อประเทศเป็นเรื่องใหญ่ แน่นอนว่าการเคลื่อนไหวดังกล่าวได้รับการสนับสนุนจากพรรคภารตียา ชนตา (Bharatiya Janata Party – BJP) ของนายกฯ นเรนทรา โมดี พวกเขาชี้ว่าชื่อ “อินเดีย” ถูกนำมาใช้โดยเจ้าอาณานิคมอังกฤษ คือ “สัญลักษณ์แห่งการเป็นทาส” ของอินเดีย ตลอดช่วงเวลาที่อังกฤษปกครองอินเดียอยู่ราว 200 ปี กระทั่งพวกเขาได้รับเอกราชใน ค.ศ. 1947
พรรคของโมดีพยายามชำระมรดกเกี่ยวข้องกับราชวงศ์โมกุล (ผู้ปกครองชาวมุสลิม) และเจ้าอาณานิคมอังกฤษอย่างต่อเนื่อง อย่างเมื่อปี 2015 ถนนโอรังเซบ (Aurangzeb) อันโด่งดังในกรุงนิวเดลี ซึ่งตั้งชื่อตามจักรพรรดิโมกุล ถูกเปลี่ยนชื่อเป็นถนน “ดร. เอ. พี. เจ. อับดุล กาลาม” (Dr. APJ Abdul Kalam) ตามชื่ออดีตประธานาธิบดีคนสำคัญของอินเดีย ประเด็นนี้ก็มาจากการผลักดันของพรรครัฐบาลเช่นกัน
รวมถึงการเปลี่ยนชื่อถนนยุคอาณานิคมใจกลางกรุงนิวเดลีที่ใช้สำหรับพิธีสวนสนามของกองทัพ รัฐบาลเน้นย้ำว่าการเปลี่ยนชื่อคือความพยายามกอบกู้เกียรติภูมิของชาวฮินดูในอินเดีย
อย่างไรก็ตาม พรรคฝ่ายค้านยังคงวิพากษ์วิจารณ์นโยบายดังกล่าวของฝ่ายรัฐบาล และยืนยันว่าชื่อ “อินเดีย” ควรเป็นชื่อทางการต่อไป เพราะอย่างไรเสีย ชื่อนี้คือ “แบรนด์” ที่สร้างมูลค่าให้กับประเทศชาติอย่างมหาศาลตลอดศตวรรษที่ผ่านมา
ที่มาชื่อ “อินเดีย”
ชื่อ “อินเดีย” เพี้ยนมาจากคำว่า “สินธุ” (Sindhu) ชาวอาหรับและเปอร์เซียออกเสียง “S” เป็น “H” และเรียกดินแดนนี้ว่า “ฮินดู” (Hindu) และชาวกรีกออกเสียงชื่อนี้ว่า “อินดัส” (Indus) ถึงตรงนี้ผู้อ่านคงเดาได้ไม่ยากว่าชื่อ อินเดีย (India) ย่อมมาจาก อินดัส นี่แหละ
สินธุคือชื่อของแม่น้ำ ถูกกล่าวถึงครั้งแรกในคัมภีฤคเวท (Rig-Veda) หนึ่งในตำราของกลุ่มชนอินโด-ยูโรเปียนที่เก่าแก่ที่สุด และยังหลงเหลืออยู่ คัมภีฤคเวทถูกรจนาขึ้นบริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของอนุทวีปอินเดีย เมื่อประมาณระหว่าง 1,700-1,100 ปีก่อนคริสตกาล มีความคล้ายคลึงภาษาศาสตร์และวัฒนธรรมกับคัมภีร์อเวสตาของชาวเปอร์เซีย (ในศาสนาโซโรอัสเตอร์) อย่างมาก
ภาษาอังกฤษรับรู้การมีอยู่ของ อินเดีย หรือดินแดนสินธุ ผ่านภาษากรีก ละติน ตามลำดับ เฮโรโดตัสอ้างอิงถึง “ดินแดนอินเดีย” ในฐานะดินแดนที่เป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิเปอร์เซียในสมัยจักรพรรดิดาริอุสที่ 1 (550-486 ปีก่อนคริสตกาล) ในคำจารึกบนระเบียงพระราชวังเพอร์เซโปลิส ศูนย์กลางการปกครองจักรวรรดิเปอร์เซียในอดีต
ฮินดู หรือฮินดัส (Hindush) อีกนัยหนึ่งจึงหมายถึงผู้นับถือศาสนาฮินดู แม้ปัจจุบันลุ่มแม่น้ำสินธุจะอยู่ในแคว้นสินธ์ ประเทศปากีสถาน แต่บริเวณนี้คือศูนย์กลางการสร้างสรรค์อารยธรรมอินเดียโบราณ ก่อนจะแพร่กระจายไปทั่วอนุทวีปอินเดีย
ดังนั้น คำว่า ฮินดู หรือฮินดูสถาน (เปอร์เซีย) ฮินด์ (อาหรับ) อินเดีย (อังกฤษ) ล้วนมาจากรากคำเดียวกัน คือ “สินธุ” นี่เอง
“ภารัต” นั้นสำคัญไฉน
“ภารัต” ถูกบรรจุไว้ในรัฐธรรมนูญอินเดียตั้งแต่ ค.ศ. 1950 แล้ว คำนี้เชื่อมโยงโดยตรงกับ “ภารตะ” (Bharata) หรือ ภารตฺ และ “ภารตวรรษ” (Bharatvarsha) ที่มาของคำนี้อยู่ในคัมภีร์ปุราณะ และเป็นชื่อของกษัตริย์อินเดียโบราณนามว่า “ภรต” (อ่านว่า พะ-รด-ตะ) ในมหากาพย์มหาภารตะ และดูเหมือนว่าชื่อของมหากาพย์เองก็มาจากนามของพระองค์เช่นกัน
ในมหากาพย์มหาภารตะ พระภรต (Bharata) เป็นบุตรของท้าวทุษยันต์ กษัตริย์แห่งกรุงหัสตินาปุระ กับนางศกุนตลา พระองค์เป็นต้นวงศ์ราชวงศ์กุรุ ในตำนานฮินดู พระภรตคือบรรพบุรุษของกษัตริย์ทั้งหลายในอินเดีย รวมถึงเหล่าปาณฑพและเการพ ผู้ก่อมหาสงครามอันเลื่องลือ “มหาภารตยุทธ์”
หลังการครองราชสมบัติของพระภรต พระองค์เป็นกษัตริย์ที่เปี่ยมคุณธรรม ขณะเดียวกันก็ทรงแผ่ขยายอำนาจไปทั่วอนุทวีปอินเดีย ดินแดนนี้จึงถูกขนานนามเสียใหม่ว่า “ภารตวรรษ” แปลว่า ดินแดนแห่งพระภรต
ในวิษณุปุราณะ คัมภีร์ของลัทธิไศวนิกาย ระบุขอบเขตของดินแดนภารตวรรษ (ว่ากันตามตำนานก็คือรัฐเริ่มต้นของอินเดีย) ว่า “อยู่เหนือมหาสมุทรและใต้ภูเขาหิมาลัย” นั่นคืออนุทวีปอินเดียทั้งหมด ส่วนผู้คนในอาณาจักรของพระภรตเรียกตนเองว่า “ชาวภารตะ” หรือผู้คนของพระภรต
ชาวฮินดูภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์ (หรือตำนาน) นี้มาก พวกเขารู้สึกว่า “ภารตะ” หรือ “ภารตวรรษ” เป็นนามจากบรรพชนของตนจริง ๆ ไม่ใช่นามที่ถูกมอบให้โดยชนต่างชาติ จึงเป็นที่มาของ ชื่อประเทศ “ภารัต” นั่นเอง
ชาวอินเดียยังมีชื่อเรียกประเทศตัวเองแบบอื่น ๆ นอกเหนือจาก 2 คำข้างต้น ซึ่งล้วนมาจากคัมภีร์พระเวทอีก ได้แก่ “อารยวาร์ตา” (Aryavarta) หมายถึง ดินแดนของชาวอารยัน หรืออีกชื่อหนึ่งที่เราคุ้นหูกันดีคือ “ชมพูทวีป” (Jambudvipa) หมายถึง ดินแดนที่เต็มไปด้วยต้นชมพู
ส่วน “อนุทวีปอินเดีย” (Indian subcontinent) เป็นชื่อที่คนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ใช้เรียกอินเดีย เป็นอีกนามที่เกิดขึ้นในยุคหลัง
อินเดีย ยังมีชื่อที่เก่ากว่านั้น (เก่ากว่าอินดัสเสียอีก) คือ “เมลูฮา” (Meluha) ตามบันทึกอักษรคูนิฟอร์มของชาวสุเมเรียนและอัคคาเดียนในดินแดนเมโสโปเตเมีย แต่ชื่อนี้สาบสูญไปตามกาลเวลาเฉกเช่นเดียวกับกลุ่มชนดังกล่าว เพราะถูกกลืนทางวัฒนธรรมโดยชาวเปอร์เซียและอาหรับ
อ่านเพิ่มเติม :
- “ปรีดี พนมยงค์” เห็นควรใช้ชื่อประเทศว่า “Muang Thai” ดีกว่า “Thailand”
- ทหารพม่าในการเมือง นัยของคณะรัฐประหาร เปลี่ยนชื่อประเทศ “เบอร์มา” เป็น “เมียนมา”
- ชื่อสำคัญไฉน ทำไมเปลี่ยนจากฮอลแลนด์ เป็น “เนเธอร์แลนด์” ตุรกี เป็น “ตุรเคีย“ (Türkiye)
อ้างอิง :
Adrija Roychowdhury, The Indian Express. From Meluha to Hindustan, the many names of India and Bharat. June 7, 2020. From https://indianexpress.com/article/research/from-meluha-to-hindustan-the-many-names-of-india-and-bharat-6445264/
Catherine Clémentin-Ojha. ‘India, that is Bharat…’: One Country, Two Names. Retrieved September 6, 2023. From https://journals.openedition.org/samaj/3717
Sanujit, World History Encyclopedia. Etymology of the Name India. January 13, 2011. From https://www.worldhistory.org/article/203/etymology-of-the-name-india/
Sammy Westfall, The Washington Post. India’s ruling Hindu nationalists push ‘Bharat’ as country’s name. September 5, 2023. From https://www.washingtonpost.com/world/2023/09/05/modi-president-bharat-g20-india/
Sheikh Saaliq, AP News. India’s government replaces ‘India’ with ancient name ‘Bharat’ in dinner invitation to G20 guests. September 5, 2023. From https://apnews.com/article/india-sanskrit-name-bharat-modi-g20-72782ba81aa67dcf7e197a98fec9b5f5
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 6 กันยายน 2566
