| ผู้เขียน | รศ.ดร. รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
เจดีย์ชินพยูเม Hsinbyume Pagoda สถาปัตยกรรมที่สื่อถึงจักรวาล
สถาปัตยกรรมที่ต้องการสื่อถึงจักรวาลที่ออกแบบให้ฐานกลมซ้อนเป็นชั้น เท่าที่สำรวจในปัจจุบันปรากฏเพียงแห่งเดียวในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์คือ เจดีย์ชินพยูเม (Hsinbyume Pagoda) ทางตอนเหนือของกรุงมัณฑเลย์ เจดีย์องค์นี้พระเจ้าพะคยีดอ กษัตริย์รัชกาลที่ 7 แห่งราชวงศ์คองบอง ได้สถาปนาขึ้นในปี พ.ศ. 2359 ทั้งนี้เพื่ออุทิศกุศลประทานเจ้าหญิงชินพยูเมพระชายาที่สิ้นพระชนม์ก่อนที่พระองค์จะเสวยราชย์
ลักษณะของเจดีย์ชินพยูเมนั้นช่างได้มีการปรับรูปทรงเจดีย์ที่เป็นที่นิยมในเขตที่ราบลุ่มแม่น้ำอิรวดีตอนบน กล่าวคือ ฐานรองรับเจดีย์มี 2 ชุด ฐานชุดแรกช่างได้ขยายฐานกลมที่รองรับองค์ระฆังออกแต่ในขณะเดียวกันก็ลดความสูงของฐานแต่ละชั้นให้เตี้ยลง ที่บริเวณฐานชุดแรกเป็นฐานที่ซ้อนกัน 7 ชั้น มีบันไดทางขึ้น 4 ด้านและระหว่างฐานแต่ละชั้นมีพื้นที่พอที่จะเดินเวียนรอบได้ ที่พนักทางเดินช่างได้ปรับทรงกลีบบัวเป็นริ้วคลื่น และจะซุ้มประดับอยู่เป็นจังหวะ ภายในซุ้มมีรูประติมากรรมประดับอยู่
ผู้เขียนสันนิษฐานว่าริ้วคลื่นที่พนักทางเดินนี้เป็นสัญลักษณ์ของมหานทีสีทันดร ส่วนรูปประติมากรรมศิลาทรายที่ประดับอยู่ในซุ้มนั้นน่าที่จะหมายถึงกองกำลังที่พระอินทร์ตั้งขึ้นเพื่ออารักขาสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ตามคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท อันประกอบด้วย นาค ครุฑ กุมภัณฑ์ ยักษ์ ตามลำดับชั้น แต่ในซุ้มที่ประดับนั้นไม่ได้เรียงลำดับรูปประติมากรรมเป็นชั้นเหมือนในคัมภีร์อรรถกถา หากแต่เรียงประติมากรรมในซุ้มแนวเดียวกันของแต่ละชั้นให้เหมือนกัน
ที่บริเวณลานชั้นบนสุดของฐานจะเป็นที่ตั้งของฐานชุดที่ 2 ซึ่งจะเป็นลานในลักษณะฐานเขียง 4 ชั้นซ้อนกันมีบันไดทางขึ้นเพียงด้านเดียว ที่ฐานชั้นบนสุดจะมีฐานรูปทรงกระบอกขนาดใหญ่มีซุ้มประดับรูปเทวดาซึ่งน่าที่จะหมายถึงเทวดาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ลานชั้นบนเป็นที่ประดิษฐานของคูหาหลังคาของคูหาเป็นรูปเจดีย์ ซึ่งเจดีย์มียอดบนสุดนั้นน่าที่จะหมายความถึงพระเจดีย์จุฬามณี
ลักษณะการแสดงสัญลักษณ์จักรวาลที่เจดีย์ชินพยุมินนี้เป็นเอกลักษณ์เฉพาะในรัชกาลพระเจ้าพะยีดอเท่านั้น ทั้งนี้เพราะไม่เคยปรากฏตัวอย่างเช่นนี้ในสมัยก่อนหน้าพระองค์และในสมัยมัณฑเลย์แต่ประการใด
อ่านเพิ่มเติม :
- “พระมหามัยมุนี” พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์แห่งพม่า เหตุใดถึงเป็น “พระพุทธรูปมีชีวิต”
- จาก “เทพทันใจ” ถึง “เทพกระซิบ” เทพองค์ล่าสุด ผู้เปลี่ยนเงินบาทไทยเป็นจ๊าดพม่า
- “ระฆังพระเจ้าจิงกูจา” ระฆังคู่บ้านคู่เมืองพม่า อังกฤษพยายามขนกลับประเทศแต่ไม่สำเร็จ!?
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 30 มีนาคม 2568
