เปิดรูทีน “แพนด้า” ทำไมชอบพอกตัวด้วย “ขี้ม้า”?

แพนด้า กินไผ่ — (ภาพจาก The Trustees of the British Museum สิทธิการมใช้งาน CC BY-NC-SA 4.0)

ผู้เขียน	ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่	วันพุธที่ 10 เมษายน พ.ศ.2567

“แพนด้า” เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่จัดอยู่ในวงศ์หมี (Ursidae) มีสีขาวแต้มด้วยดำ ขนฟูฟ่อง แถมยังตัวอ้วนกลม กิจวัตรประจำวันของแพนด้าที่คนทั่วไปเห็น ไม่ว่าจะจากคลิปวิดีโอหรือสวนสัตว์ก็คือการแทะไผ่อย่างเพลิดเพลิน นั่งจุมปุ๊กข้างธารน้ำ หรือเอาแต่นอน แต่รู้หรือไม่ว่านอกจากกิจกรรมที่ว่ามาเหล่านั้น อีกรูทีนหนึ่งของแพนด้าก็คือสปา อุนจิม้า หรือ แพนด้าพอกตัวด้วยขี้ม้า นั่นเอง

การค้นพบนิสัยแปลก ๆ ที่หลายคนได้ยินครั้งแรกอาจจะตกใจหรือยี้แหยะนี้ เกิดขึ้นจากความสงสัยของนักวิจัยที่ทำงานในเขตสงวนธรรมชาติฝอผิง (Foping National Nature Reserve) แถบเทือกเขาฉินหลิ่ง (Qinling) ประเทศจีน หลังจากที่พวกเขาได้คลุกคลีอยู่กับแพนด้าเป็นระยะเวลาหนึ่ง กระทั่งสังเกตว่าขนสีขาวดำนั้นมักจะแปรเปลี่ยนเป็นสีกากีจาก ขี้ม้า เสมอ

นักวิจัยตั้งกล้องถ่ายตามติดชีวิตแพนด้าเป็นระยะเวลา 1 ปี ตั้งแต่ ค.ศ. 2016-2017 เพื่อดูพฤติกรรมแปลกประหลาด และเริ่มวิจัยข้อมูลว่า เหตุใดสัตว์ที่พวกเขาดูแลอยู่จะต้องเอาก้อนอึม้ามาป้ายตัวให้เปรอะเปื้อนขน

การศึกษาและวิเคราะห์นิสัยของแพนด้าคืบหน้ามากขึ้นเรื่อย ๆ จนท้ายที่สุดก็ได้คำตอบว่า ที่พวกมันทำเช่นนี้ เพื่อลดความหนาวเย็นที่เข้ามาปกคลุมทั่วร่างกาย เนื่องจากขี้ม้ามีสาร 2 ชนิด คือ เบต้าแคริโอฟิลลีน (beta-caryophyllene-BCP) และเบต้าแคริโอฟิลลีนออกไซด์ (beta-caryophylle oxide-BCTPO) ซึ่งมีหน้าที่ช่วยสร้างความอบอุ่นให้ร่างกาย และแช่แข็งเซลล์ประสาทรับสัมผัสที่ชื่อว่า transient receptor potential melastatin 8 (TRPM8)

เมื่อเป็นเช่นนี้ จึงทำให้แพนด้ามักเอาตัวไปถูไถกับขี้ม้ากองพะเนิน เพื่อให้ผิวหนังของมันไม่รู้สึกกับอากาศภายนอกที่หนาวเย็น “เจจุน จาง” นักนิเวศวิทยาชาวจีน ยังตั้งข้อสันนิษฐานว่า สัตว์ขนสีดำขาวนี้น่าจะมีพฤติกรรมนี้มานานนับพันปี เพราะถิ่นที่อยู่ตามธรรมชาติของแพนด้าอยู่ในภูเขา ซึ่งเคยเป็นเส้นทางการค้าต่าง ๆ

ทว่ายังมีนักวิชาการอีกหลายคนที่คาดว่าทฤษฎีเหล่านี้อาจไม่เป็นจริง มัลคอล์ม เคนเนดี (Malcom Kennedy) ศาสตราจารย์ด้านประวัติศาสตร์ธรรมชาติ จากมหาวิทยาลัยกลาสโกว (University of Glasgow) ให้เหตุผลว่า

พวกแฟนคลับใบไผ่ตัวยงมีนิสัยอีกอย่างหนึ่งคือ สนใจใคร่รู้กับสิ่งที่น่าสนใจ และมักจะหยิบจับสิ่งนั้นมาป้ายขนของตนเองไปทั่ว ทั้งขี้ม้าอาจยับยั้งให้แพนด้าไม่หนาวก็จริง แต่ร่างกายยังต้องมีพลังงานมากพอในการจัดการกับความหนาวเหน็บ นอกจากนี้ แพนด้ายังมีขนปุกปุยเพื่อช่วยปกป้องความหนาวอยู่แล้ว การพอกขี้ม้าบาง ๆ อาจไม่ได้ช่วยมากนัก

ความคิดเห็นทางโลกวิชาการสองฟากฝั่งต่างนำเสนอผ่านหลักฐานที่พวกเขาพบเจอ กระทั่ง ไอแซค ซิว (Isac Chiu) นักประสาทวิทยา จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (Harvard University) ได้ออกมาเสนอข้อสมมติฐานใหม่ว่า การที่แพนด้านำ ขี้ม้า มาพอกตัว ไม่ใช่เพียงเพราะป้องกันความหนาวอย่างเดียว แต่สาร 2 ชนิดในขี้ม้ายังมีฤทธิ์ลดการอักเสบและลดความเจ็บปวด คล้ายกับการออกฤทธิ์ในน้ำมันกัญชา

แม้ไม่เป็นที่แน่ชัดว่าเพราะเหตุผลใด “แพนด้า” จึงชอบเอามูลม้าสีกากีมาแปะป้ายตัวเอง แต่ข้อเท็จจริงที่ปฏิเสธไม่ได้คือ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมตัวอ้วนกลม หรือ แพนด้าพอกตัวด้วยขี้ม้า เป็นชีวิตจิตใจ!

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่