“วันรุ่งขึ้นคือวันที่ 5 ธันวาคม ในเวลาบ่าย ข้าพเจ้าได้พบกับท่านพระคลัง และได้พูดจากันเป็นเวลานาน พระคลังได้ถามข้าพเจ้าเกี่ยวกับคำแปลภาษาสยามของจดหมายจากท่านผู้สำเร็จราชการ ซึ่งข้าพเจ้าได้มอบให้ไปถวายแล้วนั้น ท่านพระคลังได้ถามข้าพเจ้ามากมายและได้ให้จดคำตอบหลายข้อของข้าพเจ้าเป็นลายลักษณ์อักษร โดยเฉพาะในเรื่องเกี่ยวกับสถานการณ์และรายชื่อหัวเมืองพม่าที่กองทัพฝ่ายเรายึดครองได้ ซึ่งชื่อเหล่านี้ในภาษาสยามดูจะออกเสียงให้ถูกต้องชัดเจนไม่ได้

ท่านพระคลังดูเหมือนจะไม่เชื่อข่าวเกี่ยวกับชัยชนะของกองทัพอังกฤษ ซึ่งท่านคิดว่าคงเป็นชัยชนะชั่วคราว และท่านเห็นว่าการที่กองทัพเราหวังจะเข้ายึดครองอังวะ (Ava) หรือจะเอาชนะพวกพม่าให้ได้นั้นเป็นความคิดเพ้อฝันมากกว่า”

ทั้งหมดคือข้อความของ ร้อยเอก เฮนรี เบอร์นีย์ ทูตประจำราชสำนักพระเจ้ากรุงสยาม กล่าวในจดหมายรายงานถึง อาร์. ฟูลเลอร์ตัน เอสไควร์ ผู้ว่าราชการ ฯลฯ เกาะปรินซ์ ออฟ เวลส์ (เกาะปีนัง) ลงวันที่ 22 ธันวาคม 1825 (พ.ศ. 2368) (เอกสารอ้างอิง: สาวิตรี สุวรรณสถิตย์, ผู้แปล. เอกสารเฮนรี เบอร์นีย์ เล่ม 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2551)

สงครามระหว่างอังกฤษและพม่าครั้งแรกเกิดขึ้นระหว่างปี 1824-1826 (พ.ศ. 2367-2369) เริ่มต้นจากความขัดแย้งบริเวณชายแดนเขตยะไข่ทางตะวันตกของพม่ากับเขตจิตตะกองที่อยู่ในความยึดครองของอังกฤษ เนื่องจากชาวยะไข่บางส่วนที่ลี้ภัยไปอยู่ในพื้นที่ยึดครองของอังกฤษ หลังพม่ายึดครองอาณาจักรของตนได้ในช่วงปลายศตวรรษที่ 18 พยายามโจมตีกองทัพพม่าเพื่อกอบกู้เมืองคืน ทำให้กองทัพพม่าตอบโต้โจมตีกลุ่มชาวยะไข่ลึกเข้าไปถึงเขตเบงกอลอยู่หลายครั้ง เป็นเหตุให้อังกฤษอ้างได้ว่าตนถูกรุกรานจึงใช้กำลังโต้กลับ และสามารถใช้กองเรือยึดย่างกุ้งได้โดยแทบไม่ต้องใช้กำลังทหารในปี 1824

แต่พม่าไม่ยอมแพ้ง่ายๆ ก่อนพม่าต้องสูญเสียนายพลคนสำคัญ (บัณฑุละ, Bandula) ภายหลังจึงยอมทำสนธิสัญญาแห่งยันดาโบ (Treaty of Yandabo) ในเดือนกุมภาพันธ์ 1826 เพื่อยุติสงครามระหว่างอังกฤษกับพม่าในยกแรก (“Anglo-Burnese Wars.” Encyclopedia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 16 Mar. 1999. Web. 19 Apr. 2017 <https://global.britannica.com/topic/Anglo-Burmese-Wars>)

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 22 ธันวาคม 2561