พระราชพิธีบรมราชาภิเษกถือเป็นพิธีสำคัญสำหรับประเทศที่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นพระประมุข เหตุการณ์ครั้งสำคัญในอดีตถูกบันทึกลงในสื่อหลายประเภทให้คนรุ่นหลังในศึกษา ในที่นี้ยกตัวอย่างด้วยการย้อนกลับไปที่ครั้งพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมัยรัชกาลที่ 7

พระราชพิธีบรมราชาภิเษกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 จัดขึ้นระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ถึงมีนาคม พ.ศ. 2468 หากนับตามระบบปีปัจจุบันจะตรงกับ พ.ศ. 2469

ในวันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2468 ตรงกับวันพฤหัสบดี เดือน 4 ขึ้น 14 ค่ำ ปีฉลู พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เสด็จฯ ออกจากพระที่นั่งบรมพิมานโดยกระบวนราบ ประทับพระราชยานกง ไปประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ณ หมู่พระมหามณเฑียร

พิธีสรงพระมุรธาภิเษก ซึ่งถือเป็นพิธีสำคัญที่สุดอีกหนึ่งขั้นตอนเริ่มในเวลาพระฤกษ์ 9.53 น. ทรงผลัดภูษาทรงเศวตพัสตรและทรงสพักขาวขอบขลิบทอง ณ หอพระสุราลัยพิมาน เสร็จแล้วจึงเสด็จฯ สู่มณฑปพระกระยาสนาน ข้างพระมหามณเฑียรด้านตะวันออก ประทับบนอุทุมพรราชอาสน์ หรือตั่งไม้มะเดื่อ แปรพระพักตร์สู่ทิศอีสาน

พระยาอุทัยธรรมไขสหัสธารา อันประกอบด้วยน้ำศักดิ์สิทธิ์ 18 แห่ง เสร็จแล้ว สมเด็จพระสังฆราชพร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ถวายน้ำสรงพระมุรธาภิเษก

เมื่อถวายน้ำสรงพระมุรธาเสร็จแล้ว จะยกเศวตฉัตร ณ พระที่นั่งองค์ต่าง ๆ ขึ้นอย่างพร้อมเพรียงกัน

จากนั้นพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ สู่หอพระสุราลัย ทรงเปลี่ยนพระภูษาทรงเครื่องตามสีพิชัยสงคราม ทรงพระสนับเพลาเชิงงอน พระภูษาเขียนทองพื้นสีน้ำเงิน ฉลองพระองค์ตาดพื้นสีน้ำเงิน ฯลฯ แล้วเสด็จฯ สู่พระที่นั่งไพศาลทักษิณ ประทับ ณ พระที่นั่งอัฐทิศ รับน้ำอภิเษกจากราชบัณฑิตและพราหมณ์

จากนั้นเสด็จฯ ประทับพระที่นั่งภัทรบิฐ รับเครื่องบรมราชาภิเษก เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ พระแสงอัษฎาวุธ เครื่องราชูปโภค ฯลฯ ส่วนด้านนอกจะมีการผูกช้างต้น ม้าต้น และผูกเรือพระที่นั่งต้นที่ท่าราชวรดิษฐ์

เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับมีพระปฐมบรมราชโองการเสร็จแล้ว ทรงโปรยดอกพิกุลเงินพิกุลทองและเงินสลึงพระราชทานพราหมณ์และพระบรมวงศานุวงศ์ จากนั้นจึงเสด็จฯ สู่พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ทรงประเคนเครื่องไทยธรรมถวายพระสงฆ์

ครั้นเวลาประมาณบ่ายโมง พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับทรงฉลองพระองค์เครื่องพระบรมราชาภิเษก ประดับพระราชอิสริยาภรณ์ ทรงฉลองพระองค์ครุย และทรงพระมหาพิชัยมงกุฎ ฯลฯ เสด็จออกมหาสมาคม ณ พระที่นั่ง ประทับพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ ในพระที่นั่งอัมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน

จากนั้นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศวรเดช อ่านคำกราบบังคมทูลถวายชัยมงคลและถวายความสวามิภักดิ์ของพระบรมวงศานุวงศ์และข้าทูลละอองทุลีพระบาท เสร็จแล้วพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับจึงมีพระราชดำรัสตอบ

เมื่อออกมหาสมาคมฝ่ายหน้าเสร็จแล้ว ทรงเปลี่ยนมาทรงพระชฎามหากฐิน เสด็จฯ สู่พระที่นั่งไพศาลทักษิณ ประทับพระที่นั่งภัทรบิฐ มีพระบรมราชานุญาตให้ฝ่ายในเฝ้ารับเสด็จฯ รวมถึงพระบรมวงศานุวงศ์ ในการนี้ทรงสถาปนา พระวรราชชายา ขึ้นเป็น สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี

เมื่อเสร็จพระราชพิธีแล้ว พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ สู่หอพระสุราลัยพิมาน ทรงเปลื้องพระชฎามหากฐินและฉลองพระองค์ครุย จากนั้นเสด็จฯ กลับพระที่นั่งบรมพิมานตามทางเดิมโดยทางภายใน พร้อมด้วยสมเด็จพระบรมราชินี

เวลาเย็น พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับเสด็จฯ จากพระที่นั่งบรมพิมานสู่พระที่นั่งดุสิตาภิรมย์ ทรงเปลื้องพระมหามาลาแล้วทรงพระมหาพิชัยมงกุฎ จากนั้นเสด็จฯ ประทับพระราชยาน เสด็จฯ นมัสการพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร และทรงประกาศพระองค์เป็นองค์ศาสนูปภัมภก

จากนั้น พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับเสด็จฯ ไปพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ถวายบังคมพระบรมอัฐิและพระบรมศพสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชแล้วจึงเสด็จฯ พร้อมโดยสมเด็จพระบรมราชินี โดยทางในเหนือผ้าลาดพระบาท ตั้งแต่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ทรงโปรยเงินสลึงตลอดทางถึงพระที่นั่งบรมพิมาน

เมื่อเวลาประมาณ 18.00 น. พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับทรงเครื่องบรมราชาภิเษกเช่นเดิม แต่ทรงพระภูษาตามสีพิชัยสงคราม คือ ทรงพระภูษาและฉลองพระบาทแพรสีน้ำเงิน พร้อมเครื่องแต่งพระองค์ครบครัน ทรงพระมหามาลาเพชรน้อย (ในรัชกาลที่ 4) แล้วเสด็จฯ จากพระที่นั่งบรมพิมานไปพระราชมณเฑียรเพื่อประกอบพิธีเฉลิมพระราชมณเฑียร

เมื่อถึงเวลา 21.51 น. ได้มหามงคลฤกษ์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับเสด็จขึ้นพระแท่นที่บรรทม โดยมีสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสามาตุจฉาเจ้า พระยศขณะนั้นถวายพระแส้หางช้างเผือกสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี ถวายจั่นดอกหมาก ท้าววรคณานันต์ถวายกุญแจทอง เสร็จแล้วทรงเอนพระองค์ลงเหนือพระแท่นที่โดยทักษิณาปารัศวเป็นพระฤกษ์

ในวันที่ 26 กุมภาพันธ์ เวลาประมาณ 16.00 น. พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จออก ณ มุขเด็จ ท้องพระโรงกลาง พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ผู้แทนจากต่างประเทศและประชาชนเข้าเฝ้าถวายพระพรชัยมงคล

ประมวลภาพพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 : เสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครทางสถลมารค (CLICK)

---

ขอบคุณภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ โดย คลังทรัพยากรการศึกษาแบบเปิด https://oer.learn.in.th/

ชมภาพพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 เพิ่มเติม

• ประมวลภาพพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 : เสด็จเสวยสิริราชสมบัติและออกมหาสมาคม

• ประมวลภาพพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 : เสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครทางสถลมารค

• ประมวลภาพพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 : เสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครทางชลมารค