พระตําหนักสวนกระต่าย ตั้งอยู่ท้ายวัดพระศรีสรรเพชญ์ สมเด็จพระเจ้าบรมโกศ (พ.ศ. 2275-2301) โปรดให้สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประทับของกรมขุนพรพินิต พระราชโอรส แต่หลังจากกรมขุนพรพินิตอุปราชาภิเษกเป็นกรมพระราชวังบวรฯ วังหน้าแล้ว ก็ไม่ได้เสด็จไปประทับที่พระราชวังจันทร์อย่างธรรมเนียม ปฏิบัติและยังคงประทับอยู่ ณ พระตำหนักแห่งนี้ จนกระทั่งเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นสมเด็จพระเจ้าอุทุมพรในเวลาต่อมา

เมื่อครั้งสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ (พ.ศ. 2275-2301) เสด็จสวรรคต ได้เกิดเหตุวุ่นวายในราชสำนัก อันเนื่องมาจากการแย่งชิงอำนาจระหว่างพระราชโอรสด้วยกัน พระตำหนักสวนกระต่ายซึ่งเป็นที่ประทับของกรมพระราชวังบวรฯ (กรมขุนพรพินิต) จึงเป็นที่แวะเวียนเข้า-ออกของเหล่าบรรดาพระราชวงศ์ และขุนนางผู้ใหญ่ที่จงรักภักดี เพื่อเตรียมความพรักพร้อมและป้องกันเหตุร้ายไม่ให้เกิดขึ้น ก่อนการสถาปนาพระมหากษัตริย์องค์ใหม่

พระตำหนักสวนกระต่ายเป็นเขตพระราชฐานมีกำแพงล้อมรอบ มีสระน้ำอยู่นอกกำแพงทางด้านทิศเหนือ เรียกว่าสระระฆัง จากหลักฐานการขุดค้นของพระยาโบราณราชธานินทร์พบว่า มีทางเสด็จฯ ของเจ้านายฝ่ายในเข้าไปทางท้ายวัดพระศรีสรรเพชญ์ และมีโรงอาลักษณ์ หอหลวง ใส่พระตำรับอยู่ในพระตำหนักสวนกระต่ายด้วย แต่ปัจจุบันสิ่งก่อสร้างดังกล่าวปรากฏเพียงซากฐานของพระตำหนัก ที่พอจะบอกให้รู้ขนาดของพระตำหนักองค์นี้ได้บ้าง ส่วนสระระฆังก็ยังมีสภาพเป็นสระน้ำอยู่ แต่ขนาดน่าจะเล็กกว่าเมื่อก่อนมากเพราะกาลเวลาผ่านมาหลายร้อยปี

เมื่อเข้าชมวัดพระศรีสรรเพชญ์แล้ว ลองเดินไปที่ท้ายวัด จะเห็นประตูเล็ก ๆ ขนาดคนเดินเข้า-ออกได้ พ้นประตูไปก็จะเห็นฐานบนของพระตำหนักอยู่ทางซ้ายมือ ส่วนทางขวามือก็คือสระระฆัง จากพระตำหนักแห่งนี้ยังสามารถเดินผ่านไปถึงคลองท่อหรือคลองฉะไกรใหญ่ ซึ่งเป็นคลองที่อยู่ท้ายพระราชวังหลวงฝั่งตะวันตก สำหรับชักน้ำเข้าไปใช้ในเขตพระราชฐาน ปัจจุบันมีสภาพไม่ต่างจากลำคูแคบ ๆ มีน้ำเลี้ยงไว้เพียงก้นคลอง

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 30 ธันวาคม 2563