| ผู้เขียน | เมฆา วิรุฬหก |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ครั้งหนึ่ง “พระเจ้าตาก” ส่งพระราชสาส์นถึงจีน ขอเลื่อนส่งบรรณาการ ด้วยเอกสารระดับเจ้าหน้าที่
เอกสารการติดต่อระหว่างจีนกับสยามมีอยู่หลายแบบ แบบหนึ่งซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีคือ พระราชสาส์นที่ทำจากแผ่นทองคำที่เรียกว่า “สุพรรณบัฏ” ซึ่งปรากฏหลักฐานอยู่ทั้งในเมืองฝรั่ง เมืองจีน และญี่ปุ่น
ในสมัยกรุงธนบุรีถึงต้นรัตนโกสินทร์ สยามได้ติดต่อกับจีนอยู่บ่อยครั้ง โดยมีหลักฐานชี้ให้เห็นว่า ราชสำนักสยามมีผู้รู้ภาษาจีนให้การรับใช้อยู่ ส่วนมากเป็นชาวจีนสังกัดกรมท่าซ้าย หน่วยงานซึ่่งทำหน้าที่ติดต่อค้าขายกับจีน อยู่ภายใต้การดูแลของเสนาบดีกระทรวงการคลัง มีบรรดาศักดิ์เป็นโกษาธิบดี
เอริกะ มาซูดา นักวิจัยจากศูนย์เอเชียแปซิฟิคศึกษา สถาบัน Academia Sinica ของไต้หวัน กล่าวว่า เอกสารที่ฝ่ายสยามใช้ในการติดต่อกับฝ่ายจีนนอกจากสุพรรณบัฏแล้ว ยังมีอีก 2 แบบ
แบบแรกเรียกว่า “พระราชสาส์นคำหับ” ซึ่งคำว่า “คำหับ” มาจากภาษาจีน （勘合）มีความหมายว่า เปรียบเทียบให้เห็นความคล้ายกันหรือความแตกต่างกัน พระราชสาส์นแบบนี้จะเขียนด้วยภาษาจีนบนกระดาษสีเหลือง บนเอกสารประทับตราโลโตดวงหนึ่ง และตราพนมศกอีดวงหนึ่ง โดยตราโลโตก็คือตราประทับที่จักรพรรดิจีนพระราชทานให้กับกษัตริย์ประเทศราชนั่นเอง
ส่วนเอกสารอีกแบบก็คือ เอกสารที่ออกจากฝ่ายเสนาบดีคลังที่เรียกว่า “หนังสือโกษาธิบดี” เขียนด้วยภาษาจีน บนกระดาษขาวปิดตราโกษาหนึ่งดวง และตราพนมศกหนึ่งดวง
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ ที่พิพิธภัณฑสถานพระราชวังแห่งชาติ (National Palace Museum) ในกรุงไทเป สาธารณรัฐจีน หรือไต้หวัน มีเอกสารชิ้นหนึ่งที่ระบุว่าเป็นพระราชสาส์นของ พระเจ้าตากสินมหาราช เขียนเป็นภาษาจีนใน พ.ศ. 2321 แต่มิได้เขียนขึ้นด้วยรูปแบบพระราชสาส์น
กลับกัน เอกสารชิ้นนี้เขียนบนกระดาษมีตราบัวแก้วสีชาดประทับอยู่ต้นหนังสือลงบนตัวอักษรจีนที่อ่านว่า “บิ้น” (稟) ซึ่งมาซูดาให้รายละเอียดว่า “บิ้น” เป็นเอกสารทางการประเภทหนึ่งในสมัยราชวงศ์ชิง ใช้สำหรับชาวต่างชาติที่ต้องการติดต่อกับจีน และไม่ว่าจะเป็นพ่อค้าหรือทูต ก็ต้องส่งเอกสารประเภทนี้มาให้เจ้าหน้าที่จีนพิจารณาเสียก่อน
การใช้เอกสารผิดประเภทดังกล่าว มาซูดา อธิบายว่า “ฝ่ายสยามในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรีอาจจะยังไม่คุ้นเคยกับประเภทเอกสารของทางฝ่ายจีนมากนัก”
ส่วนเนื้อความในพระราชสาส์น เป็นเรื่องที่พระเจ้ากรุงธนบุรีทรงขอเลื่อนการส่งบรรณาการให้กับจีนออกไปก่อน เนื่องจากพระราชอาณาจักรของพระองค์ยังไม่พ้นความบอบช้ำจากการทำศึกกับพม่า
อ่านเพิ่มเติม :
- ไขปริศนา พระเจ้าตาก “บ้า” จริงหรือ!?
- ก๊กเจ้าพระฝางเป็น “นิมิตอุบาทว์” เช่นใด? สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชจึงทรงปราบ
- วีรกรรมของเจ้าพระยาสุรสีห์ ทหารที่พระเจ้าตากสินมหาราชทรงรักจน “ฆ่าไม่ลง”
อ้างอิง: “พระราชสาส์นจารึกแผ่นสุพรรณบัฏพระราชทานจักรพรรดิจีน”. เอริกะ มาซูดา. ศิลปวัฒนธรรม ฉบับสิงหาคม 2551
เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ เมื่อ 24 พฤศจิกายน พ.ศ.2559
