| ผู้เขียน | เมฆา วิรุฬหก |
|---|---|
| เผยแพร่ |
เอกสารการติดต่อระหว่างจีนกับอาณาจักรที่ตั้งอยู่บนดินแดนที่เรียกว่า “ไทย” ในปัจจุบันมีอยู่หลายแบบ แบบนึงที่เป็นที่รู้จักกันดีคือ พระราชสาส์นที่ทำจากแผ่นทองคำที่เรียกว่าสุพรรณบัฏ ซึ่งปรากฏหลักฐานอยู่ทั้งในเมืองฝรั่ง เมืองจีนและญี่ปุ่น
และในสมัยกรุงธนบุรีถึงต้นรัตนโกสินทร์ สยามได้ติดต่อกับจีนอยู่บ่อยครั้ง โดยมีหลักฐานชี้ให้เห็นว่า ราชสำนักสยามมีผู้รู้ภาษาจีนให้การรับใช้อยู่ ส่วนมากเป็นชาวจีนสังกัดกรมท่าซ้ายซึ่งเป็นหน่วยงานที่ทำหน้าที่ติดต่อค้าขายกับจีนอยู่ใต้การดูแลของเสนาบดีกระทรวงการคลังซึ่งมีบรรดาศักดิ์เป็นโกษาธิบดี
เอริกะ มาซูดา นักวิจัยจากศูนย์เอเชียแปซิฟิคศึกษา สถาบัน Academia Sinica ของไต้หวัน กล่าวว่า เอกสารที่ฝ่ายสยามใช้ในการติดต่อกับฝ่ายจีนนอกจากสุพรรณบัฏแล้วยังมีอีกสองแบบ แบบแรกเรียกว่า “พระราชสาส์คำหับ” ซึ่งคำว่า “คำหับ” มาจากภาษาจีน （勘合）มีหมายความว่า เปรียบเทียบให้เห็นความคล้ายกันหรือความแตกต่างกัน
พระราชสาส์นแบบนี้จะเขียนด้วยภาษาจีนบนกระดาษสีเหลืองบนเอกสารประทับตราโลโตดวงหนึ่ง และตราพนมศกอีดวงหนึ่ง โดยตราโลโตก็คือตราประทับที่จักรพรรดิจีนพระราชทานให้กับกษัตริย์ประเทศราชนั่นเอง
และเอกสารอีกแบบก็คือเอกสารที่ออกจากฝ่ายเสนาบดีคลังที่เรียกว่าหนังสือโกษาธิบดี ซึ่งจะเขียนด้วยภาษาจีนบนกระดาษขาวปิดตราโกษาหนึ่งดวง และตราพนมศกหนึ่งดวง
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ ที่พิพิธภัณฑสถานพระราชวังแห่งชาติ (National Palace Museum) ในกรุงไทเป สาธารณรัฐจีน หรือไต้หวันมีเอกสารชิ้นหนึ่งที่ระบุว่าเป็นพระราชสาส์นของพระเจ้าตากสินมหาราช เขียนเป็นภาษาจีนในปี พ.ศ. 2321 แต่มิได้เขียนขึ้นด้วยรูปแบบพระราชสาส์น
กลับกัน เอกสารชิ้นนี้เขียนบนกระดาษมีตราบัวแก้วสีชาดประทับอยู่ต้นหนังสือลงบนตัวอักษรจีนที่อ่านว่า “บิ้น” (稟) ซึ่ง เอริกะ มาซูดา อธิบายว่า เอกสารประเภท “บิ้น” เป็นเอกสารทางการประเภทหนึ่งในสมัยราชวงศ์ชิง ใช้สำหรับชาวต่างชาติที่ต้องการติดต่อกับจีน และไม่ว่าจะเป็นพ่อค้าหรือทูต ก็ต้องส่งเอกสารประเภทนี้มาให้เจ้าหน้าที่จีนพิจารณาเสียก่อน
การใช้เอกสารผิดประเภทดังกล่าว เอริกะ มาซูดา อธิบายว่า ฝ่ายสยามในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรีอาจจะยังไม่คุ้นเคยกับประเภทเอกสารของทางฝ่ายจีนมากนัก
ส่วนเนื้อความในพระราชสาส์นนั้น เป็นเรื่องที่พระเจ้ากรุงธนบุรีทรงขอเลื่อนการส่งบรรณาการให้กับจีนออกไปก่อน เนื่องจากพระราชอาณาจักรของพระองค์ยังไม่พ้นความบอบช้ำจากการทำศึกกับพม่า
อ้างอิง: “พระราชสาส์นจารึกแผ่นสุพรรณบัฏพระราชทานจักรพรรดิจีน”. เอริกะ มาซูดา. ศิลปวัฒนธรรม ฉบับสิงหาคม 2551
เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ เมื่อ 24 พฤศจิกายน พ.ศ.2559
