พลเรือตรี กนก นพคุณ ผบ.หมวดเรือดำน้ำคนแรกในสยาม ผู้ถูกควันหลงกบฏแมนฮัตตัน

(ภาพจากเพจ ห้องวิจัยประวัติศาสตร์)

พลเรือตรี กนก นพคุณ เกิดที่อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย เมื่อจบจาก โรงเรียนสวรรควิทยาแล้วได้เข้ามาเรียนต่อที่ โรงเรียนวัดบวรนิเวศ ต่อมาสอบเข้าโรงเรียนนายเรือ เมื่อปี พ.ศ. 2463 ผลการเรียนดีตลอด สำเร็จการศึกษารุ่นที่ 28 เมื่อเมษายน 2468 และรับราชการต่อมาอีกหลายตำแหน่ง เช่น ต้นปืน ร.ล.สุครีบครองเมือง, นายธงพระยาวิชิตชลธี, นักเรียน ร.ร.เสนาธิการ, ผบ.ร.ล.เสือทะยานชล เป็นต้น

ร.อ.กนก นพคุณ ถ่ายเมื่อทำการศึกษาการใช้เรือดำน้ำ ณ ประเทศญี่ปุ่น

พ.ศ. 2478 รัฐบาลมีนโยบายปรับปรุงกองทัพเรือ จึงได้สั่งต่อเรือดำน้ำรักษาฝั่งขนาดเล็กจำนวน 4 ลำจากบริษัทอู่ต่อเรือมิตซูบิชิ เมืองโกเบ ประเทศญี่ปุ่น ร.อ.กนก นพคุณ(ยศขณะนั้น) เป็นนายทหารที่ได้รับคัดเลือกกลุ่มแรก เพื่อเดินทางไปศึกษาการใช้เรือดำน้ำในความควบคุมของ น.อ.สวัสดิ์ จันทนี ซึ่งต่อมา น.อ.สวัสดิ์ฯ ป่วยจำเป็นต้องเดินทางกลับก่อน ร.อ.กนกฯ ซึ่งอาวุโสรองลงมาจึงได้เลื่อนเป็นหัวหน้าทหารทั้งหมดที่ไปศึกษาการใช้เรือฯ

ทหารเรือสยามต้องไปเรียนภาษาญี่ปุ่นที่เมืองฟูนาบาชิ 4 เดือน แล้วค่อยย้ายมาเรียนวิชาเรือดำน้ำที่เมืองโกเบ โดยพักอยู่รวมกันที่อาคาร 2 ชั้นบริเวณของอู่ต่อเรือมิตซูบิชิ มีอาจารย์ผู้ปกครองชื่อ น.อ.สุเกโยชิ ยัตสุชิโร และอาจารย์ที่สอนวิชาเรือดำน้ำชื่อ น.ท.โกโตฯ และ น.ท.มูรัตสุมิฯ

“ทุกสิ่งทุกอย่างดำเนินไปด้วยดี การศึกษาใช้เรือดำน้ำทางตำราคงกระทำต่อไปรวมทั้งภาษาญี่ปุ่นด้วย การฝึกหัดออกคำสั่งและการปฏิบัติต่างๆ ใช้ภาษาญี่ปุ่นซึ่งต้องหัดกันจนคล่องแคล่ว เมื่อเรือของเราใกล้เสร็จ นักเรียนทั้งหมดก็ไปศึกษาส่วนต่างๆ ของตัวเรือและเครื่องประกอบที่เรือดำน้ำจำลองซี่งสร้างด้วยไม้ ขนาดและลักษณะเหมือนของจริงที่บริเวณอู่ต่อเรือ ซึ่งได้ประโยชน์มาก เพราะทำให้เราคุ้นเคยกับลักษณะอันยุ่งยากของเรือ และเรียนรู้วิธีปฏิบัติสถานีต่างๆ ได้ก่อนที่จะลงประจำเรือจริงๆ”

เรือดำน้ำ 2 ลำแรกคือ ร.ล.มัจฉานุ และ ร.ล.วิรุณ แล้วเสร็จส่งมอบเรือเมื่อ กันยายน 2480 ร.อ.กนก นพคุณได้รับบรรจุในตำแหน่งผู้บังคับการ ร.ล.มัจฉานุ และเป็นผู้ดูแลงานต่อเรือ ร.ล.สินสมุทร และ ร.ล.พลายชุมพล จนสำเร็จส่งมอบเมื่อ พ.ค. 2481

อ่านเพิ่มเติม 4 กันยายน “วันเรือดำน้ำ” วันสำคัญยิ่งอีกวันหนึ่งของราชนาวีสยาม

พิธีปล่อยเรือ ร.ล.มัจฉานุลงน้ำที่เมืองโกเบ ประเทศญี่ปุ่น

5 มิถุนายน 2481 โดย ร.อ.กนก นพคุณ เป็นผู้บังคับการ ร.ล.มัจฉานุ และเป็นหัวหน้านำเรือดำน้ำทั้ง 4 ลำ ออกเดินทางจากเมืองโกเบ กลับสยามโดยไม่มีเรือพี่เลี้ยง ถึงกรุงเทพฯ ร่วมในพิธีต้อนรับเมื่อ 29 มิ.ย. 2481

ร.ล.มัจฉานุ แล่นทดลองในน่านน้ำเมืองโกเบ ประเทศญี่ปุ่น

19 กรกฎาคม 2481 กองทัพเรือจัดให้มีพิธีเจิมเรือดำน้ำและขึ้นระวางเป็นเรือประจำการทั้ง 4 ลำ ร.อ.กนก นพคุณ ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้บังคับการ ร.ล.มัจฉานุ และผู้บังคับการหมวดเรือดำน้ำคนแรกของสยามอีกตำแหน่งหนึ่งด้วย

เรือดำน้ำไทยทั้ง 4 ลำ ออกฝึกภาคในอ่าวไทย แล้วเข้ามาจอดอยู่ในอ่าวสัตหีบ

เมื่อเกิดกรณีกบฏแมนฮัตตันเมื่อ 29 มิถุนายน 2494 ขณะนั้น พลเรือตรี กนก นพคุณ เป็น ผบ.ทหารเรือกรุงเทพฯ และไม่ได้มีส่วนร่วม แต่กลับถูกสั่งปลดจากราชการและถูกดำเนินคดีฐานเป็นกบฏ ต่อมารัฐบาลทำพิธีฉลอง 25 พุทธศตวรรษ จึงได้รับนิรโทษกรรมในครั้งนี้


เรื่อง/ภาพ เรียบเรียงจากคำไว้อาลัยใน “หนังสืองานพระราชทานเพลิงศพ พลเรือตรี กนก นพคุณ วันที่ 25 พฤษภาคม 2524” และ“คู่มือสนทนาภาษา ไทย-ญี่ปุ่น” โดย น.อ.สุเกโยชิ ยัตสุชิโร อาจารย์ใหญ่โรงเรียนเรือดำน้ำไทย

ขอบคุณเพจ ห้องวิจัยประวัติศาสตร์


เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ เมื่อ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2563