สงคราม Anglo-Zanzibar อังกฤษทำ “สงครามสั้นที่สุดในโลก” รบกัน 38 นาที

ทหารเรือชาวอังกฤษถ่ายรูปกับปืนใหญ่ ด้านหลังเป็นพระราชวังแซนซิบาร์ที่ได้รับความเสียหายอย่างหนัก (ภาพจาก wikipedia.org)

สงคราม Anglo-Zanzibar ค.ศ. 1896 เป็นสงครามที่ถูกบันทึกไว้ว่าสั้นที่สุดในประวัติศาสตร์เพราะรบกันเพียงแค่ 38 นาที เป็นการรบระหว่างฝ่ายอังกฤษกับฝ่ายแซนซิบาร์ (Zanzibar) เกาะบริเวณแอฟริกาตะวันออก (ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของแทนซาเนีย) อันเนื่องมาจากปัญหาการสืบราชบัลลังก์

ชนวนเหตุ

Hamad bin Thuwaini สุลต่านผู้ปกครองแซนซิบาร์สวรรคตอย่างกะทันหัน และหาคำตอบไม่ได้ว่าสวรรคตด้วยเหตุใด มีข้อสันนิษฐานว่าพระองค์ถูกวางยาพิษโดยหลานชายของพระองค์คือ Khalid bin Barghash เพราะไม่นานจากการสวรรคต Khalid bin Barghash รีบเสด็จมาที่พระราชวังและอ้างสิทธิ์เหนือราชบัลลังก์ทันที

Sir Basil Shillito Cave กงสุลอังกฤษประจำแซนซิบาร์ (ภาพจาก wikipedia.org)

แซนซิบาร์เป็นรัฐในอารักขาของอังกฤษ และมีข้อตกลงหนึ่งคือสุลต่านที่ขึ้นมาปกครองแซนซิบาร์จะต้องได้รับความเห็นชอบจากรัฐบาลอังกฤษ การกระทำของ Khalid bin Barghash ทำให้ฝ่ายอังกฤษไม่พอใจมาก เพราะอังกฤษต้องการให้ Hamud bin Muhammed ที่นิยมอังกฤษขึ้นปกครองแทนสุลต่านองค์เก่า

ในวันที่ 25 สิงหาคม ค.ศ. 1896 Khalid bin Barghash ระดมกองกำลังมาที่พระราชวังกว่า 3,000 คน พร้อมทั้งปืนใหญ่ ปืนกล รวมถึงเรือ HHS Glasgow ที่แซนซิบาร์ได้รับพระราชทานมาจากสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียอีกด้วย

Sir Basil Cave กงสุลใหญ่อังกฤษประจำแซนซิบาร์พยายามเจรจาอย่างสันติ โดยเรียกร้องให้ Khalid bin Barghash สลายกองทัพ วางอาวุธ และออกจากพระราชวัง แต่ความพยายามเจรจาก็ไม่เป็นผล ขณะนั้นฝ่ายอังกฤษมีเรือรบจอดอยู่ที่ท่าเรืออยู่แล้ว 2 ลำคือเรือ HMS Philomel และเรือ HMS Rush ดังนั้น Sir Basil Cave จึงประสานขอกำลังสนับสนุนเพิ่มเติม และในเย็นวันนั้น เรือ HMS Sparrow ก็มาถึงท่าเรือที่เมือง Zanzibar Town

ใช้การทูตแก้ปัญหาอย่างถึงที่สุด

Sir Basil Cave พยายามอย่างที่สุดในการเจรจาอย่างสันติ แต่เหมือนสถานการณ์กำลังบีบบังคับให้ใช้กำลัง ท่านรู้ดีว่าตนไม่ได้มีอำนาจในการสั่งการให้เป็นฝ่ายเริ่มโจมตีด้วยกำลังทหาร จึงส่งโทรเลขไปถึงรัฐบาลอังกฤษ ความว่า

“Are we authorised in the event of all attempts at a peaceful solution proving useless, to fire on the Palace from the men-of-war?”

“เราได้รับอนุญาตให้ยิงพระราชวังหรือไม่ หากความพยายามทั้งหมดที่จะแก้ปัญหาอย่างสันตินั้นพิสูจน์แล้วว่าไร้ประโยชน์”

เรือ HHS Glasgow (ภาพจาก wikipedia.org)

ต่อมา วันที่ 26 สิงหาคม เรือ HMS Racoon และเรือ HMS St. George เดินทางมาสมทบกับกองเรือที่ตั้งกำลังพร้อมรบอยู่ที่ท่าเรือ โดยมี พลเรือตรี Harry Rawson เป็นผู้บังคับบัญชา ไม่นานก็ได้รับโทรเลขตอบกลับจากรัฐบาลที่ลอนดอน ความว่า

“You are authorised to adopt whatever measures you may consider necessary, and will be supported in your action by Her Majesty’s Government. Do not, however, attempt to take any action which you are not certain of being able to accomplish successfully.”

“คุณได้รับอนุญาตให้ใช้มาตรการใดก็ตามที่พิจารณาแล้วว่ามีความจำเป็น ซึ่งจะได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลในสมเด็จพระราชินี แต่ห้ามกระทำการใด ๆ ที่คุณไม่มั่นใจว่าจะกระทำสำเร็จอย่างสัมฤทธิ์ผล”

สงคราม

Sir Basil Cave ยื่นคำขาดถึง Khalid bin Barghash ว่าจะต้องออกจากพระราชวังในวันพรุ่งนี้ก่อนเวลา 9.00 น. นอกจากนี้ยังสั่งให้พลเรือนอพยพออกจากบริเวณท่าเรือโดยรอบเพื่อเตรียมทำสงครามที่อาจจะเกิดขึ้นในวันพรุ่งนี้

8.00 น. ของวันที่ 27 สิงหาคม ค.ศ. 1896 Khalid bin Barghash ส่งจดหมายถึง Sir Basil Cave ว่า “We have no intention of hauling down our flag and we do not believe you would open fire on us.” ซึ่งเป็นการประกาศไม่ยอมจำนนและไม่เชื่อว่าอังกฤษจะกล้ายิงใส่พระราชวัง Sir Basil Cave จึงตอบจดหมายกลับว่า “…but unless you do as you are told, we shall certainly do so.” “หากท่านไม่ปฏิบัติตามที่ได้แจ้งไป เราจะทำเช่นนั้นอย่างแน่นอน”

9.00 น. Sir Basil Cave สั่งให้กองทัพพร้อมรบ และในเวลา 9.02 น. จึงเริ่มเปิดฉากยิงถล่มใส่พระราชวังและกองทัพของฝ่ายแซนซิบาร์ การยิงยุติเมื่อเวลา 9.40 น. พระราชวังได้รับความเสียหายอย่างมากเพราะสร้างจากไม้และไม่ได้ถูกออกแบบมาให้เป็นป้อมปราการสำหรับป้องกันการโจมตี เรือรบหลวง Glasgow ถูกจม ฝ่ายแซนซิบาร์บาดเจ็บและล้มตายรวมกว่า 500 คน ส่วนฝ่ายอังกฤษซึ่งมีทหารประมาณ 1,000 นาย ได้รับบาดเจ็บสาหัสเพียง 1 นาย ซึ่งภายหลังได้รับการรักษาและหายเป็นปกติ

นั่นหมายความว่า สงครามที่เกิดขึ้นกินเวลาราว 38 นาทีเท่านั้น

พระราชวังแซนซิบาร์ซึ่งตั้งอยู่ใกล้กับท่าเรือได้รับความเสียหายอย่างหนัก (ภาพจาก wikipedia.org)

Khalid bin Barghash พร้อมคนสนิทหลบหนีไปที่สถานกงศุลเยอรมนีและขอลี้ภัยได้สำเร็จ ไม่นานจากนั้นก็ถูกส่งตัวไปอยู่ในแอฟริกาตะวันออกซึ่งเป็นดินแดนของเยอรมนี ก่อนที่จะถูกทหารอังกฤษจับตัวในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 ถูกเนรเทศไปอยู่เกาะ Saint Helena ไม่กี่ปีให้หลังก็ได้รับอิสรภาพและเสียชีวิตที่แอฟริกาตะวันออกเมื่อ ค.ศ. 1927

หลังสงครามสิ้นสุดลง อังกฤษจึงได้เชิญ Hamud bin Muhammed ครองราชบัลลังก์แซนซิบาร์ตามที่ฝ่ายอังกฤษประสงค์แต่แรก สงครามครั้งนี้จึงได้ชื่อว่าเป็นสงครามที่สั้นที่สุดในประวัติศาสตร์โลก ฝ่ายอังกฤษแสดงให้เห็นถึงความสามารถทางด้านการทูตในการแก้ปัญหาโดยสันติ และได้แสดงแสนยานุภาพทางการทหารที่ยิ่งใหญ่ต่อสายตานานาชาติอีกด้วย


อ้างอิง :

Tony Bunting.  (2019).  Anglo-Zanzibar War, from www.britannica.com/event/Anglo-Zanzibar-War

Ben Johnson.  (2019).  The Shortest War in History, from www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofBritain/The-Shortest-War-in-History/

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 31 มกราคม 2562