พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นห่วงและเอาพระทัยใส่เรื่องบ้านเมืองและวัดวาอารามมาก ถึงขั้นครั้งหนึ่ง รัชกาลที่ 3 ทรงพระประชวร เพราะ พระเจดีย์ใหญ่ วัดโพธิ์ เกิดเอียง!?

เมื่อกองทัพไทยจะต้องลงไปทำศึกทางสงขลาและไทรบุรี พ.ศ. 2381 นั้น หลวงอุดมสมบัติ (จัน) ข้าราชการกรมพระคลังสินค้า ได้จดบันทึกพระราชดํารัสรัชกาลที่ 3 เพื่อเขียนจดหมายรายงานให้เจ้านายของตนคือพระยาศรีพิพัฒน์ (ทัด บุนนาค-ที่สร้างวัดบรมมหาพิชยญาติ) ทราบยืดยาว

ภายหลังมีการรวบรวมจดหมายนี้พิมพ์เป็นหนังสือชื่อว่า “จดหมายหลวงอุดมสมบัติ”

หลวงอุดมฯ บันทึกว่า ครั้งหนึ่งระหว่างเตรียมทัพ พระยาศรีพิพัฒน์กราบบังคมทูลว่าจะยกเข้าประชิดคิดเคี่ยวทำการให้สำเร็จให้จงได้

พระองค์ทรงพระสรวล ตรัสว่า สาธุๆ จำเริญไปเถิด คิดอย่างนี้ได้ดีแล้ว

แม้จะทรงค่อยสว่างพระทัยลง แต่ใจก็ยังคิดห่วงราชการอยู่ ไม่อาจหลับพระเนตรได้ จะเสวยก็เสวยไม่ลง

ในการบริหารแผ่นดิน เวลาขัดพระทัยทรงชอบกล่าวคำว่าทำงานกัน “ไม่เป็นแก้วเป็นการ” หลายหน ทรงชอบซักไซ้ไล่เลียงการทำงานของขุนนาง

บางครั้งทรงเล่าเรื่องการศึกยุคเก่าให้ขุนนางฟังเป็นอุทาหรณ์ (เช่นเรื่องเจ้าจอมกลัวเสียงปืนใหญ่จนเสียกรุง เป็นต้น)

ครั้งหนึ่ง พระองค์เจ้าชุมสาย พระราชโอรสองค์หนึ่ง กราบทูลว่ายอด พระเจดีย์ใหญ่ วัดโพธิ์ ที่รัชกาลที่ 3 ทรงสร้างถวายรัชกาลที่ 1 และรัชกาลที่ 2 และสร้างเป็นเจดีย์ประจำพระองค์เองเอียงไปทั้ง 3 องค์ องค์ละศอกเศษเพราะหนักบัวกลุ่ม

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงฟังแล้วก็นั่งนิ่ง ถึงเวลาค่ำซึ่งปกติจะเสด็จออก ก็หาเสด็จออกไม่ ปรากฏว่าไม่ได้เสด็จออกไปถึง 7 วัน ทราบกันว่าระหว่างนั้นหาทรงตรัสกับท่านผู้ใดไม่ ทรงบรรทมหลับพระเนตรนิ่งอยู่ อ่านแต่พงศาวดารบ้าง สุภาษิตบ้าง

เสวยพระกระยาหารก็น้อย จนกระทั่งกรมหลวงรักษ์รณเรศและขุนนางใหญ่ขอรับทำยอดพระเจดีย์สามองค์ใหญ่ให้ตรงให้ได้

ทรงบ่นว่าถ้าเป็นของกำลังทำอยู่ก็ไม่น้อยพระทัยเลย นี่มาเอนเอาเมื่อทำเสร็จแล้ว น่าอายนักหนา ทรงเสียพระทัยจนพระวาโยกำเริบมีอาการวิงเวียนไป

เข้าใจว่าที่สุดเมื่อการแก้ไขยอดพระเจดีย์สิ้นสุด ก็คงจะสบายพระทัย (พงศาวดารไม่ได้แจ้ง เราต้องคิดเอาเอง)

พระมหาเจดีย์ที่วัดโพธิ์ มี 4 องค์ องค์ที่ 4 เป็นของ รัชกาลที่ 4 ทรงสร้าง

วัดและสิ่งสวยงามต่างๆ ที่เราเอามากินบุญเก่า ใช้ขายการท่องเที่ยวหาเงินหาทองนั้น เป็นผลจากความสามารถของคนรุ่นเก่า

เรารุ่นนี้ไม่ควรแก้ไขดัดแปลงหรือทำอะไรให้รกรุงรัง เหมือนเช่นที่กำลังเป็นมากขึ้นทุกที บาปมาก

อ่านเพิ่มเติม :

• พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ กษัตริย์ผู้ปราศจาก “ช้างเผือก” ไร้ช้างแก้วประจำรัชกาล
• สื่อนอกอ้างรัชกาลที่ 3 อยากให้พระราชโอรสครองราชย์ แต่ขุนนางใหญ่ไม่เห็นชอบ

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่ 

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 31 ธันวาคม 2561