| เผยแพร่ |
|---|
การยืมคำภาษาจีนมาใช้ทับศัพท์จนเป็นคำคุ้นเคยในชีวิตประจำวัน เช่น ยืมคำศัพท์ฮกเกี้ยน ได้แก่ ฮ่องเต้, ฮองเฮา, ก๊ก (แคว้น, ประเทศ) ฯลฯ ศัพท์แต้จิ๋ว ได้แก่ ก๋วยเตี๋ยว, กงสี, กังฉิน ฯลฯ ศัพท์กวางตุ้ง ได้แก่ ปักกิ่ง, ปาท่องโก๋, เย็นตาโฟ เป็นต้น
เหตุจากการยืมคำภาษาจีนมาใช้นี้เอง ทำให้ไทยต้องคิดเครื่องหมายวรรณยุกต์ตรี ( ๊ ) และจัตวา ( ๋ ) ขึ้นเพื่อใช้เขียนคำยืมภาษาจีนเป็นหลัก ต่อมาจึงใช้เขียนคำยืมภาษาอื่นด้วย ส่วนคำไทยนั้นใช้กับคำเลียนเสียงธรรมชาติหรือเสียงอุทาน เช่น ฮ้า ฮื้อ
แม้คำไทยจะมีวรรณยุกต์ 5 เสียง แต่ระบบอักษรกลาง สูง ต่ำ ทำให้เราใช้ไม้เอก ( ่ ) ไม้โท ( ้ ) ก็สามารถเขียนคำไทยได้ครบ 5 เสียง เช่น คา ข่า ค่า ค้า ขา, นา หน่า หน้า น้า หนา อักษรกลางเสียงตรีและจัตวาเป็นพยางค์ที่ไม่มีความหมาย เช่น ก๊า ก๋า ตี๊ ตี๋ ปู๊ ปู๋ แต่คำยืมภาษาจีนต้องใช้อักษรกลางไม้ตรีและจัตวามาก เช่น เกี๊ยะ (รองเท้าไม้) ก๋ง เก๋ง เจ๊ง ฉะนั้นอักษรพ่อขุนรามคำแหงจึงมีแต่รูปวรรณยุกต์เอก ( ่ ) และโท ( ้ ) แต่รูปจัตวา ( ๋ ) นี้ เมื่อเขียนเร็วหวัดติดเป็นเส้นเดียวกันค่อย ๆ กลายเป็นรูปโท ( ้ ) รูปจัตวา ( ๋ ) จึงใช้กำกับเสียงจัตวาอักษรกลาง
สมเด็จฯ กรมพระยาดำราชานุภาพประทานคำอธิบายเรื่องไม้ตรี ( ๊ ) และจัตวา ( ๋ ) ไว้ในพระราชนิพนธ์เรื่องอธิบายวรรณยุกต์ นายบุญเตือน ศรีวรพจน์ นำลงพิมพ์ในวาสารศิลปากร ฉบับเดือนกันยายน-ตุลาคม 2544 ว่า
“ไม้ตรี ( ๊ ) กับไม้จัตวา (เอากากบาทไม้โทเดิมมาใช้) ( ๋ ) เมื่อครั้งสุโขทัยยังหามีไม่ แม้แต่มาถึงสมัยกรุงศรีอยุธยาเมื่อก่อนรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชก็ยังไม่มีข้อนี้รู้ได้ ด้วยในหนังสือจินดามณีตำราสอนหนังสือไทยที่พระโหราธิบดีแต่งในรัชกาลนั้น มีโคลงบอกวรรณยุกต์ไว้บทหนึ่งว่า
สมุหเสมียนเรียนอรบรู้ วิสันช
พิณเอกพิณโททัณ ฑฆาตคู้
ฝนทองอีกฟองมัน นฤฆหิต นั้นนา
แปดสิ่งนี้ใครรู้ จึ่งให้เป็นเสมียน
ถ้าไม้ตรีไม้จัตวามีอยู่ในสมัยเมื่อแต่งโคลงบทนี้ก็คงบอกไว้ในโคลงด้วยแต่โคลงบทนี้อาจมีผู้แต่งเพิ่มเข้าในหนังสือจินดามณีเมื่อภายหลัง ถ้าเช่นนั้นก็ยิ่งแสดงว่าไม้ตรีไม้จัตวามีช้าเข้ามาอีก ได้ให้ตรวจดูหนังสือลายมือเขียนในสมัยกรุงศรีอยุธยาอันมีอยู่ในหอสมุดสำหรับพระนครหลายเรื่องก็ไม่เห็นใช้ไม้ตรีหรือไม้จัตวา
มาพบหนังสือที่มีไม้จัตวาในบทละครเขียนครั้งกรุงธนบุรี และที่มีทั้งไม้ตรีและไม้จัตวามมาพบในหนังสือกฎหมายฉบับหลวงที่ประทับตราสามดวงเขียนในรัชกาลที่ 1 กรุงรัตนโกสินทร์เป็นเก่าแก่ที่สุดนี่ว่าด้วยเอาลายมือเขียนเป็นหลักพิสูจน์
แต่ยังมีหลักอย่างอื่นปรากฎอยู่ในกฎหมาย ‘ศักดินาพลเรือน’ (ฉบับพิมพ์) ตอนทำเนียบพวกสำเภาในกรมท่ามีชื่อเรียกตามภาษาจีนและผันด้วยไม่ตรีไม้จัตวาหลายชื่อ เช่น จุ้นจู๊ นายสำเภา และปั๋นจู๊ พนักงานซ่อมแปลงสำเภา เป็นต้น ส่อให้เห็นว่าไม้ตรีไม้จัตวาเกิดขึ้นแต่ก่อนสมัยกรุงธนบุรี น่าจะมีเมื่อตอนปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา คิดขึ้นสำหรับเขียนคำภาษาจีนเป็นมูลเหตุ”
ปัจจุบันนี้ ถึงเราจะลองตัดไม้ตรีไม้จัตวาออกก็สามารถเขียนคำไทยที่จำเป็นต้องใช้ได้โดยไม่มีปัญหา จึงเชื่อได้ว่าไม้ตรีไม้จัตวาเกิดจากอิทธิพลภาษาจีนอย่างแน่นอน
อ้างอิง :
ถาวร สิกขโกศล. “ภาษาจีน: เส้นทางสร้างชาติและวัฒนธรรม”, ศิลปวัฒนธรรม กุมภาพันธ์ 2549
เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ เมื่อ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2561
