แม้จะมีคำว่า “พระนารายณ์” ปรากฏ แต่ไม่ได้หมายความว่า “พระนารายณ์เมืองหาง” จะหมายถึงสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (ครองราชย์ พ.ศ. 2199-2231) ถ้าอย่างนั้นพระองค์คือพระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุธยาพระองค์ใด?

คำตอบอยู่ใน “ตำนานพราหมณ์เมืองนครศรีธรรมราช” ซึ่ง รศ. ดร. ศานติ ภักดีคำ รองเลขาธิการราชบัณฑิตยสภา ให้ข้อมูลว่า

ตำนานพราหมณ์เมืองนครศรีธรรมราชเป็นตำนานเก่าแก่และมีความสำคัญเรื่องหนึ่ง เพราะกล่าวถึงที่มาของพราหมณ์เมืองนครศรีธรรมราช และกล่าวถึงความสัมพันธ์ทางศาสนาฮินดูระหว่างอินเดียกับกรุงศรีอยุธยาและเมืองนครศรีธรรมราช เมืองเอกทางภาคใต้ของไทย

นอกจากมีเนื้อหาว่าด้วยความสัมพันธ์ทางศาสนาระหว่างอินเดียกับภาคใต้ของไทยสมัยกรุงศรีอยุธยาแล้ว ตำนานดังกล่าวยังสะท้อนถึงพิธีกรรม ความเชื่อ และธรรมเนียมต่างๆ โดยเฉพาะเรื่องการกัลปนาที่ดินและสิ่งของต่างๆ แก่พราหมณ์

ตำนานพราหมณ์เมืองนครศรีธรรมราชจึงไม่ได้เป็นเพียงตำนานธรรมดา แต่เป็นเอกสารราชการสมัยอยุธยาที่ตกทอดมาในเมืองนครศรีธรรมราช

ในตำนานกล่าวถึงพระนาม “พระนารายณ์เมืองหาง” ซึ่งหมายถึง “สมเด็จพระนเรศวรมหาราช” (ครองราชย์ พ.ศ. 2133-2148) ไว้ดังนี้

“…ศิรศุภมัศดุดิเรก ๑๔๕๙ ศก ออกพระจันธาราชจุทธมุนีศรีทิพจักษุริยอาญาเข้าไปกรุง จุลศักราช ๘๙๙ ระกานักษัตรศก ถวายบังคมเจ้ากราบทูลลอองธุลีพระบาทนารายน์ เมืองหาง แลมีพระราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้เจ้าพระยาโกษาแต่งตราบอกให้นายตำรวจคนในถือออกมาลุแก่พญานคร…”

พระนามดังกล่าวยังปรากฏในหลักฐานเดิมอีกด้วยว่า

“…แลพระนารายน์ เมืองหาง มีพระราชโองการแช่งสาบาลว่า เจ้าพญา พระญานคร พระหลวงกรมการสัศดีมหาดไทย นาเหมินมหาดเล็ก นายแวงหัวพันข้าหลวงคนเร็วม้าใช้ผู้ใดๆ มิฟังตามซึ่งเราสาบาลนี้ไซ้ให้ตกนรกทนทุกข์ในมหาวิจี โทษได้สิบสองอสงไขยกัปป์เถิด ตราบเท่าชั่วพุทธันดรกัลป์ แลต่อยคนทีกะเบื้องลงซึ่งหน้าสิงหาศน์…”

เหตุผลที่ระบุพระนามในตำนานว่า “พระนารายน์ เมืองหาง” ก็เพราะสมเด็จพระนเรศวรฯ สวรรคตที่เมืองหาง และอีกประการคือเพื่อให้ต่างจาก “พระนารายณ์เมืองลพบุรี” หรือสมเด็จพระนารายณ์ฯ นั่นเอง

อ่านเพิ่มเติม : 

• “สมเด็จพระนเรศวร” พระนามแปลกปลอมของ “สมเด็จพระนเรศ”
• 14 ปี “สมเด็จพระนเรศวร” ทรงครองราชย์ เกิดอะไรขึ้นบ้างในประวัติศาสตร์โลก?
• รู้จัก “สมเด็จพระสุพรรณกัลยา” พระพี่นางในสมเด็จพระนเรศวรฯ องค์ประกันกรุงหงสาฯ

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

อ้างอิง :

ศานติ ภักดีคำ. “‘พระนารายณ์เมืองหาง’ พระนามหลังสวรรคตของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชในการรับรู้ของอยุธยา”, นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับเมษายน 2568.

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 18 เมษายน 2568