| ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ความหมายคำว่า “วังหน้า” ซึ่งถือเป็นตำแหน่งองค์รัชทายาทตั้งแต่สมัยปลายอยุธยาจวบจนต้นรัตนโกสินทร์ มีการเปลี่ยนแปลงคำเรียกมากน้อยเพียงใด
เรื่องนี้ “นนทพร อยู่มั่งมี” ผู้เขียนหนังสือ “สถิตสายขัตติยราช: ธรรมเนียมการสืบราชสมบัติไทย” หนังสือเล่มใหม่จากชุดกษัตราธิราชของสำนักพิมพ์มติชน ได้อธิบายไว้ในคลิป “Honor History: เล่าประวัติศาสตร์ราชวงศ์สยาม” EP.4 สืบสาวธรรมเนียมการสืบราชสันตติวงศ์ ผ่าน Youtube : Silpawattanatham – ศิลปวัฒนธรรม ว่า…
การสถาปนาตำแหน่ง “วังหน้า” เกิดขึ้นสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช สร้างขึ้นเพื่อให้สมเด็จพระนเรศวรเสด็จกลับมาประทับที่วังใหม่แห่งนี้เป็นครั้งคราว
ต่อมาวังแห่งนี้มีการเรียกนามว่า “วังจันทรเกษม” โดยสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงสันนิษฐานว่า เมื่อครั้งรวบรวมคนจากหัวเมืองเหนือมาไว้ที่กรุงศรีอยุธยาช่วงของการทำศึกกับหงสาวดี คนเหล่านี้อาจเป็นผู้เรียกวังแห่งนี้ว่า “วังจันทน์” ตามนามเดิมของวังที่ประทับของสมเด็จพระนเรศวร ณ เมืองพิษณุโลก และมีการเรียกชื่ออย่างสามัญว่า “วังหน้า” ซึ่งเป็นการเรียกตามทิศทางของที่ตั้ง เนื่องจากอยู่ทิศด้านหน้าของพระราชวังหลวง
และในสมัยเดียวกันมีการสถาปนา “วังหลัง” ตั้งอยู่บริเวณสวนหลวงด้านหลังพระราชวังหลวง โดยวังเหล่านี้ต่างมีหน้าที่ป้องกันพระนครยามศึกสงคราม วังหลวงรักษาพระนครด้านเหนือ วังหน้ารักษาพระนครด้านตะวันออก และวังหลังรักษาพระนครด้านตะวันตก
การจัดตำแหน่งวังเช่นนี้ยังสอดคล้องกับลักษณะการจัดทัพ ชื่อดังกล่าวนอกจากเป็นการเรียกตำแหน่งที่ตั้งของพระราชวังแล้ว ยังเป็นการเรียกตำแหน่งเจ้านายที่เป็นองค์รัชทายาท ภายหลังมีการใช้วังจันทรเกษมเป็นที่ประทับขององค์รัชทายาทสืบมาจนถึงการเสียกรุงศรีอยุธยา
ในเวลาต่อมาสมัยสมเด็จพระเพทราชาได้มีการเรียกว่า “กรมพระราชวังบวรสถานมงคล” แสดงว่าเจ้านายสามารถตั้งกองกรม ควบคุมดูแลไพร่พลของตนเอง รวมถึงการจัดตั้งศูนย์บัญชา เพื่อวางแผนการจัดทัพศึกต่าง ๆ
โดยจากการศึกษาพบว่า “วังหน้า” มีศักดินามากถึงหนึ่งแสนไร่ มีสิทธิน้อยกว่าพระมหากษัตริย์เพียงอย่างเดียว ซึ่งธรรมเนียมดังกล่าวดำเนินต่อมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์
📍สามารถรับชม “Honor History: เล่าประวัติศาสตร์ราชวงศ์สยาม” EP4. สืบสาวธรรมเนียมการสืบราชสันตติวงศ์ เพิ่มเติมผ่าน….
✓ Youtube : Silpawattanatham – ศิลปวัฒนธรรม
✓ Facebook : Silpawattanatham – ศิลปวัฒนธรรม
สั่งซื้อหนังสือชุดกษัตราธิราช (3 เล่ม)
✏️เว็บไซต์ : https://bit.ly/3RVVGm2
✏️Shopee : https://bit.ly/4ctd8qi
✏️Line Shop : https://bit.ly/3VUUT6a
✏️Tiktok : https://bit.ly/4cEUrQm
อ่านเพิ่มเติม :
- “สถิตสายขัตติยราช: ธรรมเนียมการสืบราชสมบัติไทย” โดย นนทพร อยู่มั่งมี
- “ประวัติศาสตร์ชาติ” สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ยุคแรกเริ่มการสร้างชุดความรู้ประวัติศาสตร์
- “ธงทอง” เผยเรื่องราว “การจัดการน้ำ-การขึ้นครองราชย์” สองประเด็นจากหนังสือใหม่ สนพ. มติชน
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 27 กรกฎาคม 2567
