| ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
หลักสูตร วปอ. ชื่อเต็มว่า “หลักสูตรป้องกันราชอาณาจักร” เป็นหลักสูตรการศึกษาอบรมของวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร (วปอ.) สถาบันการศึกษาและการวิจัยระดับสูงของกระทรวงกลาโหม ที่ตั้งขึ้นเมื่อปี 2498
ปี 2498 เปิดรับ นักศึกษาหลักสูตร วปอ. รุ่นที่ 1 โดยรับเฉพาะข้าราชการทหารตำรวจที่มียศตั้งแต่พลจัตวาขึ้นไปจากทั้ง 3 เหล่าทัพ กับข้าราชการพลเรือนชั้นพิเศษ และนายตำรวจที่มียศตั้งแต่นายพลตำรวจจัตวาขึ้นไป โดยมีเงื่อนไขสำคัญคือ นักศึกษาทุกคนจะต้องได้รับอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีให้เข้ารับการศึกษา เพื่อสร้างความเป็นปึกแผ่นระหว่างทหารและข้าราชพลเรือน หรือระบบราชการ ซึ่งเป็นกลไกในการพัฒนาประเทศในขณะนั้น
ปี 2510 หลักสูตรเปิดกว้างมากขึ้น โดยขยายให้ผู้บริหารระดับสูงจากรัฐวิสาหกิจต่างๆ เข้าร่วมอบรมในหลักสูตร
ปี 2532 วปอ. เห็นความจำเป็นของการส่งเสริมให้ภาคเอกชน เข้ามาร่วมสร้างความมั่นคงของชาติด้านเศรษฐกิจร่วมกันกับภาครัฐบาล จึงเปิด “หลักสูตรการป้องกันราชอาณาจักรภาครัฐร่วมกับภาคเอกชน (ปรอ.)” จึงผู้บริหารระดับสูงจากธุรกิจเอกชนหลายแห่งมาเป็นศิษย์เก่าของ วปอ.
ปี 2546 พลเอก ธรรมรักษ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม และ พลเอกสุรยุทธ จุลานนท์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุด มีความเห็นว่าภาคการเมืองมีบทบาทสำคัญในการกำหนดนโยบายความมั่นคงแห่งชาติและนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ จึงเสนอแนะให้ วปอ. เปิดหลักสูตรการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อให้นักการเมืองได้มีส่วนร่วมเข้ารับการศึกษา จึงได้เปิดการศึกษา “หลักสูตรการป้องกันราชอาณาจักรภาครัฐเอกชนและการเมือง (วปม.)”
ปี 2550 สภาวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร มีมติให้ปิดการศึกษาหลักสูตร วปม. ลง แต่ยังคงให้นักการเมืองสามารถเข้ามาศึกษาร่วมในหลักสูตร ปรอ. ได้ โดยเข้ามาศึกษาในคุณสมบัติของบุคคลทั่วไป เพื่อให้ทุกๆ ฝ่ายได้เสริมสร้างความมั่นคงร่วมกัน
ปี 2555 สภา วปอ. มีมติให้เปิดการศึกษาหลักสูตร วปม. อีกครั้ง และมีการศึกษาต่อเนื่องมาจนถึง วปม.รุ่นที่ 7 ในปีการศึกษา 2556
ปี 2557 สภา วปอ. ได้มีมติเห็นชอบให้เหลือเพียงหลักสูตรเดียว คือ วปอ. โดยมีการปรับหัวข้อวิชาการหลักสูตรต่างๆ หลักสูตรเดียว เพื่อให้การจัดการศึกษามีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันและไม่เกิดความแตกต่างกันในแต่ละหลักสูตร
นอกจากนี้ ยังมีหลักสูตรสำหรับผู้บริหารอื่นๆ ที่คล้ายกับ หลักสูตร วปอ. ตัวอย่างเช่น
- หลักสูตรผู้บริหารกระบวนการยุติธรรมระดับสูง (บ.ย.ส.) ของสำนักงานศาลยุติธรรม เปิดหลักสูตรเมื่อปี 2539
- หลักสูตรการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยสำหรับนักบริหารระดับสูง (ปปร.) ของสถาบันพระปกเกล้า เปิดหลักสูตรเมื่อปี 2539
- หลักสูตรผู้บริหารระดับสูงสถาบันวิทยาการตลาดทุน (วตท.) ของตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย เปิดหลักสูตรเมื่อปี 2548
- หลักสูตรผู้บริหารระดับสูงด้านการค้าและการพาณิชย์ (TEPCoT) ของหอการค้าไทย เปิดหลักสูตรเมื่อปี 2548
- หลักสูตรการพัฒนาการเมืองและการเลือกตั้งระดับสูง (พตส.) ของสถาบันการเมืองและการเลือกตั้ง คณะกรรมการ เปิดหลักสูตรเมื่อปี 2552
สมาชิกตระกูลมหาเศรษฐีไทย ที่เคยเข้าหลักสูตรข้างต้น เช่น ตระกูลเจียรวนนท์ ธนินท์ ปรอ. 1, ชัชวาลย์ ปรอ.2 และ วตท.9, ศุภชัย วตท. 10 ฯลฯ ตระกูลสิริวัฒนภักดี ฐาปน บ.ย.ส. 14 และ วตท. 5, ปณต วตท. 9 ฯลฯ ตระกูลปราสาทองโอสถ ปราเสริฐ ปรอ. 1, พุฒิพงศ์ บ.ย.ส. 13 ฯลฯ ตระกูลจิราธิวัฒน์ สุทธิเกียรติ ปรอ. 1, กอบชัย ปรอ. 21, สุทธิธรรม ปรอ. 13, ทศ วตท. 3 ฯลฯ ตระกูลชินวัตร พายัพ ปรอ. 14 และ วตท. 13, เยาวเรศ ปรอ. 17, ยิ่งลักษณ์ วตท. 12 ฯลฯ ตระกูลภิรมย์ภักดี จีรานุช ปรอ. 21 และ วตท. 13, ศุภชัย วปอ. 51, จุตินันท์ วตท. 8 ฯลฯ เป็นต้น
ทว่า หลักสูตรอบรมผู้บริหารระดับสูง ที่ผสมผสานผู้เข้าอบรมจากภาครัฐ (ข้าราชพลเรือน, ทหาร, ตำรวจ) ภาคการเมือง และภาคธุรกิจ ประโยชน์ที่เกิดจากการเข้าหลักสูตรนอกจากความรู้ทางวิชาการแล้ว ที่สำคัญอีกอย่างคือ ทำให้เกิดความสัมพันธ์ทั้งที่ทางการและไม่เป็นทางการระหว่างผู้เข้าอบรม และระหว่างรุ่น เกิดเป็น “เครือข่ายผู้บริหารระดับสูง”
เครือข่ายรัฐ-เอกชน-การเมือง เหล่านี้ ก่อให้เกิดผลต่อสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองไทยได้หลายรูปแบบ
อ่านเพิ่มเติม :
- ทักษิณ ชินวัตร เข้าสู่การเมืองจากการชักชวนของ “มหาจำลอง”
- พฤฒสภา เกิดขึ้นและสิ้นสุดในเวลาปีกว่า เพราะรัฐประหาร 2490
ข้อมูลจาก :
“ความเป็นมา/ประวัติสถาบัน” ใน https://www.thaindc.org/
นวลน้อย ตรีรัตน์ และภาคภูมิ วาณิชกะ. “เครือข่ายผู้บริหารระดับสูงผ่านเครือข่ายทางการศึกษาพิเศษ” ใน, รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการ “สู่สังคมไทยเสมอหน้า การศึกษาโครงสร้างความมั่นคงและโครงสร้างอำนาจเพื่อการปฎิรูป” ศูนย์ศึกษาเศรษฐศาสตร์การเมือง คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, พฤศจิกายน 2556.
เผยแพร่ในระบบออนลไน์ครั้งแรกเมื่อ 10 มกราคม 2567
