400 ปีมาแล้ว แรกมีเมรุเผาศพเลียนแบบนครวัด

ภาพลายเส้น เมรุ เมรุเผาศพ งานพระเมรุ สมเด็จพระเพทราชา
ภาพลายเส้นพระเมรุและสิ่งปลูกสร้างในราชวัติ ซึ่งตัดทอนจากภาพงานพระเมรุสมเด็จพระเพทราชา วาดประมาณ พ.ศ.2247-2248 สมบัติของหอสะสมงานศิลปะแห่งรัฐเดรสเดน (Dresden State Art Collections) ประเทศเยอรมนี (Source : Terwiel, 2016)

เมรุเผาศพ แรกมีราวหลัง พ.ศ. 2100 เริ่มสร้างเมรุ (อ่านว่า เมน) เป็นสัญลักษณ์เขาพระสุเมรุ เผาศพเจ้านายชั้นสูงในแผ่นดินพระเจ้าปราสาททอง ส่วนคนทั่วไปเผาศพบนเชิงตะกอนอย่างง่ายๆ ถ้าเป็นยาจกก็โยนให้แร้งกากิน

เมรุ หรือ พระเมรุ เมื่อแรกมียุคกรุงศรีอยุธยา สร้างเลียนแบบปราสาทนครวัด “วิษณุโลก” ที่จำลองเขาพระสุเมรุ ปราสาทนครวัดเป็นเทวสถานในศาสนาพราหมณ์ ถูกแปลงให้เกี่ยวข้องกับงานศพ โดยเป็นที่ประดิษฐานพระบรมอัฐิ

Advertisement

ทั้งนี้ ก่อนมีพระเมรุมาศ สมัยพระเจ้าปราสาททอง มีหลักฐานบ่งชี้ว่า การถวายพระเพลิงพระบรมศพพระเจ้าแผ่นดินอยุธยาบนกองฟอน หรือเชิงตะกอน ที่ประดับตกแต่งเป็นพิเศษ เช่น จักหยวกลวดลายต่างๆ หุ้มห่อโครงสร้างที่เป็นไม้

และอาจถวายพระเพลิงด้วยวิธีอื่นได้อีก เช่น ในเรือนาคกลางแม่น้ำ ฯลฯ เพราะพบบันทึกในเอกสารชาวยุโรป แต่เอกสารที่แต่งสมัยหลังมักเขียนเหมารวมว่าถวายพระเพลิงบนเมรุทั้งหมดตั้งแต่ยุคต้นอยุธยา (สมัยที่ยังไม่มีพระเมรุมาศ) โดยเรียกตามประเพณีสมัยหลังมีพระเมรุมาศแล้ว ซึ่งเป็นเรื่องที่เข้าใจคลาดเคลื่อน

พระเมรุมาศซึ่งถูกอ้างว่าเป็นที่ประดิษฐานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมไปถึงพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


ข้อมูลจาก :

หนังสือ “งานศพยุคแรกอุษาคเนย์” โดยสุจิตต์ วงษ์เทศ.สำนักพิมพ์นาตาแฮก 2560.

สุจิตต์ วงษ์เทศ : พระเมรุมาศ แรกมียุคอยุธยา สมัยพระเจ้าปราสาททอง, จาก https://www.matichon.co.th/columnists/news_362343


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 17 ตุลาคม 2560