“วัดเจดีย์หลวง” จ. เชียงใหม่ วัดกลางเมืองสำคัญที่ “ครูบาศรีวิชัย” ไม่เลือกบูรณะ

ผู้เขียน	ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 31 ธันวาคม พ.ศ.2566

“ครูบาศรีวิชัย” ได้รับการขนานนามว่าเป็น “เจ้าตนบุญแห่งล้านนา” หรือผู้มีบุญญาธิการสูงส่งที่สะสมไว้ข้ามภพข้ามชาติ ครูบาศรีวิชัยได้รับการยกย่องเชิดชูจากชาวเชียงใหม่และพื้นที่ใกล้เคียง เนื่องจากท่านได้ทำประโยชน์ให้กับสังคมเหลือคณานับ อย่างการสร้างถนนขึ้นดอยสุเทพ ทั้งยังบูรณะวัดต่าง ๆ มากมาย เช่น วัดพระธาตุหริภุญชัย, วัดพระเจ้าตนหลวง, วัดพระสิงห์ ทว่ามีอยู่วัดหนึ่งที่ครูบาศรีวิชัยไม่บูรณะ นั่นคือ “วัดเจดีย์หลวง” จ. เชียงใหม่ แม้จะเป็นวัดที่สำคัญอย่างมากก็ตาม

“วัดเจดีย์หลวง” หรือในอดีตคือ “วัดโชติการาม” ว่ากันว่าชื่อของวัดแห่งนี้มีที่มาจาก 2 เรื่องเล่า บ้างก็ว่าเกิดจากอุบาสกผู้หนึ่งที่เลื่อมใสในพระธาตุเจดีย์แห่งนี้มาก จนนำผ้าชุบน้ำมันมาจุดเป็นประทีปจนลุกโชติช่วง บ้างก็ว่าเป็นเพราะความสูงใหญ่ของเจดีย์ที่คล้ายเชิงเทียนที่มีเปลวลุกโชติช่วง จึงทำให้ได้ชื่อว่าวัดโชติการาม

ส่วนประวัติวัด หากอ้างอิงตามตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ เชื่อว่าสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1934 โดยพญาแสนเมืองมา โปรดฯ ให้สร้างขึ้นกลางเมืองเชียงใหม่ เพื่อบรรจุพระบรมธาตุและอุทิศพระราชกุศลแด่พญากือนา พระราชบิดาของพระองค์ แต่ท้ายที่สุดพญาแสนเมืองมาสวรรคตไปก่อน จึงทำให้พระนางเจ้าติโลกจุฑาราชเทวี มเหสี ทรงสานงานต่อจนเสร็จสมบูรณ์

เรื่องราวที่ถ่ายทอดในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่มีเพียงเท่านี้ ทว่าปรากฏเหตุการณ์ต่อมาใน “ชินกาลมาลีปกรณ์” วรรณกรรมพุทธศาสนาภาษาบาลี กล่าวว่า เมื่อ พ.ศ. 2022 พระเจ้าติโลกราช โปรดฯ ให้ หมื่นด้ามพร้าคต นายช่างเอก เติมแต่งพระเจดีย์องค์นี้ให้ใหญ่ขึ้น ทั้งยังเปลี่ยนรูปแบบทรงเจดีย์ จาก 5 ยอด เป็นยอดเดียว หรือที่เรียกว่าเจดีย์ “ทรงกระพุ่มยอดเดียว” ซึ่งเป็นที่นิยมมากช่วงพุทธศตวรรษที่ 21

เจดีย์ประจำวัดแห่งนี้ยังมียอดคล้ายคลึงกับกู่บรรจุพระบรมอัฐิของพระเจ้าติโลกราช ในอดีตมีความสูงถึง 80 เมตร จนได้รับการขนานนามว่า “ราชกูฏ” หรือ “กู่หลวง” ทว่าสมัยพระนางจิรประภาเทวี เกิดแผ่นดินไหวรุนแรง จึงทำให้ยอดของเจดีย์หักโค่นลงเหลืออย่างที่เห็นในปัจจุบัน

วัดเจดีย์หลวง เรียกได้ว่าเป็นพุทธสถานแห่งหนึ่งที่มีความสำคัญอย่างมาก เพราะถือเป็น “วัดกลางเมือง” สมัยรัชกาลที่ 5 เกิดการเผยแผ่ธรรมยุติกนิกายใหม่จากกรุงเทพฯ ขึ้นมาเชียงใหม่ ซึ่งวัดเจดีย์หลวงถือเป็นศูนย์กลางของธรรมยุติกนิกายในเชียงใหม่

เมื่ออ่านจนถึงตรงนี้แล้วคงจะทราบได้ว่า “วัดเจดีย์หลวง” มีความสำคัญอย่างมาก แล้วทำไม “ครูบาศรีวิชัย” จึงไม่เลือกบูรณะเจดีย์หลวง?

จากการสันนิษฐานของนักวิชาการหลายคน คาดว่าเป็นเพราะวัดเจดีย์หลวงเป็นศูนย์กลางของธรรมยุติกนิกายใหม่จากกรุงเทพฯ ในเชียงใหม่ เข้ามาพร้อมกับอำนาจทางการเมือง และนั่นอาจเป็นต้นเหตุทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างสถาบันสงฆ์ในล้านนา ซึ่งการแปรเปลี่ยนนี้ส่งผลให้ครูบาศรีวิชัยต้องอธิกรณ์หลายครั้ง จึงน่าจะเป็นเหตุผลหนึ่งที่คาดได้ว่าทำไมท่านถึงไม่บูรณะวัดเจดีย์หลวง

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่