| ผู้เขียน | กมลวรรณ ยุทธศิลป์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“ปริศนาธรรมลิงสามตัว” (The 3 Wise Monkeys) มีนัยแฝงอะไรในซีรีส์ The White Lotus ซีซัน 3 ?
จากซีรีส์ The White Lotus ซีซัน 3 (2025) ซีรีส์อเมริกันแนวดราม่าคอเมดี้ เนื้อหาเสียดสีสังคม ผลงานเดบิวต์ในฐานะนักแสดงครั้งแรกของ “ลิซ่า ลลิษา มโนบาล” ซูเปอร์สตาร์ชาวไทยที่โด่งดังมาก่อนหน้าในชื่อ Lisa BLACKPINK ซีซันนี้ มีธีมหลักเกี่ยวกับการเสียดสีศาสนาและสังคมไทย ถ่ายทอดเรื่องราวของกลุ่มเศรษฐีที่ไปพักผ่อน ณ รีสอร์ตหรู จนนำไปสู่ความวุ่นวายต่าง ๆ มากมาย
ในตอน “เหล้าเก่าในขวดใหม่” ซึ่งเป็นตอนแรกของซีรีส์ซีซันล่าสุด มีฉากที่ 3 พี่น้อง ครอบครัวแรทลิฟฟ์ ทายาทมหาเศรษฐีนั่งเรียงกันบนเรือระหว่างเดินทางไปยังรีสอร์ต ชายคนแรกใส่แว่นตาดำ หญิงที่นั่งตรงกลางใส่หูฟัง และชายคนสุดท้ายยกเครื่องดื่มขึ้นมาดื่ม ซึ่งในซีนนี้ขวดบังปากพอดี
หลายคนจึงวิเคราะห์ว่า หรือฉากนี้จะมีนัยถึง “ปริศนาธรรมลิงสามตัว” (The 3 Wise Monkeys) ที่สามารถตีความได้ทั้งแบบตะวันออกและตะวันตก ?
เรามาทำความรู้จักกันก่อนว่า “ลิง 3 ตัว” คืออะไร และเกี่ยวข้องกับสิ่งที่ซีรีส์จะสื่อหรือไม่ ?
ปริศนาธรรมลิงสามตัวในมุมมองชาวตะวันออก
การแสดงภาพของลิงสามตัวในท่าทางที่แตกต่างกัน ปรากฏขึ้นครั้งแรกที่ญี่ปุ่น ยุคเอโดะ ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 โดยเป็นภาพแกะสลัก ณ ศาลเจ้านิโกโทโชกุ เมืองนิกโกะ สร้างขึ้นเพื่ออุทิศแก่ โทกุกาวะ อิเอยาสุ ผู้ก่อตั้งตระกูลโทกุกาวะ ซึ่งศาลเจ้าแห่งนี้ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก UNESCO World Heritage Site ใน ค.ศ. 1999
ภาพแกะสลักลิงสามตัวบนประตูศาลเจ้า สื่อถึงการหลีกเลี่ยงสิ่งชั่วร้าย และเป็นการเตือนให้คนรักษาศีลธรรม โดยคำสอนนี้มีรากฐานมาจากทั้งขงจื๊อและพุทธศาสนา
ลิงแต่ละตัวมีชื่อและความหมายดังนี้
มิซารุ (Mizaru) ลิงที่เอามือปิดตา หมายถึง “ไม่มองความชั่ว” เป็นการสื่อถึงการไม่รับรู้สิ่งไม่ดีด้วยการมอง
คิกาซารุ (Kikazaru) ลิงที่เอามือปิดหู หมายถึง “ไม่ได้ยินความชั่ว” เป็นการสื่อถึงการไม่รับรู้สิ่งไม่ดีด้วยการฟัง
อิวาซารุ (Iwazaru) ลิงที่เอามือปิดปาก หมายถึง “ไม่พูดความชั่ว” เป็นการสื่อถึงการไม่กล่าววาจาในสิ่งไม่ดี
บางตำนานกล่าวถึงลิงตัวที่สี่ ชื่อว่า “ชิซารุ” (Shizaru) ซึ่งหมายถึง “ไม่ทำความชั่ว” ซึ่งเป็นการสื่อถึงการไม่กระทำในสิ่งไม่ดี และลิงก็เป็นตัวแทนของจิตใจมนุษย์ ที่มีกิเลสตัณหาไม่จบสิ้น
ราวปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 หลังจากญี่ปุ่นเปิดประเทศ ช่วงการปฏิรูปเมจิ ภาพลิงสามตัวได้เผยแพร่ผ่านงานศิลปะ วรรณกรรม และแนวคิดทางตะวันออก ซึ่งมีอิทธิพลต่อวงการปัญญาชนตะวันตก สัญลักษณ์ลิงสามตัวจึงเป็นที่รู้จักและได้รับความสนใจในหมู่ชาวตะวันตก
ลิงสามตัวผ่านมุมมองของชาวตะวันตก
ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 เหล่าทหารมักพกรูปปั้นลิงสามตัวขนาดเล็ก เพื่อเป็นเครื่องรางเตือนใจก่อนสู้รบ ดังสำนวนฝั่งตะวันตกที่กล่าวว่า
“See no evil, hear no evil, speak no evil” หรือ “ไม่มอง ไม่ฟัง ไม่พูดหรือกระทำในสิ่งที่ค้านกับความเหมาะสม”
ต่อมา สำนวนนี้กลายเป็นคำกล่าวที่ใช้กันทั่วไปในชีวิตประจำวัน สะท้อนแนวคิดในการดำเนินชีวิต “ความไม่รู้คือความสุข” ซึ่งหมายถึงการหลีกเลี่ยงความชั่วร้าย โดยการไม่สนใจหรือไม่เข้าร่วมในสิ่งที่ไม่ดี ที่จะนำไปสู่ชีวิตที่สงบสุข
ในบริบทสังคมไทย อาจมีความหมายคล้ายกับสำนวน “เอาหูไปนา เอาตาไปไร่” เพราะบางครั้งภาพของลิงสามตัวก็เป็นสัญลักษณ์ในการวิจารณ์ความเฉยเมยของสังคมหรือการหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ
ปัจจุบัน ลิงสามตัว (The 3 Wise Monkeys) ยังคงเป็นที่รู้จักทั่วโลก มักจะปรากฏในรูปของอิโมจิ ภาพล้อเลียน และงานศิลปะร่วมสมัย
อย่างในประเทศไทย ที่วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร (วัดภูเขาทอง) กรุงเทพฯ มีการนำรูปปั้นปริศนาธรรมลิงสามตัวมาตกแต่งภายในวัดด้วย
Chris Tweten ใน Unsplash)
ทุก ๆ ซีซันของซีรีส์ The White Lotus จะมีการเสียดสีสังคมและวัฒนธรรมในสถานที่ที่เหล่ามหาเศรษฐีไปเยี่ยมเยียน อย่าง ซีซัน 1 (2021) เหตุเกิดที่ฮาวาย ซึ่งผู้กำกับ ไมค์ ไวท์ (Mike White) ตั้งใจเสียดสีด้านมืดของคนรวย ต่อมาในซีซัน 2 (2022) เหตุเกิดในเกาะซิซิลี ประเทศอิตาลี ที่เสียดสีเรื่องการทุจริต สิทธิพิเศษของคนรวย และเรื่องอื้อฉาวทางเพศ
ล่าสุด ซีซัน 3 เรื่องราวสุดวุ่นวายเกิดขึ้นที่ประเทศไทย ซึ่ง ไมค์ ไวท์ จงใจสอดแทรกประเด็นศาสนาผ่านตัวละคร ไพเพอร์ แรทลิฟฟ์ (Piper Ratliff) ผู้สนใจหลักคำสอนของพุทธศาสนา ซึ่งเป็นหัวข้อทำวิทยานิพนธ์ ที่ทำให้ครอบครัวนี้ต้องเดินทางมาพักผ่อนที่เมืองไทยด้วยกัน ซึ่งไม่ว่าจะซีซันไหน ๆ ทุกตัวละครจะต้องพัวพันกับความลับ การโกหก ปัญหาทางศีลธรรม และรีสอร์ต White Lotus เหมือนเดิม
ไมค์ ไวท์ อาจจงใจใส่ปริศนาธรรมลิงสามตัวและฉากสามพี่น้องแรทลิฟฟ์ เพื่อเสียดสีศาสนาและศีลธรรมก็เป็นได้ หรืออาจเป็นเพียงความบังเอิญก็อาจเป็นไปได้เช่นกัน ส่วนเรื่องราวต่อไปจะเป็นอย่างไร ติดตามต่อได้ใน The White Lotus ซีซัน 3 ทั้ง 8 ตอน ผ่านสตรีมมิ่งออนไลน์ Max ทุกวันจันทร์ เวลา 10.00 น.
อ่านเพิ่มเติม :
- เจาะลึกช็อตต่อช็อต “จิตรกรรมไทย” ในซีรีส์ “The White Lotus” ซีซั่น 3
- เห้งเจีย ลิงในนิยายไซอิ๋ว กลายเป็นเทพที่คนจีนกราบไหว้ และแพร่เข้าไทยได้อย่างไร
- อัตลักษณ์ลิงยุค “ลูกหลานหนุมาน” ถึง “ลูกศิษย์เจ้าพ่อพระกาฬ” ที่บางคนอาจยังไม่รู้
อ้างอิง :
https://encyclopedia.pub/entry/32814
https://emojipedia.org/see-no-evil-monkey
https://nasirkunduzi.medium.com/the-three-wise-monkeys-ce8fa8aa06d9
https://www.bookbrowse.com/expressions/detail/index.cfm/expression_number/671/see-no-evil-hear-no-evil-speak-no-evil
www.threemonkeysphuket.com/the-meaning-behind-three-wise-monkeys/
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ 2568
