“วัดมหาธาตุ” ในประเทศไทยมีกี่แห่ง อยู่ไหนบ้าง?

เจดีย์รอบองค์พระบรมธาตุเจดีย์ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาจังหวัดนครศรีธรรมราช วัดมหาธาตุในประเทศไทย — เจดีย์รอบองค์พระบรมธาตุเจดีย์ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาจังหวัดนครศรีธรรมราช (ภาพจาก คลังสารสนเทศนครศรีธรรมราช, ศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษา มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์)

ผู้เขียน	กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ.2567

“วัดมหาธาตุ” เป็นวัดที่มีความสำคัญ เพราะโดยหลักแล้วชื่อนี้มาจาก “มหาธาตุ” หรือพระอัฐิธาตุของพระพุทธเจ้า (พระบรมสารีริกธาตุ) ซึ่งบรรจุอยู่ในพระสถูปเจดีย์หรือพระปรางค์ของวัด

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง หรือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรวิหาร ตำบลศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย เมื่อ พ.ศ. 2450 (ภาพจาก เที่ยวเมืองพระร่วง)

เราจะพบว่าประเทศไทยมีวัดชื่อ “มหาธาตุ” เยอะแยะมากมาย โดยเป็น “อารามหลวง” และมักเป็นวัดสำคัญประจำเมืองหรือจังหวัด

แล้ววัดมหาธาตุในประเทศไทยมีกี่แห่งกันแน่ อยู่ที่ไหนบ้าง? รายชื่อวัดมหาธาตุในประเทศไทย มีดังต่อไปนี้

1. วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

2. วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร เขตบางเขน กรุงเทพมหานคร

3. วัดมหาธาตุ อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

4. วัดมหาธาตุ อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย

5. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรวิหาร หรือวัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง (วัดพระปรางค์) อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย

6. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร (วัดใหญ่) อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก

7. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี

8. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อำเภอเมืองสุพรรณบุรี จังหวัดสุพรรณบุรี

9. วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช

10. วัดมหาธาตุวรวิหาร หรือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (วัดหน้าพระธาตุ) อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี

11. วัดมหาธาตุวรวิหาร อำเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี

12. วัดมหาธาตุ (วัดพระรอด) อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย

13. วัดมหาธาตุ อำเภอสรรคบุรี จังหวัดชัยนาท

14. วัดมหาธาตุ (พระธาตุนคร) อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม

15. วัดมหาธาตุ อำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร

16. วัดมหาธาตุ อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ จังหวัดเพชรบูรณ์

17. วัดมหาธาตุ อำเภอเมืองยโสธร จังหวัดยโสธร

18. วัดมหาธาตุ อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดยโสธร

19. วัดมหาธาตุ อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์

20. วัดมหาธาตุ อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์

21. วัดพระบรมธาตุทุ่งยั้ง อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์

22. วัดพระฝางสวางคบุรีมุนีนาถ หรือวัดพระฝาง (อดีตวัดมหาธาตุประจำเมืองสวางคบุรี) อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์

23. วัดมหาธาตุ อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย

24. วัดมหาธาตุเทพจินดา (วัดพระธาตุบ้านเดียม) อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี

25. วัดมหาธาตุวชิรมงคล อำเภออ่าวลึก จังหวัดกระบี่

ปัจจุบันเราจึงพบบัญชีรายชื่อวัดมหาธาตุในประเทศไทยทั้งสิ้น 25 แห่ง จากทั่วประเทศ

ความเป็นมาของวัดมหาธาตุมาจากวัดหลวงในอดีตจะถูกสร้างขึ้นเพื่อประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ และสถาปนาให้เป็นวัดสำคัญคู่บ้านคู่เมือง จนได้รับการขนานนามตามความนิยมในแต่ละภูมิภาคว่า “วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ” “วัดพระบรมธาตุ” หรือเรียกสั้น ๆ ว่าวัดมหาธาตุ

ด้านการศึกษา บทบาทสำคัญของวัดมหาธาตุคือการเป็นแหล่งเรียนรู้สำคัญทางประวัติศาสตร์การเมือง ศาสนา และศิลปะ แต่ปัจจุบันวัดหลายแห่งถูกเบียดบังคุณค่านั้น ๆ จากพุทธพาณิชย์ วัดมหาธาตุบางแห่งยังถูกทิ้งร้างกลายเป็นซากโบราณสถานหรือเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม