| ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
|---|---|
| เผยแพร่ |
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชโอรสและพระราชธิดารวมแล้วหลายสิบพระองค์ แต่ละพระองค์ทรงมีพระนามลำลองที่สมเด็จพระบรมชนกนาถและชาววังเรียกขานแตกต่างกันไป แล้วพระนามลำลองพระราชโอรสพระราชธิดาในรัชกาลที่ 5 บางพระองค์มีอะไรบ้าง
พระนามลำลองพระราชโอรสพระราชธิดาในรัชกาลที่ 5
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีวิไลยลักษณ์ สุนทรศักดิ์กัลยาวดี กรมขุนสุพรรณภาควดี พระราชธิดาในรัชกาลที่ 5 เมื่อครั้งยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ ประสูติแต่คุณแพ เมื่อ พ.ศ. 2411
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกขานพระนามกรมขุนสุพรรณภาควดี ผู้ทรงเป็น “ลูกคู่ทุกข์คู่ยาก” อย่างเอ็นดูว่า “เจ้าหนู” แม้ว่าต่อมาจะทรงมีพระราชโอรสและพระราชธิดาอีกหลายพระองค์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน์ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร ประสูติแต่สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี เมื่อ พ.ศ. 2420
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกขานพระนามเจ้าฟ้าหญิงพระองค์แรก ที่ประสูติในเศวตฉัตรว่า “ลูกหญิง”
พระเจ้าลูกเธอพระองค์นี้ทรงมีพระสิริโฉมงดงามยิ่ง ถึงขั้นที่สมเด็จพระบรมชนกนาถทรงถึงขั้นออกพระโอษฐ์ว่า “ลูกพ่องามเหมือนเทวดา”
สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ประสูติแต่สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เมื่อ พ.ศ. 2421
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกขานพระนามมกุฎราชกุมารพระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์พระองค์นี้ว่า “ชายใหญ่”
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อ พ.ศ. 2424
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกขานพระนามลำลองรัชกาลที่ 6 เมื่อครั้งที่ยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ ว่า “โต” ดังปรากฏในหนังสือ “ประวัติต้นรัชกาลที่ 6” ซึ่งเป็นบันทึกส่วนพระองค์ในรัชกาลที่ 6 ตอนที่สมเด็จพระบรมชนกนาถโปรดให้พระราชโอรสไปหยิบสิ่งของในพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ที่มีบรรยากาศวังเวงว่า “โต, จะรับใช้พ่อได้หรือไม่”
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ประสูติแต่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อ พ.ศ. 2426
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกขานพระนามพระราชโอรสพระองค์นี้ว่า “เล็ก”
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา ประสูติแต่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อ พศ. 2432
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกขานพระราชโอรสพระองค์นี้ว่า “เอียดเล็ก”
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านิภานภดล วิมลประภาวดี กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี ประสูติแต่พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา เมื่อ พ.ศ. 2429
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกพระราชธิดาพระองค์นี้ว่า “หญิงเล็กนิภา”
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลนาคนพีสี (อ่านว่า วิ-มล-นาค-นะ-พี-สี) ประสูติแต่เจ้าดารารัศมี พระราชชายา เมื่อ พ.ศ. 2432
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกพระนามพระราชธิดาพระองค์น้อยว่า “ลูกหญิงวิมลนาค” ดังปรากฏในพระราชหัตถเลขาถึงพระยาวรพงศ์ วันที่ 9 พฤศจิกายน ร.ศ. 128 ว่า
“นางดาราโทรเลขลงมาบอกว่า รูปพระเจ้ากาวิโรรสสุริวงษ รูปเจ้าอุษา และรูปพระเจ้าอินทรวิไชยานน รูปเจ้าเทพไกรสร รูปลูกหญิงวิมลนาคที่ติดอยู่ที่เรือนในวัง อยากให้เอามาติดที่เรือนใหม่ให้เรียกกุญแจเรือนที่คุณท้าวศรีสัจจา”
รัชกาลที่ 5 ทรงเรียกพระนามพระราชโอรสพระองค์นี้ว่า “อุรุพงษ์”
สมเด็จพระบรมชนกนาถโปรดให้พระองค์เจ้าอุรุพงษ์รัชสมโภชอยู่ใกล้ชิดติดพระองค์ตลอดเวลา และทรงเอ็นดูพระราชโอรสพระองค์นี้อย่างยิ่ง
ดังปรากฏในพระราชหัตถเลขาที่ทรงมีถึงเจ้าฟ้านิภานภดล ที่ทรงเล่าถึงพระราชโอรสรุ่นเล็กพระองค์นี้อยู่เสมอ เช่น “…คนอื่นๆ ที่มาด้วยกันอ้วนขึ้นทุกคน อุรุพงษ์เห็นจะยิ่งกว่าเพื่อน แก้มเป็นกระติก เพราะแกลงมืออ้วนมาเสียแต่อยู่ในเรือแล้ว มาถึงที่นี่เข้าแก้มแดง…”
ทั้งหมดนี้เป็นส่วนหนึ่งของพระนามลำลองพระราชโอรสพระราชธิดาในรัชกาลที่ 5 ที่ปรากฏหลักฐานสืบมาถึงปัจจุบัน
อ่านเพิ่มเติม :
- พระองค์เจ้าศรีวิไลยลักษณ์ ลูกหญิงหนึ่งเดียว ที่รัชกาลที่ 5 ทรงสร้าง “เขาไกรลาส” ให้ในพระราชพิธีโสกันต์
- เจ้าฟ้ากรรณาภรณ์เพ็ชรรัตน์ พระราชธิดาพระองค์น้อยใน ร. 5 ผู้สิ้นพระชนม์พร้อม “พระนางเรือล่ม”
- เจ้าฟ้าพาหุรัตมณีมัย พระราชธิดาในรัชกาลที่ 5 ที่มาชื่อถนนพาหุรัด
อ้างอิง :
กฤษณะ โสภี. “เจ้านายพระองค์ใดไม่กลัวผี? กล้าไปหยิบของในพระที่นั่งจักรพรรดิพิมานอันวังเวง ถวาย ร.5”.
กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม. “ตำนานใน ‘กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร’ พระราชธิดาที่ร.5 ออกพระโอษฐ์ ‘งามเหมือนเทวดา’”.
เสมียนอารีย์. “2 ตุลาคม 2432 วันประสูติพระองค์เจ้าวิมลนาคนพีสี พระราชธิดาเจ้าดารารัศมี”.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 8 ตุลาคม 2567
