“มหาอุด” ไสยศาสตร์โบราณ ว่าด้วยเรื่องพิธีกรรมและสิ่งศักดิ์สิทธิ์

โบสถ์ มหาอุด
โบสถ์มหาอุด วัดนางสาว อำเภอกระทุ่มแบน จะงหวัดสมุทรสาคร (ภาพจาก https://www.matichon.co.th)

เรื่องไสยศาสตร์เป็นสิ่งที่อยู่คู่สังคมไทยมาช้านาน หนึ่งในนั้นคือ “มหาอุด” ที่เราได้ยินกันบ่อยๆ แต่คำนี้หมายถึงอะไรกันแน่?

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา ให้ความหมายคำว่า “อุด” ว่าหมายถึง จุกช่อง หรือ ปิดให้แน่น คำนี้อาจประกอบกับคำว่า “มหา” ซึ่งหมายถึง ใหญ่ ยิ่งใหญ่ คำว่า “มหาอุด” จึงแปลได้ว่า อุดอย่างยิ่งใหญ่

มหาอุดมีหลายความหมาย แต่ไม่ว่าจะแบบไหนก็มักเกี่ยวข้องกับเรื่องพิธีกรรมและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ มีการใช้หลักๆ อยู่ 3 อย่าง คือ โบสถ์ พระเครื่อง และวิชาหรืออาคม

หนึ่งคือ “โบสถ์มหาอุด” เป็นโบสถ์ที่มีลักษณะเฉพาะคือ ผนังก่อเป็นผนังทึบ ไม่มีหน้าต่าง (บ้างว่ามีหน้าต่างหรือเจาะช่องแสงได้) ที่สำคัญคือโบสถ์ต้องมีประตูเข้าออกเพียงประตูเดียวที่ด้านหน้าเท่านั้น

โบสถ์มหาอุดนิยมสร้างในสมัยอยุธยา เช่น วัดนางสาว บ้านบางท่าไม้ อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา แม้โบสถ์เป็นงานก่อสร้างในยุคปัจจุบัน แต่ก็เป็น “โบสถ์มหาอุด” ที่ไม่มีหน้าต่าง ผนังทึบทุกด้าน มีเพียงประตูเพียง 1 บาน ที่ด้านหน้าโบสถ์เท่านั้น

ด้วยรูปแบบของ “โบสถ์มหาอุด” น่าจะลดเสียงรบกวนจากภายนอกได้มาก จึงเหมาะสำหรับพระสงฆ์ทำสังฆกรรมอย่างมีสมาธิ นอกจากนี้ โบสถ์มหาอุดยังขึ้นชื่อเรื่อง “ความขลัง” เหมาะสำหรับพิธีปลุกเสกพระเครื่อง, วัตถุมงคล หรือการประกอบพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ

หนึ่งคือ “พระมหาอุด” พระเครื่องที่ปิดทวารทั้ง 9 คือ ตา, หู, จมูก, ปาก และทวาร ที่ขึ้นชื่อว่าศักดิ์สิทธิ์ทางป้องกันอาวุธและทางเมตตามหานิยม แต่ไม่ให้สตรีมีครรภ์ไหว้บูชาหรือพกติดตัว ฯลฯ ด้วยชื่อ “มหาอุด” ทำให้เกรงกันว่าจะคลอดยาก

หนึ่งคือ “วิชามหาอุด”  วิชาไสยศาสตร์ไทยโบราณ ซึ่งเป็น 1 ใน 5 ของวิชาคงกระพันชาตรี ที่นิยมใช้บริกรรมคาถาเพื่อป้องกันตัวและทำเครื่องราง นิยมใช้กับปืนโดยเฉพาะ

เชื่อว่า พุทธคุณของคาถาจะทำให้ปืนที่ยิงมีปัญหาใช้งานไม่ได้ เช่น ทำให้ลูกปืนเกิดขัดลำกล้องหรือลูกด้าน, ทำให้ปากกระบอกปืนแตก ฯลฯ ส่วนลูกปืนที่ด้านนิยมนำมาทำเครื่องรางด้วย มีตำนานว่า คาถามหาอุด พระพุทธเจ้าทรงใช้ห้ามนายขมังธนูที่กำลังจะยิงพระองค์

คลิกอ่านเพิ่ม:

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


ข้อมูลจาก

“อุด-มหาอุด” ใน, บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม  พ.ศ. 2551.

ประคอง นิมมานเหมินทร์. “คงกระพันชาตรี” ในสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคกลาง เล่ม 2, มูลนิธิสารานุกรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์ จัดพิมพ์เนื่องในพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542.


เผยแพรในระบบออนลไน์ครั้งแรกเมื่อ 29 เมษายน 2567