ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
---|---|
เผยแพร่ |
แม่ฮ่องสอน จังหวัดหนึ่งทางภาคเหนือของไทย กับสมญานาม “เมืองสามหมอก” หรือ “เมืองในหมอก” มีความหมายว่าอย่างไร?
จากคำขวัญจังหวัด ที่ว่า “หมอกสามฤดู กองมูเสียดฟ้า ป่าเขียวขจี เมืองผู้คนดี ประเพณีงาม ลือนามถิ่นบัวตอง” พอจะเป็นหลักฐานได้ว่า ฉายา “เมืองสามหมอก” ของแม่ฮ่องสอนไม่ได้มีอยู่หรือเกิดขึ้นแบบลอย ๆ แต่เป็นอัตลักษณ์สำคัญที่ฝ่ายปกครองเห็นควรว่าสามารถชูเป็น “จุดเด่น” หรือ “จุดขาย” ได้
หากลองพิจารณาถึงความหมายของสมญานามนี้แบบเบื้องต้น หลายท่านคงนึกถึง “หมอก” ที่ปกคลุมพื้นที่จังหวัดตลอดทั้งปี เรียกได้ว่ายาวนานครบ 3 ฤดู กลายเป็นที่มาของ “สามหมอก”
แต่จังหวัดแม่ฮ่องสอนหนาวเย็นตลอดปี จนมีโอกาสสัมผัสไอหมอกยาวนานขนาดนั้นเลยหรือ?
เมืองสามหมอก แม่ฮ่องสอน
ภูมิประเทศของแม่ฮ่องสอนนั้นเต็มไปด้วยภูเขาสลับซับซ้อน อุดมไปด้วยป่าไม้ และมีที่ราบลุ่มหรือที่ราบหุบเขาเป็นส่วนน้อย ซึ่งตัวเมืองหรือชุมชนจะตั้งอยู่ตามหุบเขา อย่างไรก็ตาม แม้จะมีอากาศหนาวจัดในฤดูหนาว แต่… พื้นที่เหล่านี้มีสภาพ “ร้อนจัด” ในฤดูร้อนเช่นกัน
หรือหมอกที่ถูกอ้างอิงถึงนี้ ไม่ใช่ “หมอก” ในสภาพละอองน้ำขนาดเล็ก หรือไอน้ำที่กลั่นตัวอยู่ตามอากาศใกล้พื้นดินเพียงอย่างเดียว แต่เป็นมากกว่านั้น
ก่อนวิกฤตหมอกควันภาคเหนือจะรุนแรงอย่างทุกวันนี้ (พ.ศ. 2566) แม่ฮ่องสอน คือจังหวัดที่มีปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่ไม่เหมือนจังหวัดอื่น ต้องบอกว่า อาจจะเหมือนบ้าง แต่จังหวัดอื่นไม่โดดเด่นเท่าแม่ฮ่องสอน ก็ว่าได้…
เพราะนอกจากจะมี “หมอกน้ำค้าง” ในฤดูหนาว “หมอกเมฆ” ในฤดูฝน แม่ฮ่องสอนยังมี “หมอกควัน” ในฤดูร้อน
หมอกควันเหล่านี้มาจากไหน? ไม่ต้องสืบเลยว่าคือ ไฟป่าและการเผาไหม้นั่นแหละ ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและฝีมือมนุษย์ จากเชื้อไฟจำพวกไม้แห้งท่ามกลางอากาศร้อนจัดในฤดูร้อน และฝีมือมนุษย์จากกิจกรรมทางการเกษตร โดยเฉพาะการเผาตอซังข้าวเพื่อปรับหน้าดินสำหรับปลูกกระเทียมและถั่วเหลือง การเผาป่าเพื่อทำไร่เลื่อนลอย ตลอดจนการทำให้เกิดประกายไฟในกิจกรรมอื่น ๆ ทั้งแบบตั้งใจและไม่ตั้งใจ
เป็นที่มาของนามเมืองโด่งดัง เพราะมีทั้งหมอกน้ำค้าง หมอกเมฆ และหมอกควัน ครบ 3 ฤดู แบบเน้น ๆ !

กล่าวได้ว่า อัตลักษณ์ของจังหวัดแม่ฮ่องสอนที่มีส่วนประกอบสร้างคำเรียกเมืองสามหมอกไม่เพียงมาจากธรรมชาติเท่านั้น แต่มาจากท้องถิ่นหรือมนุษย์เป็นส่วนสำคัญด้วย ทั้งนี้ ปัญหาจากหมอกควันในอดีตยังไม่สะสมจนทวีความรุนแรงในระดับที่ส่งผลเสียต่อสภาพแวดล้อมและสุขภาพของผู้คนเหมือนเช่นในปัจจุบัน
ทราบแบบนี้แล้ว ชักไม่แน่ใจว่า คนแม่ฮ่องสอน ตลอดจนคนไทยทั้งหลาย ยังรู้สึก “โรแมนติก” กับคำว่า “เมืองสามหมอก” อยู่หรือไม่…

อ่านเพิ่มเติม :
- จังหวัดปราจีนบุรี มาจากไหน เป็นมาอย่างไร
- ชื่อจังหวัด “ร้อยเอ็ด” มาจากไหน? ทำไมถึงไม่เป็น “สิบเอ็ด”??
- “อำนาจเจริญ” จังหวัดที่ 75 ของไทย ทำไมถึงชื่อ “อำนาจเจริญ”
อ้างอิง :
คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ. (2542). วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดแม่ฮ่องสอน. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 28 มีนาคม 2566