“เจดีย์ทรงปรางค์ของกรุงศรีอยุธยา” เจดีย์ที่ผสมผสานวัฒนธรรมจาก 3 ราชธานี

เมื่อ สุโขทัย เจริญรุ่งเรืองขึ้นแล้ว ราชธานีภาคกลาง หรือกรุงศรีอยุธยาก็อยู่ในแหล่งสืบทอดความเกี่ยวข้องอย่างลึกซึ้ง จากศิลปวัฒนธรรมขอมสมัยเมืองพระนคร จึงมีการปรับปรุงลักษณะของปราสาทแบบขอมในศิลปะลพบุรี หรือปรางค์ขอม ก่อนจะเกิด “เจดีย์ทรงปรางค์ของกรุงศรีอยุธยา” ที่รวบรวมความสวยงามของเจดีย์ 3 ราชธานี

เจดีย์ทรงปรางค์ของกรุงศรีอยุธยา ถือเป็นเจดีย์รูปแบบหนึ่งที่มีความเกี่ยวข้องกับรูปแบบเจดีย์จาก 3 ราชธานี ได้แก่ เชียงใหม่ (ล้านนา), กรุงศรีอยุธยา และสุโขทัย ซึ่งความข้องเกี่ยวดังกล่าวนั้น ปรากฏให้เห็นผ่านความวิจิตรงดงามของตัวเจดีย์

ตั้งแต่ ทรงแท่งเหลี่ยมหยัก มุมคล้ายทรงฝักข้าวโพดจากอยุธยา ไล่มาถึงฐานสี่เหลี่ยมหลายชั้น ตั้งซ้อนลดหลั่นรองรับทรงแท่งหยักมุมที่สุโขทัย และมีทรงดอกบัวตูมเป็นยอดเจดีย์ทรงระฆังของเชียงใหม่ หรือล้านนา รวมไปถึงมีทรงแท่งหยักมุม รองรับทรงสูง ทั้งหมดนี้สะท้อนสุนทรียภาพที่แตกต่างของศิลปะแต่ละราชธานีทั้งสิ้น

อย่างไรก็ตาม เจดีย์ดังกล่าวยังคงปรากฏอยู่พื้นที่เดิมของสุโขทัย และได้รับความนิยมอย่างมาก ในหมู่คนไทย เช่น พระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง จ. สุโขทัย, วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร (วัดใหญ่) จ. พิษณุโลก เป็นต้น

อ่านเพิ่มเติม :

• ร.6 ทรงบันทึก ทอดพระเนตร ปาฏิหาริย์ “พระปฐมเจดีย์” สว่างโพลงทั้งองค์
• ทำไม “เจดีย์จุฬามณี” ถึงเป็นชื่อเจดีย์ยอดนิยม?
• เกร็ดความรู้ องค์ประกอบ “เจดีย์ทรงระฆัง” บัลลังก์ ปล้องไฉน มาลัยเถา มีที่มาจากไหน

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

อ้างอิง :

สันติ เล็กสุขุม. “คำช่าง ทรงระฆัง, บัลลังก์, ปล้องไฉน, มาลัยเถา”, ใน ศิลปวัฒนธรรม ฉบับเดือนมกราคม 2540.

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ (แบบเว็บไซต์) ครั้งแรกเมื่อ 2 กุมภาพันธ์ 2567