27 เมษายน 1994 ชาวแอฟริกาใต้ใช้สิทธิลงคะแนนเสียง “เลือกตั้ง” อย่างเท่าเทียมเป็นครั้งแรก

เนลสัน แมนเดลา หย่อนบัตร เลือกตั้ง ใน แอฟริกาใต้ — เนลสัน แมนเดลา ระหว่างการลงคะแนนในการเลือกตั้งปี 1994 ภาพโดย Paul Weinberg, via Wikimedia Commons

ผู้เขียน	กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่	วันเสาร์ที่ 27 เมษายน พ.ศ.2567

27 เมษายน 1994 ชาว “แอฟริกาใต้” ใช้สิทธิลงคะแนนเสียง “เลือกตั้ง” อย่างเท่าเทียมเป็นครั้งแรก

แอฟริกาใต้ เป็นรัฐที่ตั้งขึ้นจากพื้นฐานของอดีตอาณานิคมที่มีคนขาวกุมอำนาจทั้งด้านการเมืองและเศรษฐกิจ หลังการก่อตั้งสหภาพแอฟริกาใต้ในปี 1910 รัฐบาลคนขาวยิ่งผลักดันนโยบายแบ่งแยกสีผิว เอื้อประโยชน์ให้กับคนผิวขาวทั้งด้านภาษี การทำงาน บริการสาธารณะและสิทธิทางการเมือง

รัฐสภาที่มีแต่คนขาวได้ผ่านกฎหมายเพื่อสร้างระบบสถาบันของการปกครองแบบแบ่งแยกสีผิว กฎหมายขึ้นทะเบียนประชากรปี 1950 ได้แบ่งแยกชาวแอฟริกาใต้ทุกคนตามเชื้อชาติ กฎหมายห้ามการแต่งงานข้ามเชื้อชาติถูกประกาศในปี 1949 และกฎหมายว่าด้วยพฤติกรรมอันขัดต่อศีลธรรมปี 1950 ได้กำหนดห้ามการมีเพศสัมพันธ์ข้ามเชื้อชาติ และกฎหมายปราบปรามคอมมิวนิสต์ยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการเล่นงานผู้ต่อต้านโดยไม่ต้องผ่านการพิจารณาคดี

แอฟริกันเนชันแนลคองเกรส (ANC) กลุ่มการเมืองที่ต่อสู้เพื่อสิทธิทางการเมืองของคนผิวสีและคนผิวดำแอฟริกันได้ก่อตัวขึ้นในปี 1912 แต่ความไม่เป็นเอกภาพทำให้พรรคไม่ค่อยมีบทบาทใดๆ มากนัก จนกระทั่งถึงทศวรรษที่ 1940 ผู้นำรุ่นใหม่ได้กระตุ้นบทบาทของพรรคมากขึ้นรวมถึงการต่อต้านรัฐคนขาวด้วยกำลังทหาร หนึ่งในนั้นมี เนลสัน แมนเดลา ผู้นำคนสำคัญที่ลุกขึ้นท้าทายบรรดาผู้นำ ANC กลุ่มเดิมที่มีท่าทีกลางๆ และจุดประกายให้ขบวนการลุกฮือขึ้นมาต่อต้านรัฐบาลคนขาวอย่างแข็งกร้าวยิ่งขึ้น

ในปี 1960 กลุ่มแพนแอฟริกันคองเกรส (PAC) ซึ่งแยกตัวออกจาก ANC ในปี 1959 ได้จัดการเดินขบวนครั้งใหญ่เพื่อต่อต้านกฎหมายที่เลือกปฏิบัติต่อคนต่างเชื้อชาติก่อนถูกปราบปรามทำให้มีผู้เสียชีวิต 69 ราย จากนั้นรัฐบาลพรรคแห่งชาติ (National Party) ได้ประกาศให้ทั้ง PAC และ ANC เป็นกลุ่มนอกกฎหมาย ANC หันมาใช้มาตรการรุนแรงด้วยการก่อเหตุโจมตีรัฐบาลด้วยวิธีการแบบกองโจร แมนเดลาและผู้นำรายอื่นๆ ถูกจับกุมและตัดสินโทษให้จำคุกตลอดชีวิตในปี 1964

สมาชิก ANC ที่ยังเหลือรอดพยายามรักษาองค์กรเอาไว้ด้วยการเคลื่อนไหวนอกประเทศ จนกระทั่งองค์กรได้ฟื้นชีวิตขึ้นอีกครั้งในแอฟริกาใต้ในช่วงปลายทศวรรษ 1970 หลังเหตุการณ์สังหารหมู่คนผิวดำกว่า 600 ราย ระหว่างการจลาจลในปี 1976 และเมื่อเข้าถึงทศวรรษที่ 1980 แอฟริกาใต้ ได้เข้าสู้ภาวะที่ไม่ต่างจากสงครามกลางเมือง

ล่วงเข้าสู่ทศวรรษที่ 1990 ประธานาธิบดี (ในสมัยนั้น) เฟรเดอริก วิลเลม เดอ เคลิร์ก (Frederik Willem de Klerk) พยายามเดินหน้ายุตินโยบายแบ่งแยกสีผิว ยกเลิกคำสั่งแบน ANC ปลดปล่อยหรือยกเลิกการห้ามเข้าประเทศของกลุ่มนักโทษการเมือง เนลสัน แมนเดลา ได้ขึ้นเป็นประธานพรรค ANC ในปี 1991 และมีส่วนสำคัญในการเจรจากับประธานาธิบดีเดอ เคลิร์ก ระหว่างปี 1992-1993 ซึ่งนำไปสู่การเลือกตั้งทั่วไปที่ชาวแอฟริกาใต้ทุกเชื้อชาติมีสิทธิมีเสียงเท่าเทียมกันในปี 1994

ผลการ เลือกตั้ง วันที่ 27 เมษายน 1994 พรรค ANC ของแมนเดลาคว้าคะแนนเสียงเป็นอันดับ 1 ด้วยสัดส่วนราว 60 เปอร์เซนต์ ขณะที่พรรคแห่งชาติของ เดอ เคลิร์ก ตามมาห่างๆ ด้วยคะแนนเสียงราว 20 เปอร์เซนต์ ทำให้ เนลสัน แมนเดลา กลายเป็นประธานาธิบดีผิวดำคนแรกในประวัติศาสตร์แอฟริกาใต้ วันที่ 27 เมษายน ยังถูกกำหนดให้เป็นวันหยุดสาธารณะในฐานะ “วันแห่งอิสรภาพ” อีกด้วย

อ่านเพิ่มเติม :