22 มิถุนายน 2415 เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) มรณภาพ

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหมรํสี)
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหมรํสี)

22 มิถุนายน พ.ศ. 2415 เจ้าประคุณ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) มรณภาพ

“พระเทพกระวีมีพรรษายุกาลประกอบด้วยรัตตัญญูมหาเถรธรรมยั่งยืนนาน แลมีปฏิภาณปรีชา ตรีปิฎกกลาโกศล แลฉลาดในโวหารนิพนธ์เทศนาปริวัติวิธีแลทำกิจในสุตนั้นด้วยดีไม่ย่อหย่อน อุสาหะสั่งสอนพระภิกษุสามเณรโดยสมควร อนึ่งไม่เกียจคร้านในราชกิจบำรุงพระบรมราชศรัทธาฉลองพระเดชพระคุณเวลานั้น ๆ สมควรเป็นที่อรัญญิกมหาสมณคณิศราจารย์พระราชาคณะผู้ใหญ่ มีอิศริยยศยิ่งกว่าสมณนิกรฝ่ายอรัญวาสี เป็นอธิบดีครุฐานิยพิเศษ ควรสักการบูชาแห่งนานาเนกบรรพสัช บรรดารนับถือพระบรมพุทธสาสนาได้

จึงมีพระบรมราชโองการมาณ พระบัณฑูรสุ รสิงหนาทดำรัสสั่ง ให้สถาปนาพระเทพกระวี ศรีสุทธินายก ตรีปิฎกปรีชามหาคณฤศร บวรสังฆารามคามวาสี เลื่อนที่ขึ้นเป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ อเนกสถานปรีชา วิสุทธิจรรยาสมบัติ นิพัทธธุตคุณ ศิริสุนทรพรตจาริก อรัญญิกคณิศร สมณนิกรมหาปรินายก ตรีปิฎกโกศล วิมลศีลขันธ์ สถิต ณ วัดระฆังโฆสิตาราม วรมหาวิหาร พระอารามหลวง”

ความตอนหนึ่งในคำประกาศสถาปนาพระเทพกระวี (โต) วัดระฆังโฆสิตาราม เป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ เมื่อปี พ.ศ. 2407 เป็นอนุสารณีย์เนื่องในวันคล้ายวันมรณภาพแห่งเจ้าประคุณสมเด็จฯ รูปนั้น (หมายเหตุ : สมเด็จฯ มรณภาพเมื่อวันที่ 22 มิถุนายน พ.ศ. 2415)

รูปถ่าย สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหมรํสี) วัดระฆังโฆสิตาราม (ภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ) สันนิษฐานว่า ถ่ายเมื่อ พุทธศักราช 2407 ในคราวได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะเจ้าคณะใหญ่อรัญวาสี ชั้นหิรัญบัตร ที่สมเด็จพระพุฒาจารย์ ในลักษณะนั่งสมาธิบริกรรมคาถาครองจีวรลายดอกพิกุล ขนาบข้างด้วยพัดสองเล่ม เล่มขวามือท่านคือ “พัดยศประจำตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะ” โดยมีลูกศิษย์คอยประคอง (พัดยศเห็นโครงข้างในคงใช้มาแต่ต้นกรุง เลยคร่ำคร่านัก) เล่มซ้าย “พัดวิชนี” โดยมีสามเณรยืนประคองเช่นกัน (อธิบายภาพโดย : พระมหาปกรณ์ กิตฺติธโร ป.ธ.9 ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดชนะสงคราม)
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหมรํสี) วัดระฆังโฆสิตาราม (ภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ)

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 22 มิถุนายน 2561