“สมเด็จโต” ท่านเป็นผู้ชำนาญบาลีและเทศนา เป็นทั้งนักเรียนดี และครูดี เสียดายว่าคนยุคนี้ เห็นท่านไปในทางอภินิหารเสียมากกว่า

“พระเทพกระวีมีพรรษายุกาลประกอบด้วยรัตตัญญูมหาเถรธรรมยั่งยืนนาน แลมีปฏิภาณปรีชา ตรีปิฎกกลาโกศล แลฉลาดในโวหารนิพนธ์เทศนาปริวัติวิธีแลทำกิจในสุตนั้นด้วยดีไม่ย่อหย่อน อุสาหะสั่งสอนพระภิกษุสามเณรโดยสมควร

อนึ่งไม่เกียจคร้านในราชกิจบำรุงพระบรมราชศรัทธาฉลองพระเดชพระคุณเวลานั้น ๆ สมควรเป็นที่อรัญญิกมหาสมณคณิศราจารย์พระราชาคณะผู้ใหญ่ มีอิศริยยศยิ่งกว่าสมณนิกรฝ่ายอรัญวาสี เป็นอธิบดีครุฐานิยพิเศษ ควรสักการบูชาแห่งนานาเนกบรรพสัช บรรดารนับถือพระบรมพุทธสาสนาได้ จึงมีพระบรมราชโองการมา ณ พระบัณฑูรสุรสิงหนาทดำรัสสั่ง ให้สถาปนาพระเทพกระวี ศรีสุทธินายก ตรีปิฎกปรีชามหาคณฤศร บวรสังฆารามคามวาสี เลื่อนที่ขึ้นเป็นสมเด็จพระพุฒาจารย์ อเนกสถานปรีชา วิสุทธิจรรยาสมบัติ นิพัทธธุตคุณ ศิริสุนทรพรตจาริก อรัญญิกคณิศร สมณนิกรมหาปรินายก ตรีปิฎกโกศล วิมลศีลขันธ์ สถิต ณ วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร พระอารามหลวง”

ความตอนหนึ่งในคำประกาศสถาปนา “พระเทพกระวี (โต)” เป็น “สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี)” เมื่อ พ.ศ. 2407 เนื่องในวันนี้เป็นวันคล้ายวันเกิดเจ้าประคุณสมเด็จฯ รูปนั้น (ตรงกับวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2331)

 

---

ข้อมูลจาก :พระมหาปกรณ์ กิตฺติธโร ป.ธ.9 วัดชนะสงครามราชวรมหาวิหาร

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 17 เมษายน 2561