ตามรอยภาพ “คนผมแดงกำแพงเพชร” เชื้อสาย ชาวลาว จากเวียงจันทน์

ภาพจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติ รหัส ภ. 003 หวญ 8-21 บรรยายว่า คนผมแดงบ้านแสนตอ ในพระราชนิพนธ์เรื่อง เสด็จประพาสต้นครั้งที่สอง รัชกาลที่ 5 ทรงกล่าวถึงการเดินทางในวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2449 (สรุป) ว่า

ออกจากบรรพตพิสัย ในเขตนครสวรรค์ (ไปตามแม่น้ำปิง) แล้วจวนค่ำก็ถึงบ้านแสนตอ อันเป็นที่มาของชื่อเมืองขาณุวรลักษบุรี (ขานุ แปลว่า ตอ) เพราะมีตอมากจริง ๆ ตัวที่ว่าการเมืองแสนตอ หรือเมืองขาณุฯ ยังเป็นหลังคามุงแฝก

รุ่งขึ้น วันที่ 19 สิงหาคม “พระวิเชียรพาคนผมแดงมาให้ดู อันลักษณะผมแดงนั้น เป็นผมม้าแดงอย่างอ่อนหรือเหลืองอย่างแก่ ผมที่แดงนี้มาข้างพันธุ์พ่อ ถ้าผู้หญิงไปได้ผัวผมดํา ลูกออกมาก็ผมดําไปด้วย ผมแดงนั้นเปลี่ยน 3 อย่าง แรกแดง ครั้นอายุมากเข้าก็ดําหม่นลง แก่ก็เลยขาวทีเดียว

บอกพืชพันธุ์ว่าทราบว่า ตัวมาแต่เวียงจันทน์ แต่มาก่อนอนุเป็นขบถ จะได้ตั้งอยู่ช้านานเท่าไรไม่ทราบ พูดเป็นไทย ประพฤติอาการกิริยาก็เป็นไทย เฉพาะมีมากอยู่ที่เมืองขาณุ ที่เมืองกําแพงเพชรนี้มี แต่กระเส็นกระสาย ออกเรือเวลา 3 โมงตรง…”

แปลว่า ภาพนี้ถ่ายเวลาเช้าของวันที่ 19 สิงหาคมนั้น และควรถ่ายที่บริเวณที่ว่าการเมืองซึ่งมุงแฝกดังในพระราชนิพนธ์และในภาพ และด้านหน้าก็เป็นแม่น้ำปิง

คนผมแดงที่มาเข้าเฝ้า อยู่ในเขตขาณุฯ มาก ส่วนที่กําแพงเพชรซึ่งอยู่เหนือขึ้นไปอีกก็มีอยู่บ้างเหมือนกัน แต่น้อยกว่า

อ่านเพิ่มเติม : 

• กำแพงเพชร ไม่ใช่เมืองชากังราว เมืองชากังราวอยู่ที่ไหน
• เจ้านครอินทร์ สร้างเมืองกำแพงเพชร, พระเจ้าตากไม่เคยเป็นเจ้าเมืองกำแพงเพชร

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 15 กรกฎาคม 2563