“พระนครคีรี” พระราชวังฤดูร้อนในรัชกาลที่ 4

พระนครคีรี หรือ เขาวัง เพชรบุรี — พระนครคีรี ภาพถ่ายเก่าสมัยรัชกาลที่ 4 (ภาพจากหนังสือประชุมภาพประวัติศาสตร์แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จัดพิมพ์โดย กรมศิลปากร 2548)

ผู้เขียน	กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่	วันอังคารที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ.2567

“พระนครคีรี” หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “เขาวัง” เป็นพระราชวังฤดูร้อนในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4

รัชกาลที่ 4 โปรดฯ ให้พระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เป็นแม่กองควบคุมการก่อสร้าง และให้พระเพชรพิไสยศรีสวัสดิ์ (ท้วม บุนนาค) เป็นนายงานก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. 2402 บนภูเขาที่ชาวบ้านเรียกว่า “เขาสมณ” มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 600 ไร่ ที่ตำบลคลองกระแซง อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2405

รัชกาลที่ 4 พระราชทานนามเรียกรวมกันว่า “พระนครคีรีและเขามหาสมณ” ต่อมาพระราชทานนามใหม่ว่า “เขามหาสวรรค์” ปัจจุบันเรียกว่า “เขามไหศวรรย์”

พระที่นั่งเพ็ชรภูมิไพโรจน์ พระนครคีรี เขาวัง — พระที่นั่งเพ็ชรภูมิไพโรจน์ (ภาพจากหนังสือประชุมภาพประวัติศาสตร์แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จัดพิมพ์โดย กรมศิลปากร ๒๕๔๘)

พระนครคีรีแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ ยอดเขาด้านทิศตะวันออกเป็นที่ประดิษฐานวัดพระแก้ว ยอดเขาองค์กลางประดิษฐานองค์พระเจดีย์พระธาตุจอมเพชร ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ยอดเขาด้านทิศตะวันตกเป็นส่วนพระนครคีรีสำหรับเป็นที่ประทับ ประกอบด้วยพระที่นั่งและอาคารต่างๆ ได้แก่ พระที่นั่งเพ็ชรภูมิไพโรจน์ พระที่นั่งปราโมทย์มไหศวรรย์ พระที่นั่งเวชยันต์วิเชียรปราสาท พระที่นั่งราชธรรมสภา พระที่นั่งสันถาคารสถาน พระที่นั่งพิมานเพ็ชรเหศวร์ หอชัชวาลเวียงชัย (กระโจมแก้วหรือหอส่องกล้อง) เป็นต้น

พระนครคีรี มีรูปแบบสถาปัตยกรรมตะวันตกผสมผสานรูปแบบของสถาปัตยกรรมไทยและจีนไว้ด้วยกันอย่างกลมกลืนสอดคล้อง