เผยแพร่ |
---|
เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน ที่มติชนอคาเดมี เขตจตุจักร กรุงเทพ เครือมติชน โดย นิตยสารศิลปวัฒนธรรม และศิลปวัฒนธรรมออนไลน์ ร่วมกับสำนักพิมพ์มติชน และเส้นทางเศรษฐี จัดงาน ‘สโมสรศิลปวัฒนธรรม สเปเชียล ๒๔ มิถุนาฯ วันมหาศรีสวัสดิ์ พลวัตวันชาติ’ ซึ่งมีระหว่างวันที่ 21-22 มิถุนายน 2567
บรรยากาศตั้งแต่เวลาประมาณ 10.00 น. ประชาชนให้ความสนใจเดินทางเข้าร่วมอย่างต่อเนื่อง โดยเข้าชมบูธสำนักพิมพ์มติชน และสำนักพิมพ์ต่าง ๆ อาทิ มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์ และมนุษยศาสตร์, สำนักพิมพ์แสงดาว , สำนักพิมพ์และสำนักพิมพ์ยิปซี เป็นต้น
สำหรับจุดที่ได้รับความสนใจเป็นพิเศษ คือ โซน ‘เปิดคลังหนังสือประวัติศาสตร์’ ซี่งมีการนำหนังสือที่มีเนื้อหาด้านประวัติศาสตร์จากสำนักพิมพ์มติชน และอีก 5 เพื่อนสำนักพิมพ์ มาลดราคาสูงสุด 30% ตั้งแต่เวลา 10.30-18.30 น.
นอกจากนี้ ยังมีหนังสือราคาพิเศษ ราคาเล่มละ 20 บาท และ 100 บาท รวมถึงบูธจำหน่ายอาหารร้านดัง อาทิ บะหมี่เกี๊ยวปูแห้ง, เป็นลาว ปากช่อง อาหารอีสานต้นตำรับ, ขนมจีนน้ำยาปู บ้านพี่แยม ฐปณีย์ เอียดศรีไชย นักข่าวชื่อดัง, ก๋วยเตี๋ยวโบราณร้านเจริญพุงโภชนา, ข้าวแกงกะหรี่ร้านข้าวราษฎร์แกง, เมี่ยงคำกลีบบัวร้านเมี่ยงกลีบบัวบ้านสวน, ขนมฝรั่งกุฎีจีน หลานแม่เป้า, ขนมถ้วยใบเตยมะพร้าวอ่อน coco’s story และ เครื่องดื่มร้านเอี๊ยะแซ ตำนานกาแฟเยาวราช เป็นต้น
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า งานดังกล่าวมีบุคคลในแวดวงวิชาการเข้าร่วมอย่างคับคั่ง อาทิ ศ.กิตติคุณ ดร. ธงชัย วินิจจะกูล มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน–แมดิสัน สหรัฐอเมริกา, ศ.ดร.ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ อดีคคณบดีคณะศิลปศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์, พล.อ.บัญชร ชวาลศิลป์ เจ้าของฉายา นายทหารนักเขียน, รศ.ดร.ณัฐพล ใจจริง อาจารย์คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, ผศ.ศรัญญู เทพสงเคราะห์ อาจารย์คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์คณะราษฎร, นายอรุณ วัชระสวัสดิ์ นักเขียนการ์ตูนการเมืองชื่อดัง, นายธงชัย ลิขิตพรสวรรค์ ผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ต้นฉบับ และนายกษิดิศ อนันทนาธร อาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง เป็นต้น
ในการนี้ ผู้บริหารในเครือมติชนให้การต้อนรับ นำโดย นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน), นางสาวปานบัว บุนปาน ประธานกรรมการบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน), นายสุพจน์ แจ้งเร็ว บรรณาธิการนิตยสารศิลปวัฒนธรรม และนางสุทธาสินี จิตรกรรมไทย เจียจันทร์พงษ์ บรรณาธิการบริหารศิลปวัฒนธรรมออนไลน์ เป็นต้น
เมื่อเวลาประมาณ 11.00 ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ เกษตรศิริ อดีตอธิการบดี ม.ธรรมศาสตร์ ปาฐกถาในหัวข้อ ‘รำลึกวันชาติ รำลึกการเปลี่ยนแปลง’

ปาฐกถาพิเศษ ชาญวิทย์ เกษตรศิริ
ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าวว่า หัวข้อตามโจทย์ที่ได้รับมา ฟังดูง่ายมาก แต่เมื่อตนมานั่งคิดว่าจะพูดอะไร กลับนอนไม่หลับ ไม่สามารถส่งไฟล์พาวเวอร์พอยต์ให้ผู้จัดงานได้ แต่ในที่สุดก็คิดขึ้นได้ถึง 3 เพลงที่สำคัญ นั่นคือ เพลงชาติ เพลงวันชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี ตนจึงจับประเด็นดังกล่าวขึ้นมาพูด
ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าวว่า ถ้าเรามองประวัติศาสตร์ช่วงยาว (long history, Louque Durée) จากต้นรัชสมัยของพระเจ้าตากสิน เมื่อ พ.ศ.2310 ผ่านรัชสมัยของรัชกาลที่ 1 ถึงเหตุการณ์สำคัญในสมัยรัชกาลที่ 7 เมื่อ พ.ศ.2475 ช่วงเวลา 165 ปีนั้น รัฐไทยสยาม หรือสยามประเทศไทย ซึ่งเป็นคำที่ตนขอยืมมาจากนายสุจิตต์ วงษ์เทศ เปลี่ยนจากการดำรงอยู่ในโลกเก่า เข้าสู่โลกใหม่ หรือจากสมัยโบราณ สู่สมัยใหม่
ผู้ปกครอง ต้องเผชิญกับมหาอำนาจใหม่ คือ สหราชอาณาจักร (The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) แทนการเผชิญหน้าหรือคบค้าสมาคมกับจีน (China – The Middle Kingdom) ทำให้ต้องปรับความสัมพันธ์กับมหาอำนาจใหม่ ทำให้หยุดการ ‘จิ้มก้อง’ หรือส่งบรรณาการให้กับจีนในปี 1853/2396 และยอมลงนามในสนธิสัญญาที่ ไม่เสมอภาค คือ สนธิสัญญาเบาว์ริง (Bowring Treaty) ในปี 1855/2398 รวมทั้งต้องลงนามทำสนธิสัญญากับประเทศเอกราชของโลกตะวันตกอีกหลายประเทศ ตลอดจนกับทั้งประเทศญี่ปุ่น
ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าวว่า สยามประเทศไทย จึงเป็นประเทศหนึ่งเดียวในอุษาคเนย์ที่เป็นเอกราช หรือกึ่งเอกราช เอกราช ‘ไม่’ สมบูรณ์ ที่ ‘ไม่เคยตกเป็นเมืองขึ้นของใคร’ และดังนั้นจึงไม่มีการกู้เอกราช (independence) หรือไม่ต้องมี revolution อันรุนแรงอย่างอินโดนีเซีย (ซูการ์โน) อย่างเวียดนาม (โฮจิมินห์) ที่ต้องใช้การต่อสู้ด้วยกำลังทหาร อาวุธ และกระสุนปืนที่ต้องหลั่งเลือดชะโลมดิน ในขณะที่อดีตเมืองขึ้นบางประเทศต้องใช้การเจรจาต่อรอง เช่นพม่า หรือมาเลเซีย หรือกัมพูชาและลาว นับตั้งแต่จบสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อปี 1945/2488 เป็นต้นมา
“เหตุการณ์ 2475 นั้น คำที่เราใช้เรียกมีหลากหลาย ทั้งคำว่า ปฏิวัติ, การเปลี่ยนแปลงการปกครอง, การอภิวัฒน์, รัฐประหาร และขบถ ขึ้นอยู่กับทัศนคติของแต่ละบุคคล หรือแต่ละกลุ่ม แต่ 2475 คืออะไรกันแน่ ถ้าเราอ่านหนังสือตำราของฝรั่ง มักใช้คำว่า coup ซึ่งแปลเป็นภาษาไทยว่า รัฐประหาร ไม่ใช่ revolution ที่ไทยเรามักจะแปลว่า ปฏิวัติ
และถ้าหากจะมองให้เป็นบวก อาจจะต้องเติมคำนำหน้าว่า democratic coup เพื่อขยายความว่าเป็น รัฐประหารประชาธิปไตยหรือรัฐประหารเพื่อเปลี่ยนระบอบให้เป็นประชาธิปไตย ให้เป็นระบอบรัฐธรรมนูญ ให้เป็นระบอบรัฐสภา” ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าว
ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าวว่า ถ้าถามตัวเองว่า ปฏิบัติการครั้งนั้น ประสบความสำเร็จหรือไม่ คำตอบก็คือยังไม่สำเร็จเต็มที่ เราต่างก็รู้กันดีว่า อำนาจเดิม ระบอบเดิม ที่มีลักษณะที่เป็นทั้ง ‘อนุรักษนิยมหรือจารีตนิยม’ ก็ยังดำรงอยู่ รวมทั้งสิ่งที่เกิดขึ้นควบคู่กันมา คือ ลัทธิทหาร อำนาจนิยม (militarism) อย่างยุคสมัยของสฤษดิ์-ถนอม-ประภาส หรือปัจจุบัน คือ “3 ป.” (พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ และ พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา) ซึ่งยังดำรงอยู่ แม้มีสิ่งที่เรียกว่า ‘ระบอบทักษิณ’ เข้ามาแทรกแข่งขัน รวมทั้งการปรากฏขึ้นของพรรคอนาคตใหม่ และพรรคก้าวไกลในการเลือกตั้งครั้งหลัง ๆ
“ดังนั้นในภาพของประวัติศาสตร์ช่วงยาว (long history, Louque Durée) วันที่ 24 มิถุนายน คือวันอะไร? 24 มิถุนาเคยทำให้เกิดเพลงวันชาติที่มีงานเฉลิมฉลองกันใหญ่โต เคยเป็นวันหยุดราชการยาวถึง 3 วันแล้วลดลงเหลือ 1 วัน เพลงวันชาติ ยี่สิบสี่ มิถุนา ยนมหาศรีสวัสดิ์ เคยมีความสำคัญเคียงคู่กับ เพลงชาติ ที่ร้องว่า ประเทศไทย รวมเลือดเนื้อชาติเชื้อไทย กล่าวคือในหมู่คนรุ่นเก่าแก่ก่อนรุ่น baby boomer จะคุ้นเคยกับเพลงทั้งสองนี้มาก ร้องกันได้ จำเนื้อร้องได้
แต่ในขณะเดียวกันสยามประเทศไทยเรา ก็ยังมีเพลงสรรเสริญพระบารมี กล่าวโดยย่อ สยามประเทศไทย เข้าสู่ยุคสมัยใหม่ก็จริง แต่ก็มีความแตกต่างกับประเทศต้นแบบ หรือแม่แบบที่เรามักจะอ้างอิงถึงอยู่เสมอ ๆ คือ United Kingdom ที่มีเพลง God Save the King (Queen) ที่ใช้เป็นทั้งเพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระบารมี เช่นเดียวกับญี่ปุ่นที่มีเพลง Kimigayo ที่ก็เป็นทั้งเพลงชาติ และเพลงสรรเสริญพระจักรพรรดิ คือมีเพียงเพลงเดียว เช่นกัน” ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าว
ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ กล่าวว่า ตนขอจบด้วยข้อความจาก ศาสตราจารย์ ดร. วรเจตน์ ภาคีรัตน์ คณะนิติศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์ที่ว่า ‘กล่าวโดยสรุป ผมเห็นว่าคณะราษฎรนั้นมีคุณูปการอย่างสูง ไม่ว่าเราจะประเมินว่าคณะราษฎรจะมีความผิดพลาดอยู่บ้าง จะมีความล้มเหลวอย่างไรก็ตาม ที่อย่างน้อยได้วางโครงหลักของการจัดการการปกครองที่มีลักษณะเป็นสากล และเป็นอารยะเอาไว้ แม้ว่าจะยังไม่มีความสมบูรณ์ แต่ความไม่สมบูรณ์นี้เป็นภารกิจของคนในยุคสมัยถัดมา ที่จะเติมเต็มอุดมการณ์นิติรัฐประชาธิปไตยให้สมบูรณ์’
จากนั้น นางสาวปานบัว บุนปาน ประธานกรรมการบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน) มอบของที่ระลึกและถ่ายภาพร่วมกับแขกผู้มีเกียรติ รวมถึงกล่าวเปิดงานอย่างเป็นทางการ