สหรัฐฯ ผนวก “เท็กซัส” หลังขอรวมประเทศหลายครั้ง ไฉนยืดเยื้อ?

รูปปก - ผนวกเท็กซัส — กองทัพสหรัฐอเมริกา ยึดกรุงเม็กซิโกซิตี้ ระหว่างครามสหรัฐฯ - เม็กซิโก, วาดโดย Carl Nebel ปี 1851 (ภาพจาก The New York Public Library)

ผู้เขียน	XIX มกรา
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 29 ธันวาคม พ.ศ.2565

29 ธันวาคม ปี 1845 (พ.ศ. 2388) สหรัฐอเมริกาผนวกเท็กซัสเป็นรัฐลำดับที่ 28 ของประเทศ ก่อนเป็นส่วนหนึ่งของสหรัฐอเมริกา เท็กซัสเคยเป็นส่วนหนึ่งของเม็กซิโก พื้นที่นี้ถูกบุกเบิกโดยชาวสเปนตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 15 ในยุคแห่งการสำรวจและค้นพบ (Age of Exploration and Discovery)

ย้อนกลับไปเมื่อปี 1820 สเปนอนุญาตให้โมเสส ออสติน (Moses Austin) นักธุรกิจชาวอเมริกันนำครอบครัวมาอยู่ในเท็กซัส ก่อนเม็กซิโกจะเป็นเอกราชจากสเปนหลังจากนั้นไม่นาน (ประกาศเอกราชเมื่อปี 1810 สำเร็จในปี 1821) เท็กซัสซึ่งขณะนั้นมีชุมชนชาวอเมริกันกว่า 300 ครอบครัวจึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของเม็กซิโก โดยมีพลเมืองที่ผูกพันกับสหรัฐอเมริกามากกว่า

จากความวุ่นวายทางการเมืองภายในประเทศเม็กซิโก เท็กซัสจึงประกาศแยกตัวเพื่อปกครองตนเองในนามสาธารณรัฐเท็กซัสเมื่อปี 1836 พร้อมความปรารถนาของนักการเมืองและบุคคลสำคัญของเท็กซัสที่ต้องการเป็นส่วนหนึ่งของสหรัฐอเมริกา ขณะเดียวกันสหรัฐอเมริกาในทศวรรษ 1840-1860 ก็ผลักดันนโยบายขยายพื้นที่จากฝั่งตะวันออกของทวีปไปจรดชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกทางตะวันตก

แม้จะมีปัจจัยส่งเสริมทั้งการเป็นเอกราช พลเมือง และความต้องการของรัฐบาลเท็กซัสเอง แต่การผนวกดินแดนนี้ของสหรัฐอเมริกาไม่ได้เกิดขึ้นแบบทันทีทันใด ความยืดเยื้อนั้นมาจากปัญหาภายนอกและภายในของสหรัฐฯ เอง

หลังเป็นเอกราชแยกตัวออกจากเม็กซิโก รัฐบาลเท็กซัสเสนอตัวเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของสหรัฐอเมริกาในสมัยของประธานาธิบดีแอนดรู แจ็คสัน (Andrew Jackson, ดำรงตำแหน่งระหว่างปี 1829-1837) และ มาร์ติน แวน บูเรน (Martin Van Buren, ดำรงตำแหน่งระหว่างปี 1837-1841) แต่รัฐบาลกลางสหรัฐฯ ปฏิเสธข้อเสนอดังกล่าว เพราะเกรงจะมีปัญหากับเม็กซิโก และความขัดแย้งภายในอันคุกรุ่นของปัญหาทาส โดยมีกลุ่มที่ต้องการให้เลิกทาส (Abolitionist) จากรัฐทางตอนเหนือ กับรัฐทางใต้ที่สนับสนุนการมีทาส เพราะเป็นพื้นที่เกษตรกรรม ต้องการแรงงานทาสจำนวนมาก แตกต่างจากรัฐทางเหนือที่เป็นโรงงานอุตสาหกรรม

เท็กซัสเองเป็นดินแดนที่มีพื้นที่เกษตรกรรมและมีทาสจำนวนมาก รัฐสภาสหรัฐอเมริกาที่มีเสียงข้างมากเป็นผู้แทนฯ จากรัฐทางเหนือจึงไม่ต้องการให้เท็กซัสเข้าร่วมกับรัฐอื่น ๆ ทางใต้ที่ส่งเสริมการมีทาส กระทั่งสมัยของจอห์น ไทเลอร์ (John Tyler) ประธานาธิบดีผู้ดำรงตำแหน่งระหว่างปี 1841-1845 เขาเป็นคนรัฐทางใต้ที่ต้องการผนวกเท็กซัสและผลักดันนโยบายนี้อย่างหนัก แต่สมาชิกรัฐสภาของรัฐทางเหนือยังคงยืนกรานคัดค้านนโยบายดังกล่าว

แม้จะให้การรับรองเอกราชของสาธารรัฐเท็กซัส แต่เม็กซิโกเองไม่ต้องการให้เท็กซัสรวมกับสหรัฐอเมริกาแต่อย่างใด และยังต้องการทวงคืนดินแดนเท็กซัสอยู่ ปัญหาเท็กซัสถูกรัฐบาลสหรัฐอเมริกานำกลับมาพิจารณาอีกครั้งในปี 1842 เนื่องจากเม็กซิโกเริ่มเสริมกำลังประชิดพื้นที่ของเท็กซัส ประธานาธิบดีซานตา แอนนา (Santa Anna) ของเม็กซิโก ถึงกับประกาศว่าการผนวกเท็กซัสของสหรัฐอเมริกาจะนำไปสู่สงครามอย่างแน่นอน ขณะที่อังกฤษก็เข้าแทรกแซง โดยสนับสนุนให้เท็กซัสเป็นรัฐอิสระในฐานะรัฐกันชน (Buffer State) รวมถึงโน้มน้าวให้เท็กซัสเลิกทาส ซึ่งนั่นสร้างความไม่พอใจแก่ชาวอเมริกันในรัฐทางใต้อย่างยิ่ง

หลังจากการพูดคุยระหว่างประธานาธิบดีของสาธารณรัฐเท็กซัส กับจอห์น ไทเลอร์ ในเดือนเมษายน ปี 1844 เท็กซัสได้ลงนามในสนธิสัญญาเพื่อการรวมกับสหรัฐอเมริกา แต่สนธิสัญญาดังกล่าวระบุให้เท็กซัสมีทาส จึงมีมติคัดค้านถึง 2 ใน 3 จากวุฒิสมาชิกของรัฐสภาสหรัฐอเมริกา กระทั่งต้นปี 1845 เสียงข้างมากในสภาผู้แทนราษฎรมีมติรับการผนวกเท็กซัส จอห์น ไทเลอร์ จึงนำมติดังกล่าวเสนอต่อวุฒิสภาอีกครั้งและได้รับความเห็นชอบในที่สุด แต่เขาต้องหมดวาระการดำรงประธานาธิบดีก่อนดำเนินการใด ๆ ต่อ นโยบายดังกล่าวถูกสานต่อโดย เจมส์ เค. โพล์ก (James K. Polk) ประธานาธิบดีคนถัดมา

นโยบายของเจมส์ เค. โพล์ก มีคำขวัญหาเสียงว่า “รวมเท็กซัสและยึดครองโอเรกอน” (The re-annexation of Texas and re-occupation of Oregon) เป็นหนึ่งในตัวเรียกคะแนนเสียงให้เขาชนะการเลือกตั้ง เหตุผลของการผนวกเท็กซัสชัดเจนขึ้นเรื่อย ๆ จากการประชาสัมพันธ์ของฝั่งรัฐบาลซึ่งชี้แจงว่าชาวเท็กซัสส่วนใหญ่เป็นคนอเมริกัน และการปกครองตนเองของสาธารณรัฐเท็กซัสกำลังถูกคุกคามและแทรกแซงจากเม็กซิโกกับอังกฤษ ยิ่งไปกว่านั้นผลผลิตทางการเกษตรบนพื้นที่ขนาดใหญ่ของเท็กซัสคือแหล่งวัตถุดิบราคาถูกสำหรับอุตสาหกรรมทางตอนเหนือของประเทศ รัฐทางเหนือจึงเริ่มใจอ่อน

ประธานาธิบดี เจมส์ เค. โพล์ก (James K. Polk) ผู้ดำรงตำแหน่ง ประธานาธิบดีระหว่างปี 1845 -1849 (ภาพจาก Wikimedia Commons)

รัฐบาลโดยการนำของเจมส์ เค. โพล์ก เริ่มดำเนินการเพื่อให้การผนวกเท็กซัสลุล่วงโดยสมบูรณ์ ทั้งเตรียมพร้อมทางการทหารสำหรับรับมือเม็กซิโกในกรณีเกิดสงครามขึ้นจริง มีลำดับเหตุการณ์ในปี 1845 ดังนี้

– 28 กุมภาพันธ์ รัฐสภาสหรัฐอเมริกา ผ่านกฎหมายอนุญาตการผนวกเท็กซัสเป็นรัฐลำดับที่ 28 ของประเทศ

– 4 มีนาคม เจมส์ เค. โพล์ก แถลงการณ์ว่า สหรัฐอเมริกาจะผนวกเท็กซัส

– 28 มีนาคม รัฐบาลเม็กซิโกประกาศตัดสัมพันธ์ทางการทูตกับสหรัฐฯ

– 28 พฤษภาคม เจมส์ เค. โพล์ก แต่งตั้ง นายพลซาคารี เทเลอร์ (Zacary Taylor) ผู้บัญชาการทหารดินแดนตะวันตกเฉียงใต้ มาประจำที่กองบัญชาการหลุยส์เซียนา ติดกับเท็กซัส พร้อมคำสั่งเคลื่อนกำลังเข้าเท็กซัสได้เลยหากเม็กซิโกรุกรานเท็กซัส

– 15 มิถุนายน นายพลซาคารี เทเลอร์ได้รับคำสั่งให้ตรึงกำลังที่บริเวณแม่น้ำรีโอแกรนด์ ในดินแดนเท็กซัส ประชิดกับฝั่งเม็กซิโก

– 23 มิถุนายน รัฐสภาสาธารณรัฐเท็กซัส มีมติเห็นชอบในการเข้าร่วมกับสหรัฐอเมริกา โดยเรียกประชุมกรณีพิเศษเพื่อยืนยันครั้งสุดท้ายในวันที่ 4 กรกฎาคม

– 13 ตุลาคม รัฐบาลกลางสหรัฐอเมริกานำเสนอผลการหยั่งเสียงคนอเมริกันต่อการผนวกเท็กซัส ซึ่งข้อมูลบ่งชี้ว่าชาวอเมริกันเห็นชอบด้วยกับการเคลื่อนไหวดังกล่าว

– 29 ธันวาคม สหรัฐอเมริกาประกาศรวมเท็กซัสเป็นรัฐที่ 28 ของประเทศอย่างเป็นทางการ เนื่องจากเท็กซัสเป็นรัฐเกษตรกรรม มีแรงงานทาสจำนวนมาก จึงอยู่ในกลุ่มรัฐทาสลำดับที่ 15

แม้จะไม่เกิดการปะทะกันหรือสงครามระหว่างเม็กซิโกกับสหรัฐอเมริกาทันทีหลังการผนวกเท็กซัส แต่นโยบายขยายดินแดนไปฝั่งตะวันตกของสหรัฐอเมริกา และความต้องการพื้นที่ตะวันตกเฉียงใต้ชายฝั่งแปซิฟิก อันได้แก่ ดินแดนแคลิฟอร์เนียบน (Uper California) นิวเม็กซิโก (New Mexico) และยูทาห์ (Utah) ท้ายที่สุดนำไปสู่สงครามระหว่างสหรัฐอเมริกาและเม็กซิโก (The U.S. – Mexican War) ระหว่างปี 1846-1848

ด้วยความเหนือกว่าหลาย ๆ ด้าน ทั้งกำลังพล ยุทโธปกรณ์ และกลยุทธ์ ประกอบกับผู้บัญชาการที่มีความสามารถ กองทัพอเมริกันมีชัยชนะในสมรภูมิต่าง ๆ จนสามารถบุกยึดกรุงเม็กซิโกซิตี้ได้สำเร็จ นำไปสู่การลงนามในสนธิสัญญา (The Treaty of Guadalupe Hidalgo) เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ ปี 1848 สาระสำคัญ คือ

1. เม็กซิโกยอมถอนสิทธิการเป็นเจ้าของพื้นที่ตะวันตกเฉียงใต้ชายฝั่งแปซิฟิก นั่นคือ 3 ดินแดนข้างต้น ที่ต่อมากลายเป็นรัฐแคลิฟอร์เนีย เนวาดา ยูทาห์ แอริโซนา รวมถึงบางส่วนของรัฐนิวเม็กซิโก โคโลราโด และเท็กซัส

2. สหรัฐอเมริกาจ่ายเงิน 15 ล้านดอลลาร์ให้แก่เม็กซิโก สำหรับดินแดนตะวันตกเฉียงใต้ที่กลายเป็นของสหรัฐฯ ในปี 1848 (ทุกดินแดน ยกเว้นเท็กซัสที่ถูกผนวกไปตั้งแต่ปี 1845)

3. สหรัฐอเมริกายอมชดใช้หนี้สินจำนวน 3.25 ล้านดอลลาร์แก่คนอเมริกันแทนรัฐบาลเม็กซิโก

4. ลุ่มแม่น้ำรีโอแกรนด์คือพรมแดนระหว่างสหรัฐอเมริกากับเม็กซิโก

การขยายดินแดนจรดชายฝั่งแปซิฟิกของรัฐบาลสประธานาธิบดีเจมส์ เค. โพร์คจึงบรรลุเป้าหมาย ทั้งการผนวกเท็กซัส สงครามกับเม็กซิโกเพื่อดินแดนตะวันตกเฉียงใต้ รวมถึงการเจรจาเพื่อแบ่งเขตโอเรกอนกับอังกฤษ เป็นผลให้ทำให้เกิดการอพยพหลั่งไหลของชาวอเมริกันไปยังดินแดนตะวันตกอย่างคึกคักนับตั้งแต่นั้น