ตามรอย “นายคร้าม” คนไทยคนแรกๆ ที่ได้ดู “ฟุตบอล” ที่อังกฤษเมื่อร้อยกว่าปีก่อน

นักดนตรีไทย สโมสรฟุตบอล Nottingham Forest ฟุตบอล ประเทศอังกฤษ
นักดนตรีไทย

ใน พ.ศ. 2427 ตรงกับสมัยรัชกาลที่ 5 คณะดนตรีไทยได้รับเชิญให้ไปแสดงในงานมหกรรมแสดงสินค้านานาชาติ ซึ่งจัดขึ้นที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ หนึ่งในนั้นคือ “นายคร้าม” ผู้ชำนาญซอสามสาย ที่ได้รับคัดเลือกไปพร้อมกับนักดนตรีผู้มีฝีมือและมีชื่อเสียงในสยามยุคนั้นรวม 19 คน และคราวนั้นเองที่นายคร้ามได้รู้จักกีฬา “ฟุตบอล” เป็นครั้งแรก

วีรกรรมของนักดนตรีคณะนี้เป็นที่ลือลั่น แพร่ชื่อเสียงของดนตรีไทยไปทั่วในต่างประเทศ ที่น่าสนใจเป็นพิเศษ คือ เคยบรรเลงดนตรีไทยถวายสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย และสามารถบรรเลงเพลงชาติของอังกฤษ คือ เพลง God Save The Queen ได้อย่างอัศจรรย์

รูปนักดนตรีวงเล็กในอดีต ชายคนซ้ายสุดเล่นซอสามสาย

และการเดินทางไปประเทศอังกฤษนี้เอง นายคร้าม ได้บันทึกรายงานการเดินทางเป็นสำนวนร้อยแก้วที่อ่านเข้าใจง่าย ด้วยภาษาธรรมดาๆ บอกเล่าเรื่องราวสิ่งที่พบเห็นในประเทศอังกฤษหลากหลายเรื่อง เช่น ไปทำการแสดงที่อัลเบิร์ตฮอลล์, ไปแสดงดนตรีไทยถวายสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรีย และเจ้าชายแห่งเวลส์ (ต่อมาเป็นพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7), เรื่องจิปาถะเกี่ยวกับคนอังกฤษ เช่น “ผัวเมียชาวอังกฤษ”, “เปรียบเทียบการศึกษาของอังกฤษและไทย”, “ว่าด้วยเรื่องรถและสภาพบ้านเมืองชาวอังกฤษ”, “ว่าด้วยอัชฌาสัยการค้าของคนอังกฤษ”

แต่เรื่องที่จะนำมาเสนอในที่นี้ คือ เรื่อง “ความพิศวงเมื่อได้ดูการเล่นฟุตบอล” นายคร้ามบันทึกไว้ดังนี้

สโมสร ฟุตบอล Nottingham Forest ประเทศอังกฤษ
สโมสรฟุตบอล Nottingham Forest เมื่อปี ค.ศ. 1906 (ภาพจาก www.nottinghamforest.co.uk)

“ความพิศวงเมื่อได้ดูการเล่นฟุตบอลล์

แล้วเขาจึงออกมากระทำคำนับทุก ๆ คน แล้วพาดูเครื่องมือที่ทำการต่าง ๆ แล้วเขาอนุญาตว่าท่านที่มากับท่านดอกเต้อร์เวลานี้ ท่านชอบรูปไหน แผ่นไหน ท่านจงหยิบเอา ตามปรารถนาแห่งท่านทุกคนเถิด ข้าพเจ้าหามีความรังเกียจในท่านที่มาหาข้าพเจ้าในวันนี้ไม่ แล้วข้าพเจ้าก็หยิบเอาคนละอันบ้างสองอันบ้างตามชอบอัชฌาสัยทุก ๆ คนแล้ว ก็พากันกลับมาบ้านท่านผู้นั้น เลี้ยงดูตามธรรมเนียมหน่อยหนึ่ง แล้วก็กลับมาตามทางเก่า

แต่ทางรถที่ไปนั้นเปนเขาต่ำบ้างสูงบ้าง แล้วมาถึงตะพานข้ามแม่น้ำใหญ่อีกแห่งหนึ่ง แล้วเลี้ยวเข้าไปข้างซ้าย ข้าพเจ้าเห็นชาวเมืองนั้นยืนอยู่เปนวงใหญ่ประมาณหมื่นเศษ แล้วขับรถเข้าไปดู หมดด้วยกันต้องเสียค่าติ๊กเก้ตทุกคน แต่ด๊อกเตอร์ออกให้ทั้งสิ้น ครั้นเข้าไปดูเห็นพวกอังกฤษเล่นลูกบอลกันเหมือนอย่างเล่นตะกร้อ แต่ว่าแต่งตัวเป็นสองพวก ๆ หนึ่งใส่เสื้อเขียว พวกหนึ่งใส่เสื้อแดง เล่นกันเหมือนตีคลี มีแพ้แลชนะกันอย่างคลี ดูอยู่ครู่หนึ่งข้าพเจ้าหนาวเหลือทนก็ออกจากที่นั้น มาพักหนึ่งถึงโฮเต็ลที่พักห้าโมง พอได้เพลารับประทาน ๆ แล้ว ก็เข้าไปทำดนตรีที่ในโรงคอนเสิตที่ในเมืองนอตกิงแฮมดังเคยมาแต่ก่อนนั้น”

ในยุคนั้น ฟุตบอล ยังไม่แพร่หลายในสยามสมัยรัชกาลที่ 5 กีฬาชนิดนี้ยังไม่เป็นที่รู้จักของคนไทย และกว่าจะเริ่มเล่นฟุตบอลกันในกรุงเทพฯ ก็ล่วงเข้าสู่สมัยรัชกาลที่ 6 ซึ่งนายคร้ามไม่เคยเห็นการเล่นฟุตบอลมาก่อน จึงอธิบายว่าเป็นกีฬาชนิดหนึ่งที่เล่นตะกร้อผสมตีคลี

สโมสรฟุตบอล Nottingham Forest เมื่อปี ค.ศ. 1967 แข่งกับสโมสรฟุตบอล Everton (FA Cup) (ภาพจาก www.nottinghamforest.co.uk)

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง :

ไกรฤกษ์ นานา. (ตุลาคม, 2555). คนไทยในราชสำนักวิคตอเรีย หนังสือเกียรติประวัติชาวสยามพลัดหลงอยู่ที่ลอนดอน. ศิลปวัฒนธรรม. ปีที่ 33 : ฉบับที่ 12.


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 30 มิถุนายน 2564