“เรือหลวงพระร่วง” เรือรบลำแรกของไทย ร.6 พระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์สมทบทุน

เรือหลวงพระร่วง เรือรบ ไทย ลำแรก เรือรบลำแรกของไทย
เรือหลวงพระร่วง (ภาพจากประชุมภาพประวัติศาสตร์ทหารและตำรวจ พิมพ์ในงานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี)

“เรือหลวงพระร่วง” เรือรบลำแรกของไทย รัชกาลที่ 6 พระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์สมทบทุน

ประเทศไทยจัดซื้อ เรือรบ สำหรับการป้องกันพระราชอาณาจักรทางทะเลเมื่อ พ.ศ. 2457 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งราชนาวีสมาคมแห่งกรุงสยาม เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน 2457 เพื่อเป็นผู้ดำเนินการเรี่ยไรเงินจากประชาชนทั่วประเทศสำหรับจัดหาเรือรบดังกล่าว และโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเจ้าพระยาอภัยราชามหายุติธรรมธร (ม.ร.ว.ลพ สุทัศน์) เป็นสภานายกและเหรัญญิกของสมาคมฯ

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สมทบด้วย 80,000 บาท สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ 40,000 บาท และได้เงินที่พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการพร้อมใจกันออกทุนเรี่ยไรถวาย เมื่อครั้งจัดงานพระราชพิธีทวีธาภิเษกพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งยังเหลือจากการใช้จ่ายเป็นจำนวนเงิน 116,324 บาท

แม้แต่ ย่าเหล สุนัขทรงเลี้ยงที่ตายไปก่อน (เมื่อปี 2456) ก็ยังบริจาค โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเงิน 100 บาท เข้าร่วมสมทบการซื้อเรือรบในนามของย่าเหล

เมื่อรวมกับเงินที่เรี่ยไรทั่วประเทศแล้ว ได้จำนวนเงินทั้งหมด 3,514,604 บาท 1 สตางค์ จึงโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ เป็น “ข้าหลวงพิเศษ” ออกไปเลือกสรรจัดซื้อ แล้วก็ได้ข้อสรุปที่เรือพิฆาตตอร์ปิโด จากสหราชอาณาจักร

เรือดังกล่าวมีชื่อเดิมว่า เรเดียนท์ เป็นเรือของอังกฤษ เคยใช้รบในสงครามโลกครั้งที่ 1 สร้างที่บริษัท ทอร์นิครอฟท์ เมืองเซาธัมพ์ตัน สหราชอาณาจักร เมื่อกุมภาพันธ์ 2460 มีระวางขับน้ำ 1,046 ตัน, ความเร็ว 35 นอต, อาวุธประจําเรือ ได้แก่ ปืนใหญ่ขนาด 102 มิลลิเมตร จํานวน 3 กระบอก ปืนใหญ่ขนาด 76 มิลลิเมตร จํานวน 1 กระบอก ปืนขนาด 40 มิลลิเมตร จํานวน 2 กระบอก ปืนขนาด 20 มิลลิเมตร จํานวน 2 กระบอก ตอร์ปิโด 21 นิ้ว จํานวน 4 ท่อ รางปล่อยระเบิดลึกและแท่นยิงระเบิดลึกจํานวน 2 แท่น และกําลังพลประจําเรือ 135 นาย ถือว่าเป็นเรือรบที่ใหญ่และทันสมัยที่สุดในสมัยนั้น

การนำเรือหลวงพระร่วงกลับมาประเทศไทยนั้น กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ทรงกำหนดเส้นทาง และทรงนำเรือกลับโดยพระองค์เอง โดยออกเดินทางจากประเทศอังกฤษ ในวันที่ 20 กรฎาคม 2463 ถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยาในวันที่ 7 ตุลาคม 2463 รวมเวลาประมาณ 90 วัน ซึ่งในเวลานั้นเทคโนโลยีที่จะช่วยในการเดินเรือไม่ได้ทันสมัยดังเช่นปัจจุบัน การนำเรือหลวงกลับด้วยพระองค์เป็นพระอัจฉริยภาพโดยแท้จริง

ในงานเลี้ยงฉลองเรือหลวงพระร่วงที่สมาคมสหทัยสมาคม (9 ตุลาคม 2463) พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รับสั่งชมกรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ว่า

“…ส่วนกรมหลวงชุมพร ข้าพเจ้าได้กล่าวแล้วว่า เป็นนายทหารเรือไทยคนแรก ที่นำเรือรบไทยมาจากต่างประเทศได้ และที่ยากมากปานใด ในการนำมานั้น ท่านทั้งหลายคงพอจะเดาได้ เมื่อทราบว่าบรรดาลูกเรือนั้น เป็นชาวต่างประเทศทั้งนั้น และที่นำมาได้โดยสวัสดิภาพ ก็แสดงให้เห็นได้ว่า เป็นผู้ชำนาญทะเลจริงๆ นับว่าสมควรที่จะได้รับความขอบใจ ของข้าพเจ้าและท่านทั้งหลาย…”

ส่วนชื่อ “พระร่วง” พระราชหัตถเลขาของรัชกาลที่ 6 ถึงเจ้าพระยาอภัยราชามหายุติธรรมธร ตอนหนึ่งว่า “ส่วนเรือที่สั่งเข้ามาตามความคิดนั้น เจ้าพระยาอภัยราชา ขอให้เราคิดนามให้เราได้นึกถึงนามวีรกษัตริย์ อันเป็นที่นับถือของชาวไทย ทั่วไปคือ ‘พระร่วง’ ซึ่งถือกันโดยทั่วไปว่า ‘ขลัง’ ”

เรือหลวงพระร่วงขึ้นระวางประจําการเพื่อใช้ราชการกองทัพเรือตั้งแต่ 11 ตุลาคม 2463 ถึง 19 มิถุนายน 2502 ก็ปลดระวางประจําการ รวมเป็นเวลาถึง 39 ปี ในภารกิจเพื่อความมั่นคงของประเทศทางทะเลตามเจตนารมย์ในการซื้อเรือหลวงพระร่วงตั้งแต่ต้น นอกจากนี้ เรือหลวงพระร่วงยังทำหน้าสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือรับพระศพกรมหลวงชุมพรฯ กลับกรุงเทพฯ

ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 40 วันที่ 23 พฤษภาคม 2466 ลงข่าวนายพลเรือเอก พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ สิ้นพระชนม์แล้ว ในประกาศข่าวสิ้นพระชนม์ดังกล่าวนั้น ตอนหนึ่งแถลงว่า

“วันอาทิตย์ที่ 20 พฤษภาคม เจ้าพนักงานได้เชิญพระศพเสด็จกลับโดยเรือเจนทะเล สู่กรุงเทพมหานคร แล้วเปลี่ยนเรือเชิญพระศพลงสู่เรือพระร่วงที่บางนา แล่นขึ้นมาตามลําแม่น้ำเจ้าพระยา ทอดอยู่ท่าน่าวัดราชาธิวาส เวลา 1 นาฬิกาก่อนเที่ยง เชิญพระศพขึ้นรถพยาบาลของ สภากาชาดสยามไปสู่วังของท่าน…”

ด้วยเป็นรับสั่งก่อนสิ้นพระชนม์ของกรมหลวงชุมพรฯ-นายทหารเรือไทยคนแรก กับเรือหลวงพระร่วง เรือรบของไทยลำแรก

อ่านเพิ่มเติม : 

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


หมายเหตุ : เรียบเรียงเนื้อหาจากบทความ “7 ตุลาคม 2463 ‘เรือหลวงพระร่วง’ เรือรบลำแรกของไทย มาถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยา” 


ข้อมูลจาก :

คณะกรรมการพิจารณาและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี. ประชุมภาพประวัติศาสตร์ทหารและตำรวจ พิมพ์ในงานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี, เมษายน 2525

ถ.ถุง. “เรือหลวงพระร่วง เรือของปวงชนชาวไทย” , นาวิกศาสตร์ ปีที่ 95 เล่มที่ 11 พฤศจิกายน 2555

วรชาติ มีชูบท. ราชสำนักรัชกาลที่ 6, สำนักพิมพ์มติชน มีนาคม 2561

เรือหลวงพระร่วง http://www.info.ru.ac.th สืบค้นเมื่อ 4 ตุลาคม 2562

เอกสารสโมสรศิลปวัฒนธรรมเสวนา 15 ตุลาคม 2558


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 12 มกราคม 2564