การถอนฟันด้วยวิทยาการตะวันตก เข้าสู่สยามเป็นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 3 ถูกนำมาเข้ามาโดยพวก มิชชันนารี ซึ่ง คนใช้ บ้านเจ้าพระยา (อาจ) เป็นคนไทยคนแรก ๆ ที่ได้ถอนฟันด้วยวิทยาการตะวันตก

ถอนฟันสมัยรัชกาลที่ 3

ในประชุมพงศาวดาร เล่ม 18 จดหมายเหตุเรื่องมิชชันนารีอเมริกันเข้ามาประเทศสยาม ระบุว่า เมื่อวันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2380 เจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) “…อยากจะให้พวกมิชชันนารีตรวจฟันของท่าน ซึ่งโยกอยู่ซี่หนึ่งปวดมาก…”

ในวันรุ่งขึ้น พวกมิชชันนารีพร้อมด้วยเครื่องมือ ถอนฟัน เดินทางมายังบ้านเจ้าพระยาพระคลัง “…แต่พอเจ้าพระยาพระคลังได้เห็นเครื่องมือถอนฟันเข้าก็ตกใจ ให้เรียก ‘คนใช้’ คนหนึ่งซึ่งมีฟันโยกและปวดเหมือนกับท่าน เข้ามาให้พวกมิชชันนารีถอนฟันต่อหน้าท่าน เพื่อท่านจะดูว่ามีความเจ็บปวดและเลือดจะออกมาสักเพียงไร…”

มิชชันนารีถอนฟันให้คนใช้เสร็จสิ้น โดยไม่ทำให้เจ็บปวดแต่ประการใด แต่เมื่อเจ้าพระยาพระคลัง “…เห็นคนใช้คนนั้นบ้วนโลหิตออกมาจากปากเพียงเล็กน้อยก็กลัว สั่งให้พวกมิชชันนารีนำเครื่องมือกลับไป และกล่าวว่าท่านไม่สามารถทนการถอนเช่นนั้นได้ เกรงว่าถ้าเลือดไม่หยุดก็จะต้องตายเป็นแน่…”

อย่างไรก็ตาม มีความเป็นไปได้ว่า คนใช้บ้านเจ้าพระยาพระคลัง อาจไม่ใช่คนไทยคนแรกที่ได้ถอนฟันด้วยวิทยาการตะวันตก สืบเนื่องจากพวกมิชชันนารีได้เปิดร้านขายยาในกรุงเทพฯ ได้รักษาคนไข้ไปแล้วกว่า 5,025 คน นับตั้งแต่เปิดร้านเมื่อ พ.ศ. 2378 แม้จะไม่ได้ระบุว่า ได้รักษาโรคใดไปบ้าง แต่มีความเป็นไปได้ว่า หนึ่งในนั้นได้รับการรักษาโรคเกี่ยวกับฟันจากพวกมิชชันนารีแล้วเป็นแน่

อ่านเพิ่มเติม : 

• ปทานุกรม-พิมพ์ดีด-ตำราแพทย์ ฯลฯ มรดกที่ “แมคฟาร์แลนด์” ทิ้งไว้ให้สยาม
• การรับมือโรคระบาดสมัย ร.5 รัฐยุคใหม่เลิกไล่ผี-พิธีสวด เปลี่ยนมาใช้การแพทย์ตะวันตก
• ปาลเลกัวซ์-ลา ลูแบร์ ระบุ การนวด-ยืดเส้น แพทย์แผนโบราณใช้รักษาอาการป่วยไข้

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 31 กรกฎาคม 2563