ป้อมเมืองบางกอก เดิมฝั่งซ้ายเคยมี “ป้อมวิไชยเยนทร์” ตั้งอยู่?

ภาพ "ป้อมบางกอก" ปัจจุบัน (ภาพถ่ายโดย จารุวรรณ ด้วงคำจันทร์)

ป้อมบางกอก เป็นป้อมที่เจ้าพระยาวิไชยเยนทร์เป็นแม่กองควบคุมการสร้าง โดยสร้างขึ้นบริเวณปากคลองบางหลวง (คลองบางกอกใหญ่) เนื่องจากสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงเห็นว่า เมืองบางกอกนอกจากจะตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาระหว่างปากแม่น้ำกับกรุงศรีอยุธยา และเป็นเมืองด่านสำคัญทางการค้าแล้ว ยังมีชัยภูมิที่มีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ด้วย

เนื่องจากตรงบริเวณบางกอกมีลักษณะเป็นหัวโค้งเลี้ยวของแม่น้ำ พระองค์จึงโปรดให้สร้างป้อมบางกอก เพื่อใช้ป้องกันทางทะเลและใช้ระมัดระวังเหตุทางแม่น้ำ ตามคำกราบบังคมทูลของเจ้าพระยาวิไชยเยนทร์

ป้อมบางกอก ที่ฟอร์บังสร้างไว้เป็นกองบัญชาการทหารฝรั่งเศสสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช สันนิษฐานว่าเป็นป้อมปราการฝรั่งเศสแห่งแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ายบุญเตือน ศรีวรพจน์ ผู้เชี่ยวชาญด้านอักษรศาสตร์ กรมศิลปากร ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับป้อมเมืองบางกอก ไว้ว่า ในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เจ้าพระยา วิไชยเยนทร์ กราบบังคมทูลแนะนำให้สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงสร้างป้อมขึ้นที่เมืองบางกอกโดยวิศวกรชาวฝรั่งเศส ป้อมดังกล่าวตั้งอยู่สองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ฝั่งซ้ายชื่อ “ป้อมวิไชยเยนทร์” (อยู่บริเวณโรงเรียนราชินี) ฝั่งขวาชื่อ “ป้อมวิไชยประสิทธิ์” (อยู่ระหว่างพระราชวังเดิมกรุงธนบุรีกับวัดโมลีโลกยาราม)

ในพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ 1 กรุงรัตนโกสินทร์ ระบุว่าเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีมาตั้งที่ฝั่งตะวันออกหรือฝั่งซ้ายของแม่น้ำเจ้าพระยา เมื่อพุทธศักราช 2325 โปรดเกล้าฯ ให้รื้อป้อมวิไชยเยนทร์ เมืองบางกอก จึงเหลือป้อมวิไชยประสิทธิ์เพียงป้อมเดียว ดังที่ปรากฏในปัจจุบัน

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


ขอบคุณที่มาข้อมูล :

เว็บไซต์ ห้องสมุด มสธ. “แผ่นดินนี้ที่บางกอก”.  https://library.stou.ac.th/odi/bang-kok/index.html

“ป้อมเมืองบางกอก” จากเพจ กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 26 มีนาคม 2561