| ผู้เขียน | ปดิวลดา บวรศักดิ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
สีแสด กับ สีส้ม สีไหนมาก่อนหรือมาพร้อมกัน เริ่มใช้ 2 คำนี้ตั้งแต่เมื่อไหร่?
เดี๋ยวนี้เวลาเรียกสีที่มีความเหลืองเจือแดง ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ก็จะเรียกกันว่า “สีส้ม” ทว่าก็มีอีกคำหนึ่งปรากฏในพจนานุกรมฉบับเดียวกัน ที่ถ้าพูดถึงสีแดงอมเหลืองก็จะเรียกได้เช่นกันนั่นคือ “สีแสด” แต่ปัจจุบันในชีวิตประจำวันแทบไม่มีใครเรียกกันแล้ว
แล้ว สีแสด กับ สีส้ม คำไหนมาก่อนกัน เริ่มใช้ตั้งแต่เมื่อไหร่?
ในบทความของขนิษฐา น้อยบางยา เรื่อง ภาษาศาสตร์เชิงประวัติ: กรณีศึกษาคำเรียกสีจีวรพระสงฆ์ ตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงรัตนโกสินทร์ บอกว่า สมัยสุโขทัยมีคำเรียกสีพื้นฐานอยู่ 5 สี ได้แก่ ขาว ดำ แดง เหลือง เขียว
ก่อนที่ต่อมาจะพบอีก 4 คำ คือ สีชมพู ใน พ.ศ. 1991-2026 สีฟ้าและสีม่วง ใน พ.ศ. 2275-2301 และสุดท้ายคือสีแสด พ.ศ. 2145-2170
ส่วนช่วงกรุงรัตนโกสินทร์พบคำที่เกี่ยวข้องกับสีอีก 3 คำ คือ สีเทาและสีน้ำเงิน ในสมัยรัชกาลที่ 1 และสีน้ำตาล ในสมัยรัชกาลที่ 2
ขณะเดียวกันคำว่าสีแสดที่เคยปรากฏใน พ.ศ. 2145-2170 ในเวลาต่อมาก็มีคำว่าสีส้มเข้ามาแทนที่ (ไม่ปรากฏว่าเมื่อไหร่)
จึงทำให้เกิดข้อ 2 สันนิษฐานในวงวิชาการว่า 1. คำว่าสีส้มมาทีหลัง 2. คาดว่ามาพร้อมกับสีแสด แต่ใช้เรียกต่างสีกัน
เรื่องนี้ ขนิษฐาเชื่อว่าสีส้มน่าจะมาทีหลังสีแสด และได้รับความนิยมกว่า จนทำให้คำว่าสีแสดค่อย ๆ หายไปจากสังคมไทย มากกว่าที่ทั้งสองคำจะมาพร้อมกัน โดยให้เหตุผลว่า…
“สาเหตุที่ผู้วิจัยคาดว่าคำเรียกสีแสดและส้มไม่น่าจะเป็นคำเรียกสีที่มีใช้พร้อมกัน แต่ใช้เรียกสีคนละสีกัน ก็คือหากคำเรียกสีทั้งสองคำนี้มีใช้พร้อมกันจริงในอดีต จากการศึกษาข้อมูลในวรรณกรรมสมัยอยุธยาถึงสมัยรัชกาลที่ 5 หากพบคำว่า ‘แสด’ ก็น่าจะพบคำว่า ‘ส้ม’ ปรากฏบ้าง
แต่จากการศึกษาของผู้วิจัยพบแต่คำว่าสี ‘แสด’ เท่านั้น ไม่ปรากฏคำว่า ‘ส้ม’ ที่ใช้เป็นคำเรียกสีเลย
ดังนั้นผู้วิจัยจึงสันนิษฐานว่าคำเรียกสีแสดและคำเรียกสีส้มนั้นไม่ได้มีใช้พร้อมกัน”
พร้อมกับอธิบายต่อไปอีกว่า การเรียกสีแสดไปเป็นส้ม เป็นการเปลี่ยนแปลงของคำเรียก ไม่ใช่การเปลี่ยนของระบบการจำแนกสีในภาษา จะเห็นว่าประเภทของสีก็ยังมีแค่ 1 สี ซึ่งการเปลี่ยนนี้เป็นไปในรูปแบบค่อยเป็นค่อยไป เพราะจะมีช่วงหนึ่งที่คนเรียกเป็นส้มบ้าง แสดบ้าง แต่ก็มีความหมายเหมือนกัน จนในที่สุดคนก็เรียกสีส้มมากกว่าในยุคปัจจุบัน
แล้วท่านผู้อ่านล่ะ คิดว่าสีส้มมาพร้อมกันหรือมาทีหลังกับสีแสด?
อ่านเพิ่มเติม :
- ทำไมคนส่วนใหญ่ถึงชอบ “สีส้ม”? เปิดที่มาที่ไป และ “ความหมาย” ของสีส้ม
- แดง-เขียว สีแห่งปีศาจและความชั่วร้าย ในสายตาของชาวคริสต์
อ้างอิง :
ขนิษฐา น้อยบางยา. ภาษาศาสตร์เชิงประวัติ: กรณีศึกษาคำเรียกสีจีวรพระสงฆ์ ตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงรัตนโกสินทร์. วารสารสถาบันวิจัยพิมลธรรม ปีที่ 8 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม-ธันวาคม) 2564.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 22 พฤษภาคม 2568
