| ผู้เขียน | ปดิวลดา บวรศักดิ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“กรมดำรง” ทรงชื่นชม “เจ้าดารารัศมี” เชี่ยวชาญโบราณคดีกว่าใครในมณฑลพายัพ
“เจ้าดารารัศมี พระราชชายา” ทรงเป็นพระภรรยาเจ้าในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระองค์ทรงมีพระปรีชาสามารถมากมาย เช่น ภาษา บทละคร ประวัติศาสตร์ รวมไปถึง “โบราณคดี” ถึงขั้นที่ “สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ” ทรงชื่นชมว่าเชี่ยวชาญเรื่องนี้กว่าใครในมณฑลพายัพ
ความชื่นชอบและสนพระทัยในประวัติศาสตร์และโบราณคดีของเจ้าดารารัศมี ปรากฏในงาน “พระราชชายา เจ้าดารารัศมีกับงานสำรวจและค้นคว้าแหล่งโบราณคดีและประวัติศาสตร์ในนครเชียงใหม่” ของศาสตราจารย์เกียรติคุณ สรัสวดี อ๋องสกุล ศูนย์ล้านนาศึกษา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่งกล่าวว่า…
เมื่อครั้งเจ้าดารารัศมีเสด็จมาประทับเชียงใหม่ชั่วคราว เมื่อ 9 เมษายน – 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2452 พระองค์รับสั่งให้เจ้าแก้วนวรัฐ (ขณะนั้นดำรงตำแหน่งเจ้าราชวงศ์) เป็นผู้เรียบเรียงพงศาวดารนครเชียงใหม่
กระทั่งพระองค์เสด็จกลับเชียงใหม่ถาวร พระองค์ก็ทรงสร้างกู่และฉลองกู่เจ้าหลวง ที่วัดสวนดอก ให้เป็นสุสานหลวงของเจ้านายฝ่ายเหนือ
รวมถึงมีรับสั่งให้ตรวจค้นและสืบหาพระประยูรญาติ ทั้งยังทรงรวบรวมประวัติเจ้านายฝ่ายเหนือ เรื่องราวเกี่ยวกับพระบิดาและพระประยูรญาติที่เชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน เชียงราย พะเยา รวมถึงทรงออกสำรวจแหล่งโบราณคดี เสด็จไปถิ่นทุรกันดารเพื่อตรวจสอบและค้นคว้าเรื่องนี้ด้วยพระองค์เองอีกด้วย
ด้วยความสนพระทัยเรื่องประวัติศาสตร์และโบราณคดี จึงทำให้ “สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ” บิดาแห่งประวัติศาสตร์ไทย ทรงเคยเอ่ยถึงและชื่นชมเจ้าดารารัศมีอย่างยิ่ง ซึ่งในงานของศาสตราจารย์เกียรติคุณ สรัสวดี กล่าวไว้ว่า…
“สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มีความสำคัญมากในการศึกษาประวัติศาสตร์โบราณคดีของสยามประเทศ มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพระราชชายาฯ เพราะสนใจการค้นคว้าเรื่องของโบราณเช่นเดียวกัน สันนิษฐานทั้งสองพระองค์คงเสวนากันในเรื่องนี้ และมีการแลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ ยอมรับในความรู้ของพระราชชายาฯ มาก ถ้ามีใครจะถามพระองค์ท่านเรื่องเกี่ยวกับทางเหนือทุกเรื่อง พระองค์ท่านจะยกให้พระราชชายาฯ โดยจะบอกว่าพระราชชายาฯ รู้ดีกว่า ให้ไปถามเรื่องนี้กับพระราชชายาฯ”
นอกจากนี้ ใน “อธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ตั้งแต่เมืองเชียงใหม่จนถึงปากน้ำโพธิ์” ที่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพระนิพนธ์ขึ้นขณะล่องเรือตามแม่น้ำปิง ก็กล่าวถึงความรู้และความสามารถของเจ้าดารารัศมีไว้ว่า
“ข้าพเจ้าขึ้นไปเที่ยวมณฑลพายัพ ได้ล่องลงมาทางเรือโดยมีความประสงค์จะตรวจเมืองโบราณตามริมลำน้ำพิง พระราชชายาเจ้าดารารัสมี ซึ่งเอาพระทัยใส่ศึกษาโบราณคดีไม่มีผู้อื่นเสมอในมณฑลพายัพ ใคร่จะทรงทราบการที่ข้าพเจ้าตรวจ ตรัสขอให้บอกไปให้ทราบด้วย
ข้าพเจ้าจึงได้จดอธิบายระยะทางที่ล่องลำน้ำพิงลงมาในคราวนั้น ตั้งแต่เมืองนครเชียงใหม่จนถึงปากน้ำโพธิ์ แล้วคัดส่งไปถวายพระราชชายาฯ ตามพระประสงค์”
เป็นอันยืนยันถึงพระปรีชาสามารถเรื่องประวัติศาสตร์และโบราณคดีของ “เจ้าดารารัศมี” อย่างแท้จริง
อ่านเพิ่มเติม :
- เจ้าดารารัศมี พระภรรยาเจ้าในรัชกาลที่ 5 สิ้นพระชนม์ด้วยสาเหตุใด?
- พระนางวิกตอเรียแห่งอังกฤษ ขอ “เจ้าดารารัศมี” เป็นบุตรบุญธรรม เรื่องจริงหรือข่าวลือ?
- พระโอรสและพระธิดาในกรมดำรง 33 องค์ มีพระนามคล้องจองกัน
- เหตุใดรัชกาลที่ 5 ตรัสถึงเจ้าดารารัศมีว่า “ฉันผิดไปเสียแล้ว ลูกเขาควรจะเป็นเจ้าฟ้า แต่ฉันลืมตั้งจึงตาย”
อ้างอิง :
https://ejournals.swu.ac.th/index.php/JOH/article/view/14981/12166
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, 2405-2486. อธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ตั้งแต่เมืองเชียงใหม่จนถึงปากน้ำโพธิ์. [ม.ป.ท.]:โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2473. สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2568. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:165457.
https://www.cuartculture.chula.ac.th/news/7385/
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 5 มีนาคม 2568
