“3 ฉิม” 3 เจ้าจอมหม่อมห้ามในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ที่มีชื่อว่า “ฉิม” 

3 ฉิม
พระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ณ วงเวียนใหญ่ ฝั่งธนบุรี

“3 ฉิม” 3 เจ้าจอมหม่อมห้ามในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ที่มีชื่อว่า “ฉิม” 

ราชสำนักฝ่ายในเมื่อรัชกาลสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี (พระเจ้าตาก) มีเจ้าจอมหม่อมห้ามที่ถวายงานรับใช้หลายคนหลายองค์ ทั้งที่เป็นพระภรรยาก่อนปราบดาภิเษก เจ้าหญิงจากราชวงศ์ รวมถึงลูกสาวขุนนางชนชั้นสูง ในจำนวนนี้มีเจ้าจอมหม่อมห้าม 3 คน ที่มีชื่อ “ฉิม” ดังนี้

1. เจ้าจอมฉิม เป็นพระธิดาในเจ้าฟ้าจีด ไม่ทราบว่าพระมารดาเป็นใคร ทั้งนี้ เจ้าฟ้าจีดเป็นพระโอรสในพระองค์เจ้าดำ (พระราชโอรสในสมเด็จพระเพทราชาที่ประสูติแต่พระสนม) กับเจ้าฟ้าเทพ (พระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ)

เจ้าจอมฉิมเป็นเจ้าจอมที่สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีโปรดมาก ถึงกับให้บรรทมอยู่ข้างพระองค์ร่วมกับเจ้าจอมอุบลอีกคนหนึ่ง (เจ้าจอมอุบลเป็นพระธิดาในกรมหมื่นเทพพิพิธ ซึ่งเป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ)

กระทั่งเมื่อเกิดเหตุ “หนูกัดพระวิสูตร” เจ้าจอมทั้งสองท่านลอบเป็นชู้กับฝรั่งสองคน จึงถูกลงพระราชอาญา “ไปทำชำเราประจาน แล้วให้ตัดแขน ตัดศีรษะ ผ่าอกทั้งชายหญิง”

“พระเจ้าตากทรงแจกจ่ายข้าวสารแก่ราษฎร” ภาพจิตรกรรมจัดแสดงภายในตำหนักเก๋งคู่ (เก๋งหลังใหญ่) พระราชวังเดิม

2. เจ้าหญิงฉิม เป็นพระธิดาของเจ้านครศรีธรรมราช ภายหลังเมื่อมีประสูติกาลพระราชโอรส จึงได้รับการทรงกรมเป็น กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ โดยประสูติเจ้าฟ้า 4 พระองค์คือ 1. เจ้าฟ้าทัศพงศ์ 2. เจ้าฟ้าทัศไภย 3. เจ้าฟ้านเรนทรราชกุมาร 4. เจ้าฟ้าหญิงปัญจปาปี

3. เจ้าจอมมารดาฉิมใหญ่ เป็นบุตรีลำดับที่ 3 ของเจ้าพระยาจักรี (ต่อมาคือ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1) กับคุณนาก (ต่อมาคือ สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี) โดยเจ้าจอมมารดาฉิมใหญ่มีพระนามเดิมว่า หวาน 

เจ้าจอมมารดาฉิมใหญ่ประสูติเจ้าฟ้า 1 พระองค์ คือ เจ้าฟ้าสุพันธุวงศ์ ต่อมาคือ กรมขุนกระษัตรานุชิต ซึ่งเมื่อเกิดเหตุการณ์กบฏในสมัยรัชกาลที่ 2 ได้ถอดยศกรมขุนกระษัตรานุชิตเป็นเพียง หม่อมเหม็น ก่อนจะถูกสำเร็จโทษประหาร

พระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ณ วงเวียนใหญ่ ฝั่งธนบุรี
พระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ณ วงเวียนใหญ่ ฝั่งธนบุรี

อ่านเพิ่มเติม : 

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง : 

ปรามินทร์ เครือทอง. “กบฎเจ้าฟ้าเหม็น”. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : มติชน, 2555.


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2568