| ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
|---|---|
| เผยแพร่ |
38 นามสกุลพระราชทานที่มีคำว่าเสวี คำ “เสวี” แปลว่าอะไร ทำไมรัชกาลที่ 6 ทรงตั้งนามสกุลด้วยคำว่าเสวี?
ในสมัยรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติขนานนามสกุลขึ้น เมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2455 (นับศักราชอย่างเก่า) ซึ่งพระองค์ได้พระราชทานนามสกุลมากกว่า 6,000 นามสกุล ในจำนวนนั้นมี 38 นามสกุลพระราชทานที่มีคำว่าเสวี
คำว่า “เสวี” แปลงมาจากคำว่า “เสวก” ซึ่งแปลว่า ข้าราชการในราชสำนัก ในภาษาบาลีและสันสกฤต “เสวก” แปลว่า คนใช้ โดยทั้ง 38 นามสกุลพระราชทานที่มีคำว่าเสวี รัชกาลที่ 6 จะพระราชทานแก่ข้าราชบริพารในราชสำนัก มีดังนี้
1. คันธนะเสวี (Gandhanasevi) พระราชทานแก่ พระราชฐานธุระพิเนตร์ (ฟุ้ง) ปลัดกรมเวรหนังสือ กระทรวงวัง
2. จันทนะเสวี (Chandanasevi) พระราชทานแก่ พระวิชิตชลธาร (จั่น) เจ้ากรมรองงาน กระทรวงวัง
3. จิตตะเสวี (Chittasevi) พระราชทานแก่ นายกวด หุ้มแพร (จิตต์) มหาดเล็กห้องพระบรรทม ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นนายจ่ารง
4. จิระเสวี (Chirasevi) พระราชทานแก่ นายพันโท พระวิไชยพลฤทธิ์ (เยื้อน) กองหนุน กรมจเรทหารบก
5. ชมะเสวี [ชมเสวี] (Jamasevi) พระราชทานแก่ พระยาเสถียรสุรประเพณี (ชม) ปลัดบาญชีกระทรวงวัง
6. ชวลิตเสวี (Javalitsevi) พระราชทานแก่ จมื่นราชภัณฑารักษ์ (ช่วง) สมุห์บาญชีในกรมปลัดบาญชี กระทรวงวัง
7. ชุษณะเสวี (Jushnasevi) พระราชทานแก่ รองเสวกตรี นายสรรค์ภักดี (แฉ่ง) กรมพระตำรวจวัง บิดาชื่อเอี่ยม
8. ไชยเสวี (Jayasevi) พระราชทานแก่ พระพลัษฎานุรักษ์ (เชย) สมุห์บาญชีกรมพระอัศวราช ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาสุเทพภักดี
9. ทังสุเสวี (Dansusevi) พระราชทานแก่ นายรองบำเรอบรมบาท (ทั่ง) มหาดเล็ก กองตั้งเครื่อง ต่อมาโปรดให้เปลี่ยนไปใช้นามสกุลว่า วาทิน เนื่องจากผู้เป็นอา คือ หลวงพาทย์บรรเลงรมย์ (พิมพ์) ใช้นามสกุลว่า วาทิน
10. เทศะเสวี (Desasevi) พระราชทานแก่ หลวงพิจารณทิพโภชน์ (เทศ) กองคลังเครื่องโต๊ะ กรมมหาดเล็ก
11. ธนะเสวี (Dhanasevi) พระราชทานแก่ พระยาสมบัตยาภิบาล (ทรัพย์) เจ้ากรมคลังราชการ กระทรวงวัง
12. นาคเสวี (Na^gasevi) พระราชทานแก่ นายขัน หุ้มแพร (เจน) มหาดเล็กห้องพระบรรทม เป็นชาวเมืองสมุทรสงคราม ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น หลวงศักดิ นายเวร
13. นีละเสวี (Nilasevi) พระราชทานแก่ พระศรีไพชยนต์ (ขำ) กรมชาวที่
14. ปัทมเสวี (Padmasevi) พระราชทานแก่ นายศัลยวิไชย หุ้มแพร (ทิม) มหาดเล็ก กองตั้งเครื่อง
15. ปุรณเสวี (Purnasevi) พระราชทานแก่ นายพิเศษเสถียร (เปี่ยม) กรมวัง กระทรวงวัง แต่ราชกิจจานุเบกษาลงว่า “บุรณเสวี” ซึ่งน่าจะเป็น ป. มากกว่า เพราะมาจากชื่อเปี่ยม
16. เปลินเสวี (Pelinsevi) พระราชทานแก่ หลวงรัตนรักษา (เปลี่ยน) เจ้ากรมราโชประโภค กระทรวงวัง
17. พันธุเสวี (Bandhusevi) พระราชทานแก่ เด็กชาเชื้อ กองคลังวรภาชน์ กรมมหาดเล็ก
18. ภัทรเสวี (Bhadrasevi) พระราชทานแก่ นายตี๋ กรมมหาดเล็ก กองตั้งเครื่อง ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นนายรองไชยขรรค์ มหาดเล็กห้องพระบรรทม
19. ยุกตะเสวี (Yuktasevi) พระราชทานแก่ พระเบญจางค์วรอาศน์ (เทียม) ปลัดกรมในกรมพระราชพิธี กระทรวงวัง ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระทิพมณเฑียร
20. ยุวเสวี [ยุวะเสวี] (Yuvasevi) พระราชทานแก่ นายพลพัน หุ้มแพร (อยู่) กรมมหาดเล็ก ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นจมื่นมหาดเล็ก
21. วัชรเสวี (Vajrasevi) พระราชทานแก่ นายฉัน หุ้มแพร (พ่วง) มหาดเล็กห้องพระบรรทม เป็นชาวเมืองเพชรบุรี ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงฤทธิ นายเวร
22. วัฒนะเสวี (Vadhanasevi) พระราชทานแก่ พระนิพิฐราชการ (วัด) ปลัดกรม กรมตำรวจวัง กระทรวงวัง
23. วัลยเสวี [วัลยะเสวี] (Valyasevi) พระราชทานแก่ นายรองฉัน (เถา) มหาดเล็กห้องพระบรรทม ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นนายจ่าเรศ
24. ศจิเสวี (Sachisevi) พระราชทานแก่ เด็กชายบัว อายุ 6 ขวบ มหาดเล็กรุ่นจิ๋ว บิดาชื่อปลิว
25. ศัพทะเสวี (Sabdasevi) พระราชทานแก่ ขุนอักษรสรรพกิจ (แว่ว) กรมวัง กระทรวงวัง
26. เศียนเสวี (Syenasevi) พระราชทานแก่ พระอักษรสมบูรณ์ (แม๊ก) เสมียนตรากระทรวงวัง และนายพันตรีในกองทัพบก ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยานนทิเสนสุเรนทรภักดี โดยมีบิดาเป็นชาวเยอรมัน นามสกุลเดิมว่า “Falck” หรือว่า “Falk” แปลว่าเหยี่ยว แปลกลับเป็นสันสกฤตว่า “เศ์ยน” แผลงเป็นไทยว่า “เศียน”
27. สงสะเสวี (Sansasevi) พระราชทานแก่ จมื่นอินทรประภาศ (สง) ผู้ช่วยกรมตำรวจวัง กระทรวงวัง ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระวิเชียรไพชยนต์
28. สมรรคเสวี (Samargasevi) พระราชทานแก่ พระจันทรภูมิพิทักษ์ (พร้อม) เจ้ากรมรักษาพระราชวังสนามจันทร์ กรมชาวที่ ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาจันทรภูมิพิทักษ์
29. สันติเสวี (Santisevi) พระราชทานแก่ นายสัน มหาดเล็กห้องพระบรรทม ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นนายรองศัลยวิไชย
30. สายะเสวี (Sa^yasevi) พระราชทานแก่ พระยศเสสวราช (สาย) ปลัดกรมในกรมปลัดบาญชี กระทรวงวัง ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาสัมบัตยาธิบาล
ประทับฉายพระบรมฉายาลักษณ์พร้อมด้วยเหล่าเสือป่าที่สโมสรเสือป่า พระราชวังดุสิต (ภาพจาก www.vajiravudh.ac.th)
31. สุคันธะเสวี (Sugandhasevi) พระราชทานแก่ จมื่นราชนาคา (รื่น) ปลัดกรมราโชประโภค กระทรวงวัง
32. สุนทรเสวี (Sundarasevi) พระราชทานแก่ นายจ่ารง (แช่ม) กรมมหาดเล็ก ต่อมาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นจมื่นจิตรเสน่ห์
33. สุมนะเสวี (Sumanasevi) พระราชทานแก่ พันจ่าเด็กชาหลาบ กองคลังวรภาชน์ กรมมหาดเล็ก ปู่ชื่อกลิ่น บิดาชื่อทองคำ
34. สุเสวี (Susevi) พระราชทานแก่ พระยาวรสิทธิ์เสวิวัตร์ (เข่ง) จางวางมหาดเล็ก
35.เสรฐเสวี (Srethasevi) พระราชทานแก่ มหาดเล็กวิเศษประเสริฐ กองบัญชาการ กรมมหาดเล็ก
36. หัสดิเสวี (Hastisevi) พระราชทานแก่ พระยาชนินทรภักดี (เปลี่ยน) เลขานุการ กระทรวงมุรธาธร ทวดคือพระยาบำเรอภักดิ (ช้าง)
37. หุณฑนะเสวี (Hundanasevi) พระราชทานแก่ พระอนันตกิจกำจร (หุ่น) ปลัดกรมรองงาน กระทรวงวัง
38. หุตะเสวี (Hutasevi) พระราชทานแก่ พระบำรุงราชฐาน (ฮวด) ผู้ช่วยกรมตำรวจวัง กระทรวงวัง
นอกจากจะแปลงคำว่า “เสวก” เป็น “เสวี” แล้ว ยังมีนามสกุลพระราชทานอีกจำนวนหนึ่งที่มีคำว่า “เสวก” อยู่ในนามสกุลพระราชทานโดยไม่ได้แปลงเป็น “เสวี” เช่น ศรีเสวก สุวรรณเสวก อุตตรเสวก เป็นต้น
อ่านเพิ่มเติม :
- 102 นามสกุลพระราชทาน กลุ่มแรกสุดในไทยที่ได้ใช้นามสกุล
- “นามสกุล” สมัยรัชกาลที่ 6 แต่ละนามสกุลเป็นมาอย่างไร บ่งบอกถึงอาชีพ?
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2567
