สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 หรือที่คนไทยคุ้นพระนามว่า “สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง” พระมหากษัตริย์ผู้ก่อตั้งกรุงศรีอยุธยา ทรงครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 1893-1912 (ค.ศ. 1350-1369) แล้วในช่วง 19 ปี สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง ทรงครองราชย์ เกิดเหตุการณ์อะไรขึ้นบ้างบนโลกใบนี้?

19 ปี สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง ทรงครองราชย์ เกิด “กาฬมรณะ” บนโลก

เหตุการณ์สำคัญที่ไม่พูดถึงไม่ได้เลยคือ ค.ศ. 1350 เกิดโรคระบาด “กาฬมรณะ” (Black Death) ที่ส่งผลกระเทือนไปหลายทวีป

“Timelines of World History ร้อยพันเรื่องราวประวัติศาสตร์โลก” (สำนักพิมพ์มติชน) หนังสือที่ทำให้เรารู้จักประวัติศาสตร์ที่เกิดขึ้นหลายแห่งบนโลกในเวลาไล่เลี่ยกัน เล่าถึงโรคนี้ว่า

เริ่มต้นขึ้นเมื่อปี 1346 ภายหลังการแพร่ระบาดของกาฬโรคต่อมน้ำเหลืองในกองทัพของเจ้าชายมองโกล ซึ่งกำลังบุกล้อม “นครคัฟฟา” นิคมการค้าแห่งหนึ่งของชาวเจนัวในภูมิภาคไครเมีย

ชาวมองโกลล้มเลิกการบุกล้อมเมือง แต่หลังจากพวกเขาถอยทัพกลับไป โรคระบาดกลับยังคงอยู่ โดยติดไปบนเรือของพ่อค้าชาวเจนัว และแพร่กระจายอย่างรวดเร็วไปรอบๆ ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน จากซีเรียและอียิปต์ สู่อิตาลีและฝรั่งเศสตอนใต้

ศตวรรษที่ 14 ยุโรปยังอยู่ใน “ยุคกลาง” บรรดาเมืองทั้งหลายในยุโรปซึ่งทั้งแออัดและกำลังขยายตัว ต่างไม่พร้อมรับมือกับโรคระบาดดังกล่าว แต่กาฬมรณะก็ไม่เมตตาใคร มันยังคงแพร่เชื้ออย่างต่อเนื่อง จากคนสู่คนผ่านอากาศ ในที่สุดโรคก็ระบาดถึงอังกฤษในปี 1348 และถึงเขตทะเลบอลติกในปี 1350

ในยุคที่ความเจริญทางการแพทย์และวิทยาการทั้งหลายยังมีจำกัด ทำให้อัตราการตายสูงจนน่าหวาดกลัว คาดกันว่าผู้ติดเชื้อร้อยละ 80 เสียชีวิต หลายต่อหลายหมู่บ้านถูกทิ้งร้าง เมื่อนับถึงช่วงที่โรคระบาดเริ่มซาลงในปี 1351 คาดว่ามีผู้เสียชีวิตไปแล้วกว่า 25 ล้านคนในยุโรป หรือราว 1 ใน 3 ของประชากรในทวีปยุโรป

กาฬมรณะยังแพร่ระบาดออกไปอย่างกว้างขวางทั่วยูเรเซีย คร่าชีวิตผู้คนหลายล้านคนในจีนเมื่อปี 1353

แม้จะว่างเว้นจากโรคภัยใหญ่ไปหลายปี แต่กาฬมรณะก็ปะทุขึ้นในยุโรปอีกครั้ง ช่วงทศวรรษ 1360 และ 1370 โดยเกิดขึ้นในพื้นที่ที่รอดจากการระบาดครั้งแรกเสียส่วนใหญ่ เมื่อถึงปี 1400 ประชากรอังกฤษดูจะลดลงเหลือเพียงครึ่งหนึ่งของประชากรก่อนเกิดการระบาด และประชากรในยุโรปก็ดูจะไม่ฟื้นกลับมาเท่าเดิมอีกเลย จนกระทั่งศตวรรษที่ 15

เหตุการณ์จริงที่เกิดขึ้นนี้ คล้ายคลึงกับ “ตำนาน” พระเจ้าอู่ทองปราบโรคระบาด ก่อนสถาปนากรุงศรีอยุธยา ที่ วัน วลิต พ่อค้าชาวฮอลันดาที่เข้ามาในกรุงศรีอยุธยา สมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ครองราชย์ พ.ศ. 2172–2199) ได้บันทึกจากคำบอกเล่าของชาวอยุธยา ที่ได้ยินได้ฟังจากคนรุ่นก่อนๆ อีกทอดหนึ่ง

เป็นอันได้ข้อสรุปสำคัญว่า ระยะเวลา 19 ปี สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง ทรงครองราชย์ โลกใบนี้ปั่นป่วนและประชากรล้มตายเป็นใบไม้ร่วงด้วยโรคระบาด กว่าประชากรในบางพื้นที่จะกลับสู่อัตราปกติก็ต้องใช้เวลานับศตวรรษ

อ่านเพิ่มเติม : 

• 14 ปี “สมเด็จพระนเรศวร” ทรงครองราชย์ เกิดอะไรขึ้นบ้างในประวัติศาสตร์โลก?
• ระยะเวลา 14 ปี “พระเจ้าตาก” ทรงครองราชย์ เกิดอะไรขึ้นบ้างในประวัติศาสตร์โลก?
• 3 เหตุการณ์สำคัญ ยุค “แม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์” เรืองอำนาจ เกิดอะไรขึ้นบ้างในประวัติศาสตร์โลก?

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

อ้างอิง :

ดีเค ทีม, เขียน. ธาม โสธรประภากร, แปล. Timelines of World History ร้อยพันเรื่องราวประวัติศาสตร์โลก. กรุงเทพฯ : มติชน, 2567. (สั่งซื้อออนไลน์ที่เว็บไซต์สำนักพิมพ์มติชนได้ที่นี่)

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 7 พฤศจิกายน 2567